Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ile Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları Arasındaki İlişkiye Yönelik Araştırmaların İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı erken dönem uyumsuz şemalar ile alkol ve madde kullanım bozuklukları arasındaki ilişkiye yönelik araştırmaların incelenmesidir. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışması olarak desenlenen bu çalışmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda 8 yurt içi, 13 yurt dışı çalışmaya ulaşılarak, bu araştırmaların yazarı ve yayın yılı, araştırmanın türü, örneklemi, konusu ve ortaya konan bulgular açısından incelenmiştir. Araştırma sonuçları erken dönem uyumsuz şemaların alkol ve madde kullanımıyla doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca şema terapi odaklı müdahalelerin etkisinin incelendiği sınırlı sayıdaki deneysel çalışma da bu müdahalelerin sigara ve madde bağımlıları üzerinde olumlu etkiye sahip olduğuna işaret etmektedir. Sonuç olarak yurt içi ve yurt dışı alanyazında erken dönem uyumsuz şemaların alkol ve madde bağımlılığı ile ilişkili olduğuna işaret edilmektedir. Bu nedenle şema terapi odaklı müdahalelerin bu bağımlılık türleri üzerindeki etkililiğini inceleyen deneysel çalışmaların yaygınlaştırılması ve sonuçlar doğrultusunda gençler ve yetişkinlerde alkol ve madde kullanımını azaltmaya yönelik şema terapi temelli önleyici ve iyileştirici müdahale programlarının geliştirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

şema terapi, alkol bağımlılığı, madde bağımlılığı, sigara bağımlılığı, döküman inceleme, Erken dönem uyumsuz şemalar

Investigation of Research on the Relationship Between Early Maladaptive Schemas and Alcohol and Substance Use Disorders

The aim of this research is to investigate the researches on the relationship between early maladaptive schemas and alcohol and substance use disorders. In this study, which was designed as a case study from qualitative research designs, document review method was used. In line with the purpose of the study, 8 national and 13 international studies were obtained and analyzed in terms of the author and year of publication, type of research, sample, subject and findings. Results show that early maladaptive schemas are directly related to alcohol and substance use. In addition, a limited number of experimental studies examining the effect of schema therapy-oriented interventions also indicate that these interventions have a positive effect on smokers and substance addicts. As a result, it is pointed out in the national and international literature that early maladaptive schemas are associated with alcohol and substance abuse. So, it is thought that it would be useful to disseminate experimental studies examining the effectiveness of schema therapy-oriented interventions on these types of addictions and, in line with the results, to develop schema therapy-based preventive and curative intervention programs aimed at reducing alcohol and substance abuse in adolescents and adults.

Keywords:

Schema therapy, alcohol addiction, substance addiction, tobacco addiction, document review, Early maladaptive schemas,

PDF

___

Ögel K. Madde Bağımlılığında Tedavi. İstanbul: IQ Yayınları, 2000.
Ögel K. Bağımlı Aileleri İçin Rehber Kitap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
APA. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision (DSM-5-TR). Washington DC: American Psychiatric Association, 2022.
WHO. Call for pictorial warnings on tobacco packs. https://www.who.int/news/item/11-12-2010-call-for-pictorial-warnings-on-tobacco-packs 2010. (Accessed 2.08.2023).
Brewerton T D, Brady K. The role of stress, trauma, and PTSD in the etiology and treatment of eating disorders, addictions, and substance use disorders. Brewerton TD, Dennis AB (Eds.), Eating Disorders, Addictions and Substance Use Disorders: Research, Clinical and Treatment Perspectives. Berlin: Springer Verlag, 2014; 379-404.
Edwards A C, Ohlsson H, Lannoy S et al.. Shared genetic and environmental etiology between substance use disorders and suicidal behavior. Psychol Med 2023; 53(6): 2380-2388.
Scheier L M, Shigeto A. Developmental cascades in studies of adolescent and young adult substance use etiology: A systematic review. Addict Behav Rep 2022; 15: 100420.
Tarter R. E, Horner M, Ridenour T. Developmental perspective of substance use disorder etiology. Shaffer HJ, LaPlante DA, Nelson SE (Eds) APA Addiction Syndrome Handbook, Vol. 1. Foundations, Influences, and Expressions of Addiction. Washington DC: American Psychological Association, 2012:261-287..
Trucco E M, Hartmann S A. Understanding the etiology of adolescent substance use through developmental perspectives. Child Dev Perspect 2021; 15(4): 257-264.
Altuner Ö. Madde Kullanımı Nedeniyle Denetimli Serbestlik Tedbiri Altında Bulunan Bireylerin Şema Terapi Modeli Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021.
Çalışkan M. Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ve Benlik Algısının Alkol ve Madde Kullanımı Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2020.
Arıkan M. Madde Bağımlılarının Erken Dönem Uyumsuz Şemaları ve İşlev Bozucu Baş Etme Biçimleri: Şema Terapi Perspektifinde Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
Pourjabar H. The relationship between maladaptive schemas, perfectionism, and self-expression with students' tendency to substance abuse. Journal of Adolescent and Youth Psychological Studies 2020; 1(1): 7-8.
Young J. The Exclusive Society: Social Exclusion, Crime And Difference In Late Modernity. London: Sage Publication, 1999.
Shorey R C, Stuart G L, Anderson S. Early maladaptive schemas among young adult male substance abusers: a comparison with a nonclinical group. J Subst Abuse Treat 2013; 44(5): 522–527.
Young J E, Klosko J S, Weishaar M E. Schema Therapy: A Practitioner’s Guide. NewYork: Guilford Press, 2003.
Rafaeli E, Bernstein DP, Young J E. Şema Terapi Ayırıcı Özellikler, M Şaşıoğlu, H A Karaosmanoğlu, N Azizlerli (Çevirenler). 1. Baskı, İstanbul: Psikonet Yayınları, 2013.
Young J E, Klosko J S. Hayatı Yeniden Keşfedin, S Kohen, D Güler (Çevirenler). İstanbul: Psikonet Yayınları, 2019.
Young J. Cognitive Therapy For Personality Disorder: A Schema-Focused Approach. 3rd Edition, Sarasota FL: Professional Resource Exchange, 1990.
Ball S A. Comparing individual therapies for personality disordered opioid dependent patients. J Personal Disord 2007; 21: 305–321.
Moran M. Psychotherapy for BPD gets growing evidence base. Psychiatric News 2007; 42(2): 26.
Paker T. Durum çalışması. Seggie F N, Bayyurt Y (Ed). Nitel Araştırma, Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
Bowen G A. Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal 2009; 9(2): 27-40.
Başkale H. Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2016; 9(1): 23-28.
Sönmez V, Alacapınar F G. Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2013.
Güneltay S. Alkol ve Madde Bağımlılığı İle Erken Yaş Dönemi Uyum Bozucu Şemalar Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.
Alevsaçanlar S. Madde Bağımlılarında Erken Dönem Uyum Bozucu Şemalar ve Şema Sürdürücü Başa Çıkma Davranışları: Şema Terapi Modeli Çerçevesinde Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
Anlı İ, Can Y, Evren C. Erkek alkol kullanım bozukluğu hastalarında patolojik narsisizmin erken dönem uyumsuz şemaların gelişimi üzerindeki etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2017; 9(1): 63-74.
Anlı İ, Can Y. Alkol kullanım bozukluklarında erken dönem uyumsuz şemaların üstesı̇nden gelme bı̇çı̇mlerı̇: şema terapı̇ çerçevesı̇nde bı̇r araştırma. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 2017; 18(32): 15–31.
Hacıömeroğlu B, Ak M, Garip B, Çınar A, Congoloğlu E. The role of early maladaptive schemas and coping strategies ın substance dependence. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research 2015; 3(3): 162-170.
Khosravani V, Seidisarouei M, Alvani A. Early maladaptive schemas, behavioral inhibition system, behavioral approach system, and defense styles in natural drug abusers. Polish Annals of Medicine 2016; 23(1): 6-14.
Karami Z, Massah O, Forhoudian A, O’jei A. Early malataptive schemas in opiate and stimulant users. Iran Rehabil J 2015; 13(2): 10-15.
MansouriJalilian A, Yazdanbakhsh K. Prediction of substance abuse based on early maladaptive schemas and perfectionism among students. Research on Addiction Quarterly Journal of Drug Abuse 2015; 8(32): 42-49.
Shorey R C, Elmquist J, Anderson S, Stuart G L. The relationship between early maladaptive schemas, depression, and generalized anxiety among adults seeking residential treatment for substance use disorders. J Psychoactive Drugs 2015; 47(3): 230-238.
Shorey R C, Stuart G L, Anderson S. The early maladaptive schemas of an opioid-dependent sample of treatment seeking young adults: A descriptive investigation. J Subst Abuse Treat 2012; 42(3): 271–278.
Mozaffari E, Khaledian M, Taghavi, F. The relationship between early maladaptive schemas of cuts-exclusion and slip among addicts abusing drugs under methadone maintenance treatment. International Letters of Social and Humanistic Sciences 2013; 13: 67-74.
Bojed F B, Nikmanesh Z. Role of early maladaptive schemas on addiction potential in youth. International Journal of High Risk Behaviors and Addictation 2013; 2(2): 72-76.
Shorey R C, Stuart G L, Anderson S. The early maladaptive schemas of an opioid-dependent sample of treatment seeking young adults: A descriptive investigation. J Subst Abuse Treat 2012; 4(3): 271-278.
Jalali M R, Zargar M, Salavati M, Kakavand A R. Comparison of early maladaptive schemas and parenting origins in patients with opioid abuse and non-abusers. Iran J Psychiatry 2011; 6(2): 54-60.
Shaghaghy F, Saffarinia M, Iranpoor M, Soltanynejad A. The relationship of early maladaptive schemas, attributional styles and learned helplessness among addicted and non-addicted men. Addict Health 2011; 3(1-2): 45-52.
Razavi V, Soltaninezhad A, Rafiee A. Comparing of early maladaptive schemas between healthy and addicted men. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences 2012; 14(9): 60-63.
Brotchie J, Hanes J, Wendon P, Waller G. Emotional avoidance among alcohol and opiate abusers: The role of schema-level cognitive processes. Behav Cogn Psychother 2007; 35(2): 231-236.
Arı Sİ. Obez Ergenlerin Erken Dönem Bilişsel Şemalarının ve Duygu Düzenleme Becerilerinin Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi. Doktora tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
Bitane B S. Ergenlerin Algıladıkları Ebeveyn Psikolojik Kontrolü, Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ve Uyum Sorunları İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2019.
Balaban G, Bilge Y. Ergenlerde görülen ruhsal bozukluklar ve erken dönem uyumsuz şemalar: Cinsiyetin düzenleyici rolü. Anadaolu Psikiyatri Derg 2020; 21:6, 600-608.
Bal F. Şema terapinin sigarayı bırakma davranışı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 2019; 6(1): 187-199.
Pourpashang M, Mousavi S. The effects of group schema therapy on psychological wellbeing and resilience in the clients under substance dependence treatment. Journal of Client-Centered Nursing Care 2021; 7(2): 159-166.