Hint Yarımadasında Türk Mimari İzleri ve Karakteri

Türkler, tarihleri boyunca yayılımcı bir politika izlemiş ve gittikleri yerlere kültürlerini de taşımışlardır. Hint Yarımadası, Türklerin Orta Asya’dan göç ederek yerleştiği ve yaklaşık 700 yıl hüküm sürdüğü bölgedir. Türkler, Burada çok fazla hizmete imza atmış ve yeni yaşam alanları oluşturmuşlardır. İki kültürün birleşmesi ile yeni bir mimari dil ortaya çıkmıştır. Türk hükümdarlar, imar çalışmalarına önem vermiş, ülkenin en ıssız bölgelerine dahi kervansaray, bahçe, han ve mescit gibi yapılar yaptırarak şehirleşmeyi teşvik etmişlerdir. Türkler, bu üslup ile Hint Yarımadasında çok sayıda mimari eser bırakmıştır. İçlerinde Tac Mahal’in de yer aldığı bu mimari eserlerin çoğu, üstün evrensel değere sahip olmaları nedeni ile Unesco Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır. Bu çalışmada; Orta Asya’dan Güney Asya bölgesine inen Türklerin bölgede kurduğu devletler, bıraktığı mimari eserler; işlevi, dönüşümü, yapım teknikleri, ve bölge şartlarına göre yapılmış koruma ve restorasyon çalışmaları araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hint-Türk Mimarisi, Hint Yarımadası, Türk Devletleri, Güney Asya Türkleri, Türk Mimari Karakteri., Indo-Turk Architecture, Indian Peninsula, Turk States, South Asian Turks, Turk Architectural Character.

A Study of Turk Architectural Character in Indian Peninsula

Turks followed an expansionist policy throughout their history and carried their culture to the places they went. The Indian Peninsula is the region where the Turks migrated from Central Asia and settled for 700 years. With the merging of the two cultures, a new architectural language has emerged. Turkish rulers gave importance to construction works and encouraged urbanization by having buildings such as caravanserais, gardens, inns and mosques built even in the most desolate regions of the country. Most of the structures are on the UNESCO World Heritage List, such as the Taj Mahal. In this study; In the context of conservation and restoration, the states established by the Turks, the architectural artifacts they left, the construction techniques, and the conservation and restoration works made according to the regional conditions were examined.

Keywords:

Indo-Turk Architecture, Indian Peninsula, Turk States, South Asian Turks, Turk Architectural Character.,

PDF

___

Anthony W., Howard C. (1983). "The Tughluqs: Master Builders of the Delhi Sultanate" . Muqarnas. Brill. 1: 123–166.
Asher., Blanshard C. (1992) Architecture of Mughal India, s. 26-36
Atay, F. R. (1943). Hind. İstanbul, Semih Lütfü Kitabevi, s. 3-10.
A. Petersen, (1996) Dictionary of Islamic Architecture, London, s. 241-243.
Bakshi. S. R. (1995) Delhi Through Ages pp. 29–35.
Barnier F. (1968) Travels in the Mughal Empire, tr. Rep.
Bayur, Y. H. (1987) Hindistan Tarihi. Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, s. 15-65.
Begley, Wayne E. (1979). The Myth of the Taj Mahal and a New Theory of Its Symbolic Meaning. p. 7–37
Blair S., Bloom J. M. (1994). The Art and Architecture of Islam 1250-1800. Yale University Press. p. 199.
Boz Demir, A. Ö. & Cengiz, C. (2021). Ilıman-Nemli İklim Bölgelerinde Kentsel Alanlarda Biyoklimatik Konfor. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (32), 1134-1139.
Cöhce, S. (2022) Dehli Türk Sultanlığı’nda Memlük Sistemi, Geçmişten Günümüze Türkiye-Hindistan İlişkileri Uluslararası Sempozyumu s. 11-32
Çelik, H. K. & Şakar, G. (2022). Geçmişin ve Geleceğin Yapı Malzemesi Olarak Ahşap: Yapı Mühendisliği Çerçevesinde Bir İnceleme. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (36), 298-304.
Demirel Ş. (2007). Hindistan’da Türk İzleri. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. 10-15 Eylül, Ankara, s. 95-99 Erişim adresi: http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/DOĞUBİLİM-ÇALIŞMALARI.pdf
Desai Z. A. (1971) Mosques of India, New Delhi p. 5-7
Desai Z. A. (1970) Indo-Muslim Architecture, New Delhi p. 18-22
Erdoğan M. (1996) Gazneliler, TDV İslâm Ansiklopedisi, Erişim tarihi: 18.11.2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/gazneliler#1
Farooqı. N. R., Delhi Sultanlığı, TDV İslâm Ansiklopedisi, Erişim tarihi: 18.11,2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/delhi-sultanligi
E. Koch, (1991) “The Copies of the Qutb Minar”, Iran, XXIX, London, s. 95-107.
Golden, Peter B. (1992), An Introduction to the History of the Turkic Peoples
Gömeç, S. Y. ve Çeliktaş M. M. (2019) Hindistan’da Türkler Cilt: 4 Ankara, Berikan Yayınevi s. 15-28, 65-84.
Haidar M. Akıncı H. (2008). Indo-Turkish Architecture. İstanbul, Graphis Matbaa, s. 53-60, 109-130.
Halıcı G. (2007) Pakistan’da Babürlüler Dönemi Mimari Eserleri. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. 10-15 Eylül, Ankara, s. 179-182 Erişim adresi: http://www.ayk.gov.tr/wp- content/uploads/2015/01/DOĞUBİLİM-ÇALIŞMALARI.pdf
Harle, J.C. The Art and Architecture of the Indian Subcontinent, Second Edition. Yale University Press, p. 18-27
Jonathan M. Bloom; Sheila S.. Blair (2009). The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. Oxford University Press. p. 1.
Khan A. N. (1991). Development of Mosque Architecture in Pakistan. p. 71.
Khan, M. I. (2000). World heritage: sites in Pakistan. p. 88.
Kişmir, A. (2019) Pakistan Tarihinde Türkler I. Ankara, Demavend Yayınları, s. 18-35.
Koch, E. (1994). Diwan-i 'Amm and Chihil Sutun: The Audience Halls of Shah Jahan. In Muqarnas XI: An Annual on Islamic Art and Architecture.
Koch, E. (2006). The Complete Taj Mahal: And the Riverfront Gardens of Agra.
K. V. (1983) Soundra Rajan, Islam Builds in India, Delhi, s. 4-20, 50-54, 73.
Latif, S. M. (1892). Lahore: Its History, Architectural Remains and Antiquities: With an Account of Its Modern Institutions, Inhabitants, Their Trade, Customs, &c. New Imperial Press Oxford University. p. 426.
Macun, İ. (1990) Hindistan’da Türk Müslüman Mimarisi. Ankara Üniversitesi, Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 33, Ankara. Erişim adresi: http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1242/14173.pdf
McKibben W. J., (1994), The Monumental Pillars of Fīrūz Shāh Tughluq, Ars Orientalis, Vol. 24, pp. 105–118
Merçil, Erdoğan (1991). Gaznelilerin Hindistan Siyaseti, Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu'na Armağan, İstanbul.
Moinifar, Heshmat H. (2013). Taj Mahal as a Mirror of Multiculturalism and Architectural Diversity in India.
Nath, R. 1978. History of Sultanate Architecture. New Delhi, Abhinav Publications, 98-100.
Nayar M. (2002) A Panipat Won Fort the Lodhi’s Erişim Tarihi (27.12.2022) https://web.archive.org/web/20090802215938/http://www.hinduonnet.com/2002/10/16/stories/2002101608260400.htm
P. Brown, (1981) Indian Architecture (Islamic Period), Bombay, s. 9, 11-12.
P. Varma, (1987) Delhi and Its Monuments, New Delhi, s. 21-37.
Rajendran, V. Architectures during the Sayyid Dynasty and Lodhi, p. 3.
Rajput A B (1963) Architecture in Pakistan. Pakistan Publications, pp. 8-9
Rani, A. (1991) Tughlaq Architecture of Delhi, p. 33.
R. J. Mehta, (1976) Masterpieces of Indo-Islamic Architecture, Bombay, tür.yer.
Sarda H. B. (1911). Adhai-Din-ka-Jhonpra. pp. 68–74.
Sayeed, M., (2007). Kalan Masjid A Pre Mughal Structure in Mughal Delhi. Erişim Tarihi (27.12.2022) https://chiraghdilli.com/2017/02/21/kalan-masjid-a-pre-mughal-structure-in-mughal-delhi/
Sen S. N. (1999). Ancient Indian History and Civilization. New Age International. pp. 328–334.
Shankar R. (2010). "Memoirs of a Mosque" India Today
Schwartzberg, Joseph E. (1978). A Historical atlas of South Asia. Chicago: University of Chicago Press. p. 147.
Srivastava, A.L (1966). The Sultanate of Delhi (711 - 1526 A.D), Agra: Shiva Lal Agarwala and Company, p. 245
Surendra S. (2004) Indian Architecture: Islamic Period, 1192-1857. New Delhi: Prakash Books India, p. 34.
Tadgell, (1990) Christopher The History of Architecture in India. Phaidon Press, Singapore
TDK. (2022). Türk Dil Kurumu. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ Tezcan B. (2002) Indo-Turkish Symposium p.39.
Toker H., URDUCA, TDV İslâm Ansiklopedisi, Erişim Tarihi 26.12.2022 https://islamansiklopedisi.org.tr/urduca#1 .
Ur-Rahman, A. (1936). History of Jama Masjid and interpretation of Muslim devotions. pp. 8–9.
URL 1) Baig A. U. (Fotoğrafçı). (2015.12.24). The Unknown Tomb of Ghaznavid. [dijital görsel]. Alıntıdır. https://www.flickr.com/photos/67227577@N03/23848047383
URL 2) Vikipedi. (2017.07.05). Kutub Minar ve Anıtları. [dijital görsel]. Alıntıdır. https://tr.wikipedia.org/wiki/Kutub_Minar_ve_An%C4%B1tlar%C4%B1
URL 3) Kapur V. S. (Fotoğrafçı). (2011.09.11). Adhai Din ka Jhonpra. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 23.10.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Adhai_Din_Ka_Jhonpra
URL 4) Wikipedia. (2022.11.19). Territory Controlled by Khaljis. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 14.10.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Khalji_dynasty#cite_note-1
URL 5) Wikipedia. (Fotoğrafçı). (2022.10.03). Alai Darwaza. [dijital görsel]. Alıntıdır. https://en.wikipedia.org/wiki/Alai_Darwaza
URL 6) Wikipedia. (Fotoğrafçı). (2014.07.31). Tomb of Shah Rukn-e-Alam. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 20.11.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Tomb_of_Shah_Rukn-e-Alam
URL 7) Flickr, Perfilov M. (Fotoğrafçı). (2006.12.11). Kalan Masjid. [dijital görsel]. Alıntıdır. http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00routesdata/1300_1399/delhisultanate_mid/kalanmasjid/kal anmasjid.html
URL 8) Khandkar S. (Fotoğrafçı). Atala Masjid. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 09.11.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Atala_Mosque,_Jaunpur
URL 9) Archnet. (Fotoğrafçı). Muhammad Shah Sayyid Mausoleum [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 29.11.2022. https://www.archnet.org/sites/3984
URL 10) INTACH. (Fotoğrafçı). Lodi Garden Monuments. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 08.12.2022. https://artsandculture.google.com/story/4wVRRUyWORMA8A
URL 11) Wikipedia. (Fotoğrafçı). (2012.05.01). Humayun’s Tomb. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 13.12.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Humayun%27s_Tomb
URL 12) Viator. (Fotoğrafçı). Fatehpur Sikri. [dijital görsel]. Alıntıdır. https://www.viator.com/Agra-attractions/Fatehpur-Sikri/d4547-a13557
URL 13) Kassim S. J. (Fotoğrafçı). (2017.10.24). Revisiting the Lrgacy of Fatehpur Sikri. [dijital görsel]. Alıntıdır. https://www.researchgate.net/figure/Panch-Mahal-was-also-known-as-the-Badgir-which-means-the- wind-catcher-tower_fig43_320370748
URL 14) Arkeowomen. (2017.05.23). Fetihpur Sikri Ulu Cami. [dijital görsel]. Alıntıdır. https://arkeowomen.blogspot.com/2017/05/fetihpur-sikri-ulucamii.html
URL 15) Wikipedia. (Fotoğrafçı). (2007.09.29). Origins and Architecture of the Taj Mahal. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 18.12.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Origins_and_architecture_of_the_Taj_Mahal
URL 16) Khanacademy. The Taj Mahal. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 18.12.2022. https://www.khanacademy.org/humanities/ap-art-history/south-east-se-asia/india-art/a/the-taj-mahal
URL 17) Researchgate. Taj Garden. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 25.12.2022. https://www.researchgate.net/figure/Taj-Mahal-plan-used-as-the-basis-for-the-fractal-analysis-Source-Col-Hodgsons-survey_fig3_350191866
URL 18) 2.oberlin. Taj Mahal Section. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 25.12.2022. https://www2.oberlin.edu/images/art234/MR-021.JPG
URL 19) Fourwheeldriveindia. (2019.10.24). Interior of Taj Mahal. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 18.12.2022. https://www.fourwheeldriveindia.com/blog/interior-of-taj-mahal/
URL 20) Outlookindia. (2022.11.30). Up Close and Personal: The Designs on the Taj Mahal. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 18.12.2022. https://www.outlookindia.com/outlooktraveller/explore/story/72521/up-close-and-personal-the-designs-on-the-taj-mahal
URL 21) Vereshchagin V. V. (Ressam). (1876). 19th Century Oainting of the Moti Masjid. [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 12.09.2022. https://wikioo.org/tr/paintings.php? refarticle=8XZ4RQ&titlepainting=Moti+Masjid+%28Pearl+Mosque%29%2C+Agra&artistname=Vasily+Vasilevich+Vereshchagin
URL 22) Wikipedia. (Fotoğrafçı). (1976.10.22). Moti Masjid Agra Fort [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 21.12.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Moti_Masjid_(Agra_Fort)
URL 23) Wikipedia. (Fotoğrafçı). (2019.08.12). Jama Masjid Delhi [dijital görsel]. Alıntıdır. Erişim Tarihi: 21.12.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Jama_Masjid,_Delhi