Türk Tarımında Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Verimlilik Değerlendirme Modeli

İnsanlar yıllarca tarım öğrendi ve tarım da gelişmeye ve geliştirilmeye devam etmektedir. İnsanları çevreleyen yapılar yıllarca yapılan gözlemler sonucunda en iyi şekilde kullanılmaya başlandı. Yüzyıllar boyunca, şehirler önemli ölçüde büyümüştür. Genişleyen ve gelişen teknoloji sayesinde arazi kullanımında gözlenebilir değişiklikler ortaya çıkmıştır. Türkiye'nin tarıma elverişli ve büyük alanları olmasına rağmen, tarımsal faaliyetler her yıl giderek azalmaktadır. Kırsal alandaki insanların şehirlere hızla göç etmelerinin ve tarımsal faaliyetlerin azalmasının ana nedeni, üretim katmanında yeterli verim alınamaması ile açıklanabilir; bunu yanı sıra, toprakların verimli kullanılmaması da buna sebep teşkil etmektedir. Tarımda verim düşüklüğünün bir sonucu olarak da, tarımsal ürünüretimi iç talebi karşılamayacak noktadadır. Gelecek yıllarda uygulanması planlanan tarım projeleri için önemli miktarda finansman ayrılması hedeflenmektedir. Bununla birlikte, Türkiye'deki tarımsal gelişme, verimlilik nedeniyle hala büyük sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Günümüzde, ekonomik ve jeopolitik olaylar nedeniyle, Türkiye'de önemli bir enflasyon artışı gözlemlenmektedir. Enflasyondaki ciddi artışın en önemli sebeplerinden biri tarımsal ürün ve faaliyetlerdeki verimlilik problemleridir. Bu çalışma, çok kriterli karar verme yöntemleri (ÇKKV)ile üretkenlik ve verimliliği artırmak, tüm sistemi temel manada inceleyek bir risk analiz modelini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Elde edilen bulgular, tarımsal verimliliğin artırılması ve iyileştirme amacıyla bir analiz niteliğinde olup verimlilik için atılacak adımların ön incelemesi olması noktasında önem arz etmektedir. Çalışmanın sonunda önerilen risk analiz modeli, her türlü tarımsal ürünün planlanmasına ve detaylı bilimsel araştırmalarla üretilmesine yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

Efficiency Assessment Model in Turkish Agriculture with Multi Criteria Decision Making Methods

People have learned and has been developing agriculture for years. The surrounding land has become the best way to use as a result ofyears of observations. Over the centuries, cities have grown significantly and observable changes in land usage come up with the helpof expanded and developing technology. Although Turkey has a huge and suitable land for agriculture, agricultural activities aregradually decreasing every year. The main reason why people of rural areas migrate rapidly to the cities and why agricultural activitiesare decreasing can be explained with the lack of adequate productivity in the production layer; moreover, fertile soils are not usedeffectively. As a result of the low level of productivity on agriculture, the production of agricultural products does not meet domesticdemand.A significant amount of funding is planned for future agriculture projects. Nevertheless, agricultural development in Turkey is stillfacing major obstacles due to efficiency. Currently, significant inflation rate increase in Turkey can be observed due to economical andgeopolitical events. One of the most important reasons for the serious increase in inflation is the efficiency problems in agriculturalitems and activities. This study aims to develop a detailed risk analysis model of the whole system to increase productivity and efficiencywith multi-criteria decision-making methods (MCDM). The findings obtained are an analysis of in agricultural productivity in order tomake an improvement and it is important to be a preliminary study of the steps to be taken for efficiency. At the end of the studyproposed risk analysis model aims to help all kinds of agricultural products to be planned and to be produced with detailed scientificinvestigations.

PDF

___

[1] Gul M and Guneri AF. (2016). A fuzzy multi-criteria risk assessment based on decision matrix technique: A case study for the aluminum industry. J Loss Prev Process Ind 40:89-100.
[2] Miç, P. & Antmen, Z. F. (2019). A Healthcare Facility Location Selection Problem with Fuzzy TOPSIS Method for a Regional Hospital. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (16), 750-757.
[3] Guneri AF, Gul M, and Ozgurler S. (2015). A fuzzy AHP methodology for selection of risk assessment.
[4] Kılıçarslan, M. & Güçlü, A. (2019). İstanbul’da Bulunan Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin Verimlilik Analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (16), 552-558.
[5] Ozdemir, Y., Basligil, H., & Ak, M. F. (2016). Airport Safety Risk Evaluation Based On Fuzzy Anp And Fuzzy Ahp. Uncertainty Modelling in Knowledge Engineering and Decision Making.
[6] Gul M, Celik E, Aydin N, et al. (2016). A state of the art literature review of VIKOR and its fuzzy extensions on applications. Appl Soft Comput 46:60–89
[7] Biswas, B., Lacey, J.R., Workman, J.P., and Siddoway, F.H. (1984). Profit Maximization as a Management Goal on Southeastern Montana Ranches. Western Journal of Agricultural Economics 9(1): 186-194.
[8] Anvari, A., Zulkifli, N., & Arghish, O. (2013). Application of a modified VIKOR method for decision-making problems in lean tool selection. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 71(5-8), 829–841
[9] Gul, M., & Ak, M. F. (2018). A comparative outline for quantifying risk ratings in occupational health and safety risk assessment. Journal of Cleaner Production, 196, 653-664.
[10] “Faostat,” from http://www.fao.org/faostat/en
[11]Gul, M., Ak, M. F., & Guneri, A. F. (2016). Occupational health and safety risk assessment in hospitals: A case study using a twostage fuzzy multi-criteria approach. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 23(2), 187–202.
[12]“TUIK” from http://www.tuik.gov.tr/
[13]Goker, N., Dursun, M., & Albayrak, Y. E. (2019). Agile Supplier Evaluation Using a Fuzzy Decision Making Procedure Based on Fuzzy Measure and Fuzzy Integral. Intelligent and Fuzzy Techniques in Big Data Analytics and Decision Making Advances in Intelligent Systems and Computing, 457–463.
[14]Ksenija, M., Boris, D., Snezana, K., Sladjana, B. (2017). Analysis of the efficiency of insurance companies in Serbia using fuzzy AHP and TOPSIS methods. Economic Research 30(1), 550-565.
[15]“OECD” from http://data.oecd.org/
[16]Stavrou, D. I., Ventikos, N. P., & Siskos, Y. (2016). Locating Ship-to-Ship (STS) Transfer Operations via Multi-Criteria Decision Analysis (MCDA): A Case Study. Multiple Criteria Decision Making,137-163
[17]Aragon_es-Beltr_an P, Mendoza-Roca JA, Bes-Pi_a A, et al. 2009. Application of multi-criteria decision analysis to jar-test results for chemicals selection in the physical-chemical treatment of textile wastewater. J Hazard Mater 164(1):288–95.
[18]Ozdemir, Y., Basligil, H., & Ak, M. F. (2016). Airport Safety Risk Evaluation Based On Fuzzy Anp And Fuzzy Ahp. Uncertainty Modelling in Knowledge Engineering and Decision Making.
[19] Zadeh, L. A. (1975). The Concept of a Linguistic Variable and its Application to Approximate Reasoning-I. Information sciences: 8: 199-249. Gul, M., & Ak, M. F. (2018). A comparative outline for quantifying risk ratings in occupational health and safety risk assessment. Journal of Cleaner Production, 196, 653-664.
[20]Saaty TL. 1990. How to make a decision: The analytic hierarchy process. Eur J Oper Res 48(1):9–26 Tzeng GH and Huang JJ. 2011. Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications. CRC Press, Boca Raton, FL
[21]Yekta, T.S., Khazaei, M., Nabizadeh, R., Mahvi, A. H., Nasseri, S., Yari, A.R. (2015), Hierarchical distance-based fuzzy approach to evaluate urban water supply systems in a semi-arid region, Journal of Environmental Health Science and Engineering: 13(53): 1-12.
[22]Kabir, G., & Sumi, R. S. (2012). Selection of Concrete Production Facility Location Integrating Fuzzy AHP with TOPSIS Method. International Journal of Productivity Management and Assessment Technologies, 1(1), 40–59.
[23]Tzeng, G. H., & Huang, J.-J. (2011). Multiple attribute decision making: methods and applications. Boca Raton, FL: CRC Press.