Yaş Çay (Camelia sinensis L.) Verimi ve Kalite Özelliklerinin Güneşlenme Durumu ve Sürgün Dönemlerine Göre Değişimi

Bu çalışma yaş çayda (Camelia sinensis L.) verim ve kalite parametrelerinin bahçelerin güneşlenme durumu ve sürgün dönemlerine göre değişimini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma 2015 yılında, Rize’nin Güneysu ilçesinde gün boyu güneşli (%100 PAR), günün yarısında güneşli (%66 PAR) ve gölgeli bahçede (%41 PAR) ve 3 hasat döneminde yürütülmüştür. Deneme deseni tesadüf bloklarında 2 faktörlü ve 3 tekerrürlü olarak düzenlenmiştir. Çalışma sonucunda yaş çaydaki verimin en fazla gölgeli bahçede (%41 PAR) ve 1. sürgün döneminde olduğu; toplam kül ve kafein içeriğinin bahçelerin güneşlenme durumları ve sürgün dönemlerine göre önemli düzeyde değişmediği; en fazla kuru madde miktarının günün yarısı güneşli bahçede (%66 PAR), en fazla toplam polifenol içeriğinin gölgeli bahçede (%41 PAR) ve 2. sürgün döneminde olduğu; ham selüloz içeriğinin en fazla günün yarısı güneşli bahçede (%66 PAR) ve 3. sürgün döneminde olduğu; su ekstraktı değerinin de en fazla gün boyu güneşli bahçede (%100 PAR) ve 1. sürgün döneminde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Camelia sinensis, çay, güneşlenme, kalite, PAR, verim

Changing Of Yield and Quality Characteristics According to Sunshine Conditions and Shooting Periods in Fresh Tea (Camelia sinensis L.)

This study was carried out to determine the changing of yield and quality characteristics according to sunshine conditions and harvest periods in fresh tea leaves (Camelia sinensis L.). This study was planned at three tea orchards which sunny during the day (100% PAR), sunny half-day (66% PAR) and shady (41% PAR), and at three harvest periods. Experiment was set up out in randomized blocks design with two factors and three replications. In the results, it was determined that the most yield was obtained at shady orchard (41% PAR), and in the first harvest period; total ash and caffeine contents were non-significantly to all factors; the most dry matter was sunny half-day orchard (66% PAR), the most total polyphenols was at shady orchard (41% PAR), and in the second harvest period; the most crude cellulose content was sunny half-day orchard (66% PAR), and in the third harvest period; the most water extract was sunny during the day orchard (100% PAR), and in the first harvest period.

Keywords:

Camelia sinensis, PAR, quality, sunshine, tea, yield,

PDF

___

Anonim, 1976. Çay tarımını geliştirme ve ıslahı projesi. (http://biriz.biz/cay/ulkemizde.htm), (Erişim Tarihi: Kasım 2016).
Anonim, 1990. Siyah çay analizleri. (http://www. birizbiz/cay/cayanaliz.htm), (Erişim Tarihi: Kasım 2016).
Anonim, 2015. Rize meteoroloji il müdürlüğü kayıtları. (https://www.mgm.gov.tr/veridegerlen dirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m), (Erişim Tarihi: Aralık 2015).
Anonim, 2016. Çay (bitki). (https://tr.wikipedia. org/wiki/%c3%87ay(bitki)), (Erişim Tarihi: Mart 2016).
Anonim, 2021. İllere ait genel istatistik verileri. (https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m Rize), (Erişim Tarihi: Nisan 2021).
Aydemir, O. ve F. İnce, 1988. Bitki besleme. Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Diyarbakır, 2:653.
Benzie, I.F. and Y.T. Szeto, 1999. Total antioxidant capacity of teas by the ferric reducing/antioxidant power assay. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 47(2):633-636.
Bonoli, M., M. Pelillo, T.G. Toschi and G. Lercker, 2003. Analysis of green tea catechins: comparative study between HPLC and HPCE. Food Chemistry, 81(4):631-638.
Bostan, S.Z., 2013. Tarımı ve sanayisi ile Türkiye’de çay. Tarım Türk, 40(8):124-125.
Caffin, N., B. D’Arcy, L. Yao and G. Rintoul, G. 2004. Developing an index of quality for Australian tea. RIRDC Publication No. 04/033, Project No. UQ88A, Publication of Rural Industries Research and Development Corporation, Australia, pp:192.
Carr, M.K.V., 1972. The climatic requirements of the tea plant: a review. Experimental Agriculture, 8(1):1-14.
FAO, 2019. The food and agriculture organization. (http://www.fao.org/faostat/en/# data/QC), (Erişim Tarihi: Nisan 2021).
Hasimoto, M., 2001. The origin of the tea plant. In Proceedings of 2001 International Conference on O-Cha (Tea) Culture and Science (Session II), pp:5-8.
Horuz, A.ve B. Korkmaz, 2006. Farklı sürgün dönemlerinde hasat edilen çayın verimi, azot içeriği ve mineral madde kompozisyonu. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1):49-54.
Ilgaz, A.Ş., M. Sarımehmet ve Z. Kalcıoğlu, 2005. 2004 yılı sürgün dönemine ait Çaykur yeşil çay nevilerinin kalite parametrelerinin belirlenmesi ve yabancı ülkelerde üretilen yeşil çaylarla mukayesesi ile ilgili bir çalışma. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Atatürk Çay ve Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Rize, Rapor:1-30.
Kacar, B., 2010. Çay (çay bitkisi, biyokimyası, gübrelenmesi, işleme teknolojisi). Nobel Yayınları 1549, Fen Bilimleri 107, Nobel Bilim ve Araştırma Merkezi Yayınları 64, 355s.
Korkmaz, A., C. Gülser, İ. Manga ve C. Sancak, 1993. Samsun yöresinde yem bitkilerinden elde edilen otun mineral içeriğine ve kalitesine ekim sistemi ve biçim zamanlarının etkisi. Doğa-Tr. J. Agriculture and Forestry, 17(1993):1069-1080.
Lin, J.K., C.L. Lin, Y.C. Liang, S.Y. Lin-Shiau and I.M. Juan, 1998. Survey of catechins, gallic acid and methylxanthines in green, oolong, pu-erh and black teas. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 46(9):3635-3642.
Mouli, M.C., J.M. Onsando and R.H.V. Corley, 2007. Intensity of harvesting in tea. Experimental Agriculture, 43(01):41-50.
Othieno, C.O., 1979. Weather and tea yields in Kenya. Tea in East Africa, 19(2):3-4.
Polat, P. ve M. Sunkar, 2017. Rize’nin iklim özellikleri ve Rize çevresinde uzun dönem sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1):1-23.
Ruter, J.M., 2002. Nursery production of tea oil camellia under different light levels. Trends in new crops, new uses. ASHS Press, Alexandria, pp:222-224.
Selvendran, R.R. and S. Selvendran, 1972. Changes in the polysaccharides of the tea plant during post-prune growth. Phytochemistry, 11(11):3167-3171.
Tosun, F. ve M. Altın, 1986. Çayır mera yayla kültürü ve bunlardan faydalanma yöntemleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları 9(2. Baskı):229.
TÜİK, 2020. Bitkisel üretim istatistikleri. (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr), (Erişim Tarihi: Nisan 2021).
Türkmen, N., F. Sarı and Y.S. Velioglu, 2009. Factors affecting polyphenol content and composition of fresh and processed tea leaves. Akademik Gıda, 7(6):29-40.
Urs, F. and A. Fischer, 1994. Nitrogen metabolism in senescing leaves. Critical Reviews in Plant Sciences, 13(3):241-273