Dünya genelinde toplu ulaşım hizmeti kamu ve özel sektör aracılığıyla, farklı sözleşme modelleri çerçevesinde yürütülmektedir. Bu kapsamda en çok tercih edilen sözleşme modeli Kalite Teşvikli Brüt Maliyet Sözleşme Modelidir. Bu sözleşme modelinde sağlanan hizmetin kalitesi ve gelirin gideri karşılama oranının arttırılması ile verilen sübvansiyon miktarlarının azaltılması esas alınmaktadır. Türkiye’de ise toplu ulaşım hizmetinin önemli bir kısmı özel sektör aracılığıyla, Net Kontrat Maliyet Sözleşmeleri ile gerçekleştirilmektedir. Uygulanan sözleşme modelinde kamu ve toplu ulaşım işletmecileri için karşılıklı kazanç ilişkisi göz önünde bulundurulmaktadır. Özellikle lastik tekerlekli ulaşım sistemleri için gelirin gideri karşılama oranının yüksek ve planlamanın stabil olduğu koşullarda tercih edilen bu model; günümüzde artan maliyetler ve gelişen raylı sistem ağı ile beraber yeni hat planlamalarını ile mevcut hatların reorganizasyonunu gerekli kılmakta dolayısı ile mevcut model ile devam edilmesini bir hayli zorlaştırmaktadır. . İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından 2016 yılında tamamlanan TUYS Projesi (Toplu Taşıma Yönetim Sistemi) kapsamında ortaya konulan yeni sözleşme modeli esasınca, mevcut durumdaki sorunlara çözüm sunularak; işletmecilerin gelir riskinden bağımsız, kısmi performans kriterlerini esas alan yenilikçi bir yaklaşım ortaya konulmuştur. Yeni model ile toplu ulaşımın bütün modlarında entegrasyona ve esnek planlamaya imkân sağlayan, işletmecilerin gelir kaygısını ortadan kaldıran, ayrıca sunulan hizmetin kalitesini beraberinde müşteri memnuniyetini arttıracak sürdürülebilir bir sözleşme konsepti tasarlanmıştır. Bu çalışmada İstanbul için, toplu taşıma hizmeti sunan ilgili otorite ve operatörler arasındaki ilişkilerin düzenlendiği yeni sözleşme modeli incelenmiştir. İstanbul’da özel halk otobüsü işletmecisi statüsünde hizmet veren 3.041 özel taşımacının COVID-19 öncesi son 6 aylık işletme ve finansal verileri analiz edilerek, yeni modelle çalışması durumunda 2 modelin finansal açıdan çok yönlü değerlendirmesine yer verilmiştir.

Public transportation opearation runs different contract models by public and private sectors all around the world. The most pereferable contracting model is performace based contracting model in this perspective. This contracting model basis that increase provided servise quality and return of investment rate unlike decrease subsidy amount. Most of public transportation opeartions runs by private sector based on net contracting model. Applied that model which is operated by public and private cooperation depend on win win model. Net contracting model is preferred beneath stabil planning facility and high return of investment rate, but nowadays has to reorganized under increasing cost and developing rail system roand with new route planning. In this situation makes effectiveness of current model debatatable. Based upon new contracting model put forward within the scope of TUYS(Public Transportation Management System Preject) completed by İBB, İETT General Directorate in 2016, by offerin solutions to the existing problems; an innovative approach based ob partial performance criteria independent of the income risk of the income risk of the operator has been presented. With this model which is put forward by İETT, give chance to integrated and flexible planning, get rid of income concern, surge service quality and customer satisfaction for all transportation models. İn this article is examined new model for model for authority and operator which responsible for operate public transportation new model for İstanbul. İn the current situation, payment based on new contracting model for average scale line is examineted and compareted with the old model and the financial multi-dimensional evaluation of new model in terms of operator and authority is included.