Menemen koyununa ait yapağı özellikleri: I. Morfolojik ve fiziksel özellikler

Amaç: Menemen koyunu yapağılarının morfolojik ve fiziksel özelliklerinin tespit edilerek, elde edilen bulguların yetiştirme ve ıslah programlarına ışık tutması amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Çalışma Afyonkarahisar ili Şuhut ilçesi Karacaören beldesinde bulunan özel bir işletmede 98 adet Menemen koyunu üzerinde yapıldı. Bulgular: Çalışmada Menemen koyun yapağılarında; kirli yapağı verimi, kırkım sonu canlı ağırlığı, randıman, incelik, uzunluk, elastikiyet ve mukavemet sırasıyla; 1583.78 g, 51.68 kg, %66.78, 30.91 µm, 36.35 mm, %32.60 ve 20.69 cN/tex olarak bulundu. Öneri: Menemen koyun yapağılarının halı yapımı için önemli bir hammadde niteliği taşıdığı, ancak ıslah çalışmasıyla kumaş tipi yapağı elde edilmesinin de mümkün olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Menemen koyunu, yapağı, randıman, incelik

Fleece qualities of Menemen sheep: I. Morphologic and physical qualities

Aim: The aim of this study is to determine the physical and morphological properties of fleece from Menemen sheep and to use this data for breeding and reform of Menemen sheep.Materials and Methods: This study was carried out on 98 Menemen sheep in a private company established in Karacaören area, Şuhut Town in Afyonkarahisar. Results: The results for greasy fleece weight, post-shearing live weight, clean fleece percentage, fineness, length, elasticity and strength were 1583.78 g, 51.68 kg, 66.78%, 30.91 µm, 36.35 mm, 32.60% and 20.69 cN/tex, respectively in Menemen ewes.Conclusion: Menemen fleece can be used as rawmaterial for carpet manufacturing. Moreover it can be observed that through reform study, fleece in fabric quality can be achieved.

Keywords:

Menemen sheep, fleece, clean fleece percentage, fineness,

PDF

___

Altın T, Karaca O, Cemal İ, 1998. Halı yapağısı üretiminde önemli seleksiyon ölçütleri. Ege Bölgesi 1. Tarım Kongresi 7-11 Eylül 1998.
Altın T, Karaca O, Cemal İ, Atay O, 1999. Çine Çaparı ve Çine Tipi (Yöresel Sentetik) Koyunların Yapağı Verimi ve Özellikleri. Ulusal Hayvancılık’99 Kongresi, 21-24 Eylül 1999.
Anonim, 2009. FAO. Common Fund for Commodities. Proceedings of the Symposium on Natural Fibers. Technical Papers. No.56, Rome.
Arık İZ, Dellal G, Cengiz F, Cedden F, 2002. Anadolu Merinosu, Akkaraman, Ile de France x Anadolu Merinosu (F1) ve Ile de France x Akkaraman (F1) Melezi koyunlarda ilk kırkım canlı ağırlığı ve kirli yapağı verimi. J Agric Sci, 12, 69-72.
Atasoy F, Ünal N, Akçapınar H, Mundan D, 2003. Karayaka ve Bafra (Sakız x Karayaka G1) koyunlarında bazı verim özellikleri. Türk J Vet Ani Sci, 27, 259-264.
Bahtiyari Mİ, Akça C, Duran K, 2008.Yün Lifinin Yeni Kullanım Olanakları. Tekstil ve Konfeksiyon Derg, 1, 4-7.
Ceyhan A, Erdoğan I, Sezenler T, 2007. Gen kaynağı olarak korunan Kıvırcık, Gökçeada ve Sakız koyun ırklarının bazı verim özellikleri. TÜ Zir Fak Derg, 4, 211-218.
Çolakoğlu N, Özbeyaz C, 1999. Akkaraman ve Malya koyunlarının bazı verim özelliklerinin karşılaştırılması. J Vet Anim Sci, 23, 351-360.
Çörekçi ŞG, Evrim M, 2000. Sakız ve İmroz koyunlarının yarı- entansif koşullardaki verim performansları konusunda karşılaştırmalı araştırmalar II. süt verimi, yapağı verimi ve yapağı özellikleri. Türk J Vet Anim Sci, 24, 545-552.
Dellal G, 2001. Ile de France (IF) X Akkaraman (AK) (G1) erkek kuzularına ait yapağıların tekstil sanayinde kullanım yönünden bazı özellikleri. Tar Bil Derg, 7, 48- 51.
Dellal G, Eliçin A, Tuncel E, Erdoğan Z, Taşkın T, Cengiz F, Ertuğrul M, Söylemezoğlu F, Dağ B, Özder M, Pehlivan E, Tuncer SS, Kor A, Aytaç M, Koyuncu M, 2010. Türkiye’de hayvansal lif üretiminin durumu ve geleceği. Ziraat Mühendisliği 7. Teknik Kongresi. Bildiriler kitabı. 11-15 Ocak 2010. Ankara.
Dellal G, Söylemezoğlu F, Etikan S, Erdoğan Z, 2000. Anadolu Merinosu koyunlarının bazı yapağı özellikleri üzerine bir araştırma. Tar Bil Derg, 6, 48-53.
Demir H, Çörekçi ŞG, Yılmaz A, Özcan M, 2001. Investigations on the using possibilities for the fleece of Dağlıç and Ramlıç x Dağlıç (F1) genotypes in carpet industry. İst Üniv Vet Fak Derg, 27, 49-58.
Elibol M, Dağ B, 2004. Ereğli koyunculuk üretme istasyonunda yetiştirilen Akkaraman, İvesi ve İvesi x Akkaraman Melezi (F1 x İG1) koyunlarında kırkım sonu canlı ağırlık ve bazı yapağı verim özelliklerini etkileyen faktörlerin parametrelerinin tahmini. SÜ Zir Fak Derg, 18, 1-10.
Erişir Z, Özbey O, 2005. The wool production characteristics in Morkaraman and Chios x Akkaraman (F1) and Kıvırcık x Morkaraman (F1) crossbred sheep. J Anim Vet Adv, 4, 360-362.
Erol H, Akçadağ Hİ, 2009. Halk elinde yetiştirilen Karagül koyun sürülerde bazı verim özellikleri. Lalahan Hay Arast Enst Derg, 49, 91-104.
Garip M, Coşkun B, Polat ES, Yılmaz A, Tekin ME, Çağlayan T, Kılıç N, 2010. Kangal Akkaraman koyunlarında yapağı özellikleri. Eurasian J Vet Sci, 26, 293-99.
Gökdal Ö, Ülker H, Oto MM, Temur C, Budağ C, 2009. Köylü koşullarında yetiştirilen Karakaş koyunlarının çeşitli verim özellikleri ve vücut ölçüleri. Tar Bil Derg, 10, 103- 111.
Harmancıoğlu M, 1974. Lif Teknolojisi (Yün Ve Deri Ürünü Diğer Lifler). E. Ü. Z. F. Yayınları. No: 224, E. Ü. Mat. İzmir.
Johnson NAG, Wood EJ, Ingham PE, Mcneil SJ, Mcfarlane ID, 2003. Wool as Technical Fiber. Journal of Textile Institute, 2003/94 part. pp: 26-40.
Karaboyacı M, Uğur ŞS, 2010. Organik yünün boyanmasında alternatif yöntem olarak pamuk baskı boyalarının kullanılması. TTED, 4, 24-29.
Karakuş K, Tuncer SS, Arslan S, 2005. Comparison of the fleece characteristics of Karakas and Norduz sheep (local ewes in Turkey). J Anim Vet Adv, 4, 563-565.
Kaymakçı M, Taşkın T, 2001. Batı Anadolu ve Trakya’da melezleme ile elde edilen yeni koyun tipleri. J Anim Prod, 42, 45-52.
Kaymakçı M, Taşkın T, 2008. Türkiye koyunculuğunda melezleme çalışmaları. J Anim Prod 49, 43-51.
Kopuzlu S, Emsen H. Tuj Koyunların bazı yapağı özelliklerinin değerlendirilmesi. [http://4uzbk.sdu.edu. tr/4UZBK/HYB/4UZBK_028.pdf]. Erişim tarihi: 22.03.2010.
Koyuncu M, Duru S, Tuncel E, 1999. Karayaka erkek toklularının yapağı verim özellikleri. J Anim Prod, 39- 40, 24-29.
Küçük M, Yılmaz O, Ateş CT, 2000. Morkaraman, Hamdani ve Karagül yapağılarının halı tipi yapağı özelliklerine göre değerlendirilmesi. YYÜ Vet Fak Derg, 11, 54-59.
Leonte C, Leonte D, Atanasiu TR. Using possibility for the production of woll from sheep. http://www.univagroiasi.ro/revista_zoo/ro/documente/Pdf_vol2/Z076_C_ Leonte.pdf. Erişim tarihi: 05.05.2011.
Le Valle SB, 2004. Grades and lengths of grease wool. Livestock Management Series no 1.401. Mathis CP, Faris B, 2007. Wool grades .Guide B-409, Cooperative Extension Service.
Öztürk Y, Odabaşıoğlu F, 2011. Van ve yöresinde Hamdani koyunlarının verimleri ve morfolojik özelliklerinin araştırılması I. Koyunların çeşitli verim özellikleri. YYU. Vet Fak Derg, 22, 75-80.
Sönmez R, Kaymakçı M, Eliçin A, Tuncel E, Wassmuth R, Taşkın T, 2009. Türkiye koyun ıslahı çalışmaları. UÜ. Zir Fak Derg, 23, 43-65.
SPSS Inc. 2005. SPSS 14.0 for Windows, SPSS INC., Chicago, IL, USA.
Tabbaa MJ, Al-Azzawı WA, Campbell D, 2001. Variation in fleece characteristics of Awassi sheep at different ages. Small Rumin Res, 41, 95-100.
Tekeş MA, 1973. İvesi x Akkaraman melezlerinde yapağı özellikleri. Lalahan Zoot Araşt Enst Derg, 13, 34-50.
Tekin ME, Kadak R, Akmaz A, Ergin A, 1999. Türk Merinosu ve etçi ırklar x Türk Merinosu melezlerinin (F1xG1) yapağı özellikleri. J Vet Anim Sci, 23, 391-396.
Ulusan HOK, 1995. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Çiftliği’nde yetiştirilen Tuj ve Morkaraman koyunların verim performansları: 1. Yapağı özellikleri. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 1, 86-88.
Ünal N, Akçapınar H, Atasoy F, Koçak S, Aytaç M, 2004. Akkaraman, Sakız x Akkaraman ve Kıvırcık x Akkaraman melezleri ile Karayaka ve Bafra koyunlarda canlı ağırlık ve yapağı özellikleri. Lalahan Hay Araşt Enst Derg, 44, 15-22.
Yıldız N, Denk H, 2006. Van bölgesinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman koyunların çeşitli verim özelliklerinin araştırılması II. Kirli yapağı verimleri, lüle uzunlukları, beden ölçüleri, kuzuların doğum ağırlıkları ve yaşama güçleri. FÜ. Sağ Bil Derg, 20, 29-37.
Yüceer B, Akçapınar H, Özbaşer FT, 2010. Acıpayam koyunlarında canlı ağırlık ve yapağı özellikleri. Lalahan Hay Araşt Enst Derg, 50, 73-80.