Arapçada Cümlenin Hesaplanması: Markov Modeli’nden Sayısal Dilbilgisi Modellerine Doğru
Bu araştırmamızda, Arapça cümlenin hesaplanması ve değerlendirilmesiyle ilgili olarak bilgisayarlı dilbilim veya hesaplamalı dilbilim alanındaki en önemli hesaplama yaklaşımlarını ve kullandıkları yöntemleri tanıtmayı amaçlamaktayız. Konu ile ilgili bilgisayarı bu görevi yerine getirmek için kullananların hesaplama ile ilgili kavramlar ve yaklaşım-modeller tanıtılacaktır. Ayrıca araştırmamızda cümleyi sayısal veriler kullanarak analiz etmeye yardımcı olan dilbilimsel konular tartışılacaktır. Bu araştırmanın kavramlarını ve çıkarımlarını oluştururken benimsenen yöntem, Arapça cümleyi işlemek için kullanılan ve halen kullanılmakta olan betimleyici-analitik yöntemdir. Bu araştırmanın sonuçlarına gelince; Bir yanda bilgisayarla hesaplama modellerinin karmaşıklığı, diğer yandan onların doğal dile uygun olmayışı söz konusu istatistiksel modellerin dil ile ilgili hesaplama için kısmen de olsa terk edilmesine yol açmıştır. Buna rağmen Sayısal Dilbilgisi modeli, konuşma bölümleri modeline ek olarak Arapça cümlenin bilgisayarlı hesaplanmasında kullanılan en önemli istatistiksel modellerden biridir. Aslında, Konuşma bölümleri modeli, Sayısal Dilbilgisi modelinde gözlemlenen eksiklikleri gidermek için ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler:
hesaplamalı dilbilim, otomatik işleme, sayısal sentaks
___
- خوانغ، تشانغ نينغ وجوان تزي، لي. (2016) علم الذخائر اللغوية، ت: هشام موسى المالكي، لقاهرة: المركز القومي للترجمة.
- سعيد، المعتز بالله. (2017) "كيف نبني مدونة لغوية موسما تركيبيا للغة العربية بطريقة نصف آلية". في: مجلة الدراسات اللغوية، ع 3، مجلد 19، الرياض: مركز الملك فيصل للبحوث الإسلامية.
- سعيد، المعتز بالله. (2016) "توظيف المدونات اللغوية في تطوير مقررات اللغة العربية لمراحل التعليم العام"، في: مجلة السياسة اللغوية والتخطيط، ع3، الرياض: مركز الملك عبد الله لخدمة اللغة العربية.
- شراف، شناف. (2015) "الترجمة الأدبية وسلطة الأنساق الثقافية"، في: العربية والترجمة، ع 20، بيروت: المنظمة العربية للترجمة.
- فيفي، عبد الله بن يحيى وآخرون. (2017) مدخل إلى اللسانيات الحاسوبية، الرياض: مركز الملك عبد الله لخدمة اللغة العربية.
- عصيمي، خالد بن فهد وآخرون. (2015) المدونات اللغوية العربية: بناؤها وطرائق الإفادة منها، الرياض: مركز الملك عبد الله لخدمة اللغة العربية.
- غلفان، مصطفى وآخرون (2010). اللسانيات التوليدية: من النموذج ما قبل المعيار إلى البرنامج الأدنوي: مفاهيم وأمثلة، إربد: عالم الكتب الجديد.
- Brain, Roark and Richard, Sproat. (2007) Computational approaches to syntax and morphology, New York: Oxford university press.
- Grishman, Ralph. (1987)Computational linguistics: an introduction, Cambridge: Cambridge University press.
- Jurafsky Daniel & Martin James H (2021), N-gram Language Models, Stanford: university of Stanford.
- Teemu, Hirsimäki and others.( 2009) Importance of high- order N-gram models in morph- based speech recognition, in: IEEE transaction on audio, and language processing, , V17, N4.
- Smith, F. J. and others. (1994) “A weighted average n-gram model of natural language”, in: Computer speech and language, V8.
- ISSN: 2687-279X
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: İstanbul Aydın Üniversitesi