İmam Mâtürîdî Teolojisinden Semantik Analizler: ‘Din & Şeriat & Hak Din & İslâm’ Kavramları Örneği

Ehl-i sünnet mezhebinin en önemli temsilcisi olan Mâtürîdî, çeşitli din, inanç, ideoloji, kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapan Mâverâünnehir’de dünyaya gelmiştir. Mâtürîdî, dinî, felsefî ve siyasî görüşlerin ortaya çıktığı ve İslam inancına hem dışarıdan hem içeriden zararlı ve yıkıcı düşüncelerin sokulmaya başlandığı bir dönemde yaşamıştır. Aynı zamanda yaşadığı toplumun inanç ve değerlerine karşı sorumluluk bilinciyle hareket eden bu büyük İslam bilgini, çalışmalarıyla İslam inanç esaslarını hem içerden hem de dışarıdan gelen fikri saldırılara karşı savunarak büyük bir mücadele vermiştir. Sözü edilen bu mücadelede öncelikle din, şeriat, nesh, hak din ve batıl din gibi temel dinsel kavramlara açıklık getiren Mâtürîdî, tevhid merkezli din anlayışını da bu kavramlar üzerine inşa etmiştir. Bu bağlamda makalenin amacı, söz konusu kavramlara ilişkin Mâtürîdî’nin semantik yorumlarını analiz etmek ve din anlayışını genel hatlarıyla tespit etmeye çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Mâtürîdî, Din, Şeriat, Nesh, Hak Din, İslam

SEMANTIC ANALYSES FROM THE THEOLOGICAL CONCEPT OF IMAM EL-MATURIDI: EXAMPLE OF CONCEPTS ON ‘RELIGION & SHARIA & TRUE RELIGION & ISLAM’

Al-Maturıdı, the most important representative of the sect of the Ahl al-Sunnah, was born in Transoxania which hosts to various religions, beliefs, ideologies, cultures and civilizations. Al-Maturıdı had lived in the period in which had occurred religious, philosophical and political thoughts as well as harmful and destructive thoughts from both inside and outside. Additionally, the great Islamic scholar, haveresponsibility towards beliefs and values of the society, has defended the principles of Islamic faith against the attacks which came from both inside and outside of Islam. In this mentioned attempt, Al-Maturıdı who primarily clarifies the basic religious concepts such as religion, sharia, and naskh/abrogation as well as true religion and false religion, has built his understanding of religion based on tawhid/monotheistic on the mentioned concepts. In this context, the aim of the article is to analyze Maturıdı’s semantic interpretations regarding the mentioned concepts and trying to determine his understanding of religion in general terms.

Keywords:

Al-Maturıdı, Religion, Sharia, Neskh, True Religion, Islam,

PDF

___

İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mukrim, Lisanü'l- Arab (nşr. Abddullah Ali el-Kebîr v.dğr.), Kahire 1119.
İsfehânî, İsmâil b. Muhammed b. el-Fadl Rağıb el-, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’an (thk., Muhammed Seyyid Geylânî), Beyrut, ts.
Komisyon, Kur’an-ı Kerim ve Açıkalamalı Meali (Haz. Hayrettin Karaman v.dğr.), Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2011.
Kutlu, Sönmez, “Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâtürîdî”, İmam Mâtürîdî ve Mâtürîdik (haz. Sönmez Kutlu), Kitâbiyât, Ankara 2003.
Mâtürîdî, EbûMansûr Muhammed b. Mahmud, Kitâbü’t-Tevhîd (nşr. Bekir Topaloğlu ve Muhammed Aruçî), İSAM Yay., Ankara 2005.
______,Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi (trc. Bekir Topaloğlu), İSAM Yay., Ankara 2009.
______, Te’vîlâtü’l-Kur’an (Ed. Bekir Topaloğlu), İstanbul 2004- 2010.
Önal, Recep, Mâtürîdî’nin İslam Dışı Dinlere Bakışı, Emin Yay. Bursa 2013.
Özcan, Hanifi, Mâtürîdî’deDînî Çoğulculuk, MÜİFAV Yay., İstanbul 1995.
Özdeş, Talip, Mâtürîdî’nin Tefsir Anlayışı, İnsan Yay., İstanbul2003.
______,“Mâtürîdî’nin Din ve Şeriat Anlayışı”, Büyük Türk Bilgini İmam Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik Sempozyumu 22-24 Mayıs 2009 İstanbul, MÜİFAV Yay., İstanbul 2012, ss. 123-137.
Sarıkaya, M. Saffet,“Mâtürîdî’nin Din Anlayışında Hoşgörü”, e-Makâlat, 3/2, 2010, ss. 145-164.
Şahin, Hasan, Mâtürîdî’ye Göre Din, Kayseri 1987.
Topaloğlu, Bekir, Te’vîlâtul-Kur’an’dan Tercümeler, Acar Mabaacılık, İstanbul 2003.