Prens Muhammed bin Selman’ın 2030 Vizyonunu Anlamlandırmak: Suudi Arabistan’da Teknokrasi, Milliyetçilik ve Yeni Ekonomi

Suudi Arabistan, Arap Baharı sonrasında toplumsal, siyasî ve iktisadî boyutlarda dönüşüm sürecine girmiştir. Bu aşamayı başlatan gelişme Prens Muhammed bin Selman'ın (MbS) Veliaht pozisyonuna getirilmesidir. Çok yönlü ve kapsamlı modernleşme sürecine giren Suudi Arabistan'ın bu gelişmeleri hangi dinamikler üzerinden ilerlettiği sorusu önemlidir. Bu çalışma 2030 Vizyonu etrafında şekillenen Suudi Arabistan'ın modernleşmesini üçlü ve birbirine bağlı geniş ve yapısal dönüşümler üzerine oturtmaktadır: Toplum düzeyinde dönüşüm milliyetçiliğin yükselişiyle ilerlemekte; siyaset düzeyinde değişim teknokrat kadroların yönetici elit pozisyonuna gelmesiyle şekillenmekte ve ekonomi düzeyinde farklı bir rotaya girilmesi ise petrol-sonrası ekonomiye geçiş çabalarında görülmektedir. Suudi Arabistan’da yönetici elitler ülkenin değişen demografisi, dinamik bölgesel jeopolitik ve küresel ekonomik gelişmeler etrafında 2030 Vizyonunu yerlici bir modernleşme projesi olarak benimsemişlerdir. Lider bağımlı olan bu sürecin özelde Suudi Arabistan genelde ise bölgesel düzlemde ideolojik, ekonomik ve jeopolitik yansımalarının olacağı beklenmektedir. Suudi Arabistan elitleri ve toplumsal sektörleri ile değişen demografi, yükselen yeni bölgesel siyasal eğilimler ve küresel siyasette pozisyonunu güncelleme arzusu arasında eskiden kopuş yeniye ise uyum sağlama arasında kapsamlı bir dönüşüm döngüsü içerisindedir. Prens MbS’in monarşi içerisindeki dengeleri gözetmesi öte yandan toplumun geleneksel sektörlerinin statü aşınmalarını yeni toplumsal aktörlerle (gençler, kadınlar ve beyaz yakalı çalışanlar) ikame etmesi 2030 Vizyonuna görece risk oluşturabilir. Bu çalışma 2030 Vizyonunun riskler ve fırsatlar etrafında şekillenen sürecini vizyonun üçlü rotası etrafında (teknokrasi, milliyetçilik ve yeni ekonomi) irdelemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Suudi Arabistan, Prens Muhammed bin Selman, 2030 Vizyonu, Suudi Milliyetçiliği, Suudi Siyaseti

The Analysing of The Prince Mohammad bin Salman’s Vision 2030: Technocracy, Nationalism and New-Economy in Saudi Arabia

In the aftermath of the Arab Spring, Saudi Arabia has undergone a process of transformation on social, political and economic dimensions. The development that initiated this phase was the elevation of Prince Mohammed bin Salman to the position of Crown Prince. The question of the dynamics through which Saudi Arabia, which has embarked on a multifaceted and comprehensive modernization process, has advanced these developments is important. This study locates Saudi Arabia's modernization around the 2030 Vision on three pillars: at the societal level, transformation is driven by the rise of nationalism; at the political level, change is shaped by the rise of technocrats to the position of the ruling elite; and at the economic level, efforts to take a different course are seen in the efforts to transition to a post-oil economy. The ruling elites of Saudi Arabia have accepted Vision 2030 as an indigenous modernization initiative in light of the country's shifting demographics, dynamic regional geopolitics, and global economic trends. This process will likely have ideological, economic, and geopolitical consequences for Saudi Arabia and the region. Saudi Arabia's elites and social sectors are in the midst of a transformational cycle that involves abandoning the old and adopting the new in response to shifting demographics, the emergence of new regional political tendencies, and the ambition to modernize its standing in international politics. Prince MbS' balancing act within the monarchy, on the one hand, and the replacement of the eroding status of traditional segments of society with new social actors (youth, women, and white-collar workers), on the other hand, may represent a risk to the 2030 Vision. This article explores the process of the 2030 Vision in terms of risks and possibilities within the context of the triple trajectory of the vision (technocracy, nationalism and new economy).

Keywords:

Saudi Arabia, Prince Mohammad bin Salman, Vision 2030, Saudi Nationalism, Saudi Politics,

PDF

___

Acar, Necmettin. 2018. “Suudi Arabistan’ın Güvenlik Algısı ve Dış Politikasının Değişimi (2010-2016). Yıldız Teknik Üniversitesi. Acar, Necmettin. 2022a. “Elitler Arası Uyumsuzluğun Suudi Dış Politikasına Etkisi”. İnsan ve Toplum 12(4): 183-210. Acar, Necmettin. 2022b. “Körfez’de yeni istikrarsızlık senaryoları”. Anadolu Ajansı. 7 Kasım. Acar, Necmettin. 2023. “Muhammed bin Selman’ın Suudi Arabistan’da Devleti Yeniden Yapılandırma Politikası”. TASAM. Al-Rasheed, Madawi. 2009. “Modernizing authoritarian rule in Saudi Arabia.” Contemporary Arab Affairs. 2(4) (October-December): 587-601. Al-Rasheed, Madawi. 2013. A Most Masculine State: Gender, Politics, and Religion in Saudi Arabia. New York: Cambridge University Press.
Baumann, Hannes. 2019. “The transformation of Saudi Arabia’s rentier state and ‘the international’”. Globalizations 16(7).
BBC. 2019. “Aramco’dan dünyanın en büyük halka arzı: 25,6 milyar dolar”. BBC News Türkçe, Aralık 6. Bell, Daniel. 1976. The Coming of Post-industrial Society. A Venture in Social Forecasting. Basic Books. Brass, Paul. 1991. Ethnicity and Nationalism: Theory and Comparison. SAGE Publications. Brynen, Rex. 1992. “Economic Crisis and Post-Rentier Democratization in the Arab World: The Case of Jordan”. Canadian Journal of Political Science 25(1): 69-97. Brzezinski, Zbigniew. 1970. Between Two Ages: America’s Role in the Technetronic Era. New York: Viking. Burnham, James. 1941. The managerial revolution : what is happening in the world. New York: John Day. Cheng, Li. 1992. “The Rise of Technocracy: Elite Transformation and Ideological Change in Post-Mao China”. Princeton University Press. Chulov, Martin. 2017. “I will return Saudi Arabia to moderate Islam, says crown prince”. The Guardian, Eylül 24.
Ellul, Jacques. 1964. The Technological Society. New York: Alfred Knopf. Ellyatt, Holly. 2018. “Crown Prince Mohammed bin Salman wins over young Saudis”. CNBC. Erişim tarihi 06 Mart 2023 (https://www.cnbc.com/2018/05/08/crown-prince-mohammed-bin-salman-wins-over-young-saudis.html). England, Andrew, Ahmed Al Omran. 2018. “Saudi crown prince’s inner circle vulnerable to shake-up”. Financial Times, Aralık 12. Erdem, Muhammed F. 2017. “The Role of Elites in the Formation of National Identities: The Case of Montenegro”. University of South Florida.
Esam, Ahmad. 2021. “Will GCC Countries Be Economies Of The Future Or Old Oil Ghost Countries?” Oxford Economics. Erişim tarihi 01 Eylül 2022 (https://blog.oxfordeconomics.com/world-post-covid/will-gcc-countries-be-economies-of-the-future-or-old-oil-ghost-countries). Faudot, Adrien. 2019. “Saudi Arabia and the rentier regime trap: A critical assessment of the plan Vision 2030”. Resources Policy 62.
Galbraith, John Kenneth. 1968. “Motivation of Technostructure”. Personal Administration (31): 4-15. Galbraith, John Kenneth. 1969. The New Industrial State. Penguin Books. Ghafar, Adel Abdel. 2016. “Saudi Arabia’s McKinsey reshuffle”. Brookings. Erişim tarihi 06 Mart 2023 (https://www.brookings.edu/blog/markaz/2016/05/11/saudi-arabias-mckinsey-reshuffle/). Gilles, Chris. 2014. “Winners and losers of oil price plunge”. Financial Times. Erişim tarihi 06 Mart 2023 (https://www.ft.com/content/3f5e4914-8490-11e4-ba4f-00144feabdc0).
Hertog, Steffen. 2007. “Shaping the Saudi state: Human agency’s shifting role in rentier-state formation”. International Journal of Middle East Studies 39(4).
Hoffman Jon. 2019. “The Evolving Relationship Between Religion and Politics in Saudi Arabia”. Arab Center Washington DC. Erişim tarihi 28 Mayıs 2023 (https://arabcenterdc.org/resource/the-evolving-relationship-between-religion-and-politics-in-saudi-arabia/). Jaskulowski, Krzysztof. 2010. “Western (civic) versus Eastern (ethnic) Nationalism. The Origins and Critique of the Dichotomy”. Polish Sociological Review 171(3). Kinninmont, Jane. 2018. Political Change in Saudi Arabia. IEMed. Kirkpatrick, David D. 2015. “Surprising Saudi Rises as a Prince Among Princes”. The New York Times, Haziran 6.
Kjorlien, Michele L. 1994. “State and Religion in Saudi Arabia”. The Arab Studies Journal 2(1): 36-43. Krairi, Khalid Abdullah. 2016. “John Philby and His Political Roles in The Arabian Peninsula, 1917-1953”. University of Birmingham.
Li, Cheng. 1992. “The Rise Of Technocracy: Elite Transformation and Ideological Change In Post-Mao China”. Princeton University.
MacDonogh, Giles. 2001. Frederick the Great: A Life in Deed and Letters. St Martin’s Griffin. Marshall, Gordon. 1999. Sosyoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları. Mathias, Le Bosse. 2021. “Ethnonationalism”. Oxford Bibliographies. MEDirectionsEUI. 2019. The Politics of Religious Reform in MBS’s Saudi Arabia Highlights with Stephane Lacroix.