Türkiye imalat sanayi ihracatının yapısal değişim düzeyi ve dünya talebiyle uyumluluğu

Bu çalışmada, 2010’lu yıllarında Türkiye imalat sanayii ihracatının geneli ve sektörel kompozisyonunda yapısal değişim düzeyinin tespiti ve olası yapısal değişimin niteliğinin analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla üç haneli endüstri verilerinden hareketle imalat sanayi genelinde, tek haneli endüstri gruplarında ve iki haneli temel sektörlerde yapısal değişim düzeyleri saptanmaktadır. Daha sonra bu değişimin nitelik yönü irdelenmekte, faydalı bir değişim olup olmadığı, başka bir ifadeyle dünya ölçeğinde sektörlerin ithalat talebindeki değişimle ne derece uyumlu olduğu belirlenmeye çalışılmaktadır. Yöntem olarak, yapısal değişim düzeyi ve bu değişimin faydalılık niteliğinin ölçümünde Lawrence endeksi ve faydalı yapısal değişim endeksi birlikte kullanılmaktadır. İmalat sanayiinin kapsamı SITC 1 ve 4-8 kodlu temel endüstri gruplarından oluşmakta, bu kapsamda UN Comtrade üç haneli 174 endüstrinin dış ticaret verisi kullanılmakta, teknik gereklilik olduğu yerlerde dört haneli endüstri verilerinden faydalanılmaktadır. Çalışmada 2010-2019 döneminde Türkiye imalat sanayii ihracatında Lawrence endeksi yapısal değişim değeri 0,1517 bulunmuş, faydalı yapısal değişim endeksinin 0,05894 olarak pozitif değer taşıdığı saptanmıştır. Çalışma bulguları imalat sanayii ihracatı genelinde, sınırlı düzeyde de olsa, yapısal bir değişim yaşandığına ve bu değişimin dünya talebiyle uyumlu olduğuna işaret etmektedir. Bununla birlikte sektörel ayrıntıda incelendiğinde gerek imalat sanayii alt sektörleri ihracatının yapısal değişim düzeylerinde gerekse üç haneli alt endüstri ihracatlarının dünya tabiyle uyumluluk seviyelerinde belirgin farklılıkların olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Rekabet gücü, İmalat sanayii, İhracat, Faydalı yapısal değişim

Structural change level of Turkish manufacturing industry exports and its compatibility with world demand

In this study, it is aimed to determine the structural change in the overall and sectoral composition of Turkey's manufacturing industry exports in the 2010s and to analyse the nature of the possible structural change. For this purpose, structural change levels are determined in the manufacturing industry in general, in single-digit industry groups and in main two-digit sectors, based on three-digit industry data. Then, the characteristic of this change is examined, whether it is a beneficial change, in other words, how compatible it is with the change in the import demand of the sectors on a world scale is tried to be determined. As a method, Lawrence index and beneficial structural change index are used together to measure the level of structural change and the beneficial characteristic of this change. The scope of the manufacturing industry consists of the industry groups with the main codes SITC 1 and 4-8, in this context, foreign trade data of 174 three-digit industries from UN Comtrade are used, and where there is technical necessity, four-digit industry data is used. In the study, it is determined that the structural change value of Lawrence index in Turkey's manufacturing industry exports between 2010-2019 was 0.1517, and the beneficial structural change index has a positive value of 0.05894. The findings of the study indicate that there is a structural change, albeit at a limited level, in general manufacturing industry exports and this change is in line with world demand. However, when examined in sectoral detail, it is seen that there are significant differences both in the structural change levels of the exports of the manufacturing industry sub-sectors and in the compatibility levels of the three-digit sub-industry exports with the world economy.

Keywords:

Turkey, Competitiveness, Manufacturing industry, Export, Beneficial structural change,

PDF

___

Amable, B. (2000). International specialisation and growth. Structural Change and Economic Dynamics, 11, 413-431.
Anastassakou, J.N. (2015). Restructuring trends in the manufacturing external trade. Greek Economic Outlook, 27, 72-85.
Atış, A.G., Saygılı, F. ve Kaya, A.A. (2013) Türkiye’nin ihracat performansının belirleyenleri: Sabit pazar payı analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 42(Temmuz-Aralık), 41-66.
Atiyas, İ. ve Bakış, O. (2015). Structural change and industrial policy in Turkey. Emerging Markets Finance & Trade, 51, 1209-1229.
Aydın, F., Saygılı, H. ve Saygılı, M. (2007) Empirical analysis of structural change in Turkish exports. Working Paper, No: 07/08. The Central Bank of the Republic of Turkey (TCMB) Research and Monetary Policy Department.
Aytemiz, S. (2011). Türkiye ihracatının sabit piyasa payı yöntemi ile analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, XIII(II), 181-201.
Aytun, U. ve Kılıçaslan, Y. (2018). Sektör düzeyinde rekabet edebilirlik ve dünya talebine uyum: Türkiye ve seçili ülkeler için bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 143-166.
Bender, S. ve Li, K.-W. (2002). The changing trade and revealed comparative advantages of Asian and Latin American manufacture exports. Center Discussion Paper, No 843. Economic Growth Center, Yale University.
Bensidoun, I., Gaulier, G. ve Ünal-Kesenci, D. (2001). The nature of specialization matters for growth: An empirical investigation. CEPII Document de travail. No. 13.
Correspondence tables. (t.y.). United Nations Statistics Division. 20 Mart 2022 tarihinde https://unstats.un.org/unsd/classifications/Econ adresinden erişildi.
Devlet Planlama Teşkilatı (2006). 2007 yılı programı. 15 Eylül 2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/yillik-programlar/ adresinden erişildi.
Erdil Şahin, B. (2019). Impact of high technology export on economic growth: an analysis on Turkey. Journal of Business, Economics and Finance (JBEF), 8(3), 165-172.
Fagerberg, J. ve Srholec, M. (2004). Structural changes in international trade: Cause, impact and response. Revue économique, 55(6), 1071-1097.
Hatipağaoğlu, A.M (2017). Structural change in Turkey’s foreign trade: 1990-2014 period. World Journal of Applied Economics, 3(2), 49-62.
Hüseyni, İ. ve Çakmak, E. (2015). Sofistike ürün ihracatı ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ve Güney Kore örneği. Turkish Studies, 51(31): 449 -464.
Kalkınma Bakanlığı. (2011). 2012 yılı programı. 15 Eylül 2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/yillik-programlar/ adresinden erişildi.
Kaya, V. ve Hüseyni, İ. (2015). İhracatın sektörel yapısı ve ülkelere dağılımının ekonomik büyüme üzerine etkileri: Türkiye örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(4), 749-773.
Lall, S. (2000). The technological structure and performance of developing country manufactured exports, 1985‐98. Oxford Development Studies, 28(3), 337-369.
Memedovic, O. ve Iapadre, L. (2009). Industrial development and the dynamics of international specialization patterns. Research and Statistics Branch Working Paper, 23/2009. United Nations Industrial Development Organization.
Murshed, S.M. ve Serino, L.A. (2011). The pattern of specialization and economic growth: The resource curse hypothesis revisited. Structural Change and Economic Dynamics, 22, 151-161.
OECD (2011). ISIC Rev. 3 Technology intensity definition. 30 Ağustos 2022 tarihinde https://www.oecd.org/sti/ind/48350231.pdf adresinden erişildi.
Özçelik, S. E. (2021). Dynamics of Turkey’s export performance: A constant market share analysis. Ekonomik Yaklaşım, 32(118), 47-68.
Plummper, T. ve Graff, M. (2001). Export specialization and economic growth. Review of International Political Economy, 8(4), 661-688.
REF-SEDEFED. (2010). Türkiye’nin dış ticarette rekabet gücü. A. Filiztekin, S. Karaata (Haz). F. Kalemci (ed.). TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF)-Sektörel Dernekler Federasyonu (SEDEFED).
Saygılı, Ş., Cihan, C., Yalçın, C. ve Hamsici, T. (2010). Türkiye imalat sanayiin ithalat yapısı. Çalışma Tebliği. 10/02. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
Şeker, A. ve Özcan, S. (2019). Yüksek teknolojili ürün ihracatı ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 865-884.
Taymaz, E., Voyvoda, E. ve Yılmaz, K. (2011). Uluslararası üretim zincirlerinde dönüşüm ve Türkiye’nin konumu, TÜSİAD-Koç Üniversitesi Ekonomik Araştırma Forumu.
The World Bank. (2022). DataBank - World development indicators. 15 Ekim 2022 tarihinde https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators adresinden erişildi.
TÜİK sınıflama sunucusu. (t.y.). Sınıflamalar - Dış ticaret sınıflamaları. 15 Mart 2022 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/DIESS/SiniflamaTurListeAction.do adresinden erişildi.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2016). Dış ticaret istatistikleri, Aralık 2015. 25 Eylül 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1 adresinden erişildi.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Dış ticaret istatistikleri, Aralık 2019. 25 Eylül 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1 adresinden erişildi.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). İstatistiksel tablolar. Ekonomik faaliyetlere (ISIC, Rev. 3) göre ihracat. 20 Mart 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1 adresinden erişildi.
UN Statistics Wiki. (2020). Technology intensiveness. Classifıcation system - Grouped by technology-intensiveness. 20 Mart 2022 tarihinde https://unstats.un.org/wiki/display/comtrade/Technology+Intensiveness adresinden erişildi.
UNCTADSTAT. (2022). Classifications - Standard international trade classification (SITC) revision 03. 08 Nisan 2022 tarihinde https://unctadstat.unctad.org/EN/Classifications/DimSitcRev3Products_Official_Hierarchy.pdf adresinden erişildi.
United Nations. (2021). Handbook on the least developed country category: Inclusion, graduation and special support measures. (4th ed.). Committee for Development Policy and United Nations Department of Economic and Social Affairs.
United Nations. (2022). World economic situation and prospects 2022. United Nations Department of Economic and Social Affairs.
Vollrath, T.L. (1991). A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 127/2, 265–280.
World Integrated Trade Solution. (2022). Advanced query - Trade data (UN Comtrade) and trade outcomes indicators. 05 Mart 2022 tarihinde http://wits.worldbank.org/WITS/WITS/Default-A.aspx?Page=Default adresinden erişildi.
Yıldız, Ü. (2017). BRICS ülkeleri ve Türkiye’de yüksek teknoloji ihracatı ve ekonomik büyüme ilişkisinin panel veri analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 53, 26-34.
Yilmaz, B. ve Ergun, S.J. (2003). The foreign trade pattern and foreign trade specialızation of candidates of the European Union. Ezoneplus Working Paper, No. 19. The Eastward Enlargement of the Eurozone Research Project.
Yükseler, Z. ve Türkan, E. (2006). Türkiye’nin üretim ve dış ticaret yapısında dönüşüm: Küresel yönelimler ve yansımalar. Ekonomik Araştırma Forumu Çalışma Raporları Serisi. TÜSİAD-Koç Üniversitesi.
Zaghini, G. (2003). Trade advantages and specialisation dynamics in acceding countries. European Central Bank Working Paper Series, No.249.
Zaman, G., Vasile, V. (2012). Comparative advantage metrics of Romania’s exports in the Period 2007-2010. Romanian Journal of Economics, 1(43), 5-23.