ÖĞRETMEN ADAYLARININ DOĞA EĞİTİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Doğanın ve doğal unsurlar arasındaki ilişkilerin fark edilmesini sağlayan doğa eğitimi, erken yaşlardan itibaren, çeşitli deneyimler sunarak bilgi, beceri, olumlu tutum ve davranışlar kazandırmanın yanı sıra, duyarlılığı, farkındalığı, doğa sevgisi ve bağlılığını da artıracaktır. Doğada gerçekleştirilecek faaliyetler çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimi için de önemlidir. Etkili ve yeterli bir doğa eğitimi için doğayı ve doğadaki süreçleri, doğal unsurlar arasındaki ilişkileri kavrayabilen; insan-doğa etkileşiminin önemini bilen ve eğitim sürecini bu yönde tasarlayarak uygulayabilen öğretmenlere ihtiyaç bulunmaktadır. Öğretmen adaylarının doğa eğitimine yönelik görüşlerini belirlemeyi ve betimlemeyi amaçlayan bu çalışmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 2017-2018 bahar döneminde, Okulöncesi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği ve Fen Bilgisi Öğretmenliği anabilim dallarında dördüncü sınıfa devam eden 197 öğretmen adayından toplanmıştır. Araştırmada veri toplamak için açık uçlu soruların yer aldığı bir anket formu kullanılmıştır. Veriler, içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, doğa eğitiminin öğretmen adayları tarafından ağırlıklı olarak doğal çevrenin korunması ve ekolojik bilinçlendirmeye yönelik bir eğitim süreci olarak değerlendirildiği görülmektedir. Bu bağlamda, doğa eğitiminin, katılımcılar tarafından çevre eğitimi boyutuyla değerlendirildiği ve tanımlandığı dikkati çekmektedir. Ayrıca öğretmen adaylarının yaşamlarının büyük bir kısmını şehirde geçirdikleri ve büyük bir kısmının doğa eğitimine ilişkin bir etkinliğe katılmadığı, bu doğrultuda doğa deneyimlerinin sınırlı olduğu belirlenmiştir.

PROSPECTIVE TEACHERS’ OPINIONS ABOUT NATURE EDUCATION

Nature education, which enables the recognition of the relationships between nature and natural elements, will increase the sensitivity, awareness, love and commitment for nature and impart knowledge, skills, positive attitudes and behaviors by providing various experiences from early ages. Activities in nature are also important for the physical, cognitive, social and emotional development of children. For an effective and sufficient nature education, there is a need for teachers who are able to comprehend the nature and processes in nature and the relationships between natural elements, know the importance of human-nature interaction, and can design and implement the educational process in this direction. The current study aiming to determine and describe prospective teachers’ opinions about nature education employed the descriptive survey model. In the selection of the study group, purposive sampling method was used. The data were collected from 197 senior students attending the departments of Preschool Teaching, Primary School Teaching, Social Sciences Teaching and Science Teaching at spring term of 2018-2019 academic year. A questionnaire form was used to collect data. The data were analyzed by using content analysis. The findings of the data have revealed that nature education is predominantly evaluated by the prospective teachers as an educational process directed to the protection of natural environment and to develop ecological consciousness. In this regard, nature education seems to be evaluated and defined on the basis of environmental education. Also it has been determined that prospective teachers spent most of their lives living in cities and most of them did not participate in an activity related to nature education. Accordingly, their nature experience was found to be limited.

Keywords:

Nature, nature education, environment, prospective teachers ecological consciousness,

PDF

___

AARON, Rachel F. (2009), Planting a Seed: An Examination of Nature Perception, Program Processes, and Outdoor Experience. Unpublished Doctoral Dissertation, Office of Graduate Studies of Texas A&M University.
AKYÜZ, Yahya. (1979), “Eğitimde Çocuk-Doğa ve Çevre Korunması İlişkileri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, C.XII, S.1: s.85-96.
BAILIE, Patti E., (2010), “From the One-Hour Field Trip to a Nature Preschool: Partnering with Environmental Organizations”, YC Young Children, C. LXV, S.4: s.76- 82.
BELL, J. F., WILSON, J. S. ve G. C. LIU, (2008), “Neighborhood Greenness and 2-year Changes in Body Mass İndex of Children and Youth”, American Journal of Preventive Medicine, C. XXXV, S.6: s. 547-553.
BİRDİŞLİ, Fikret, (2014), “Çevreye Metaekolojik Yaklaşım ve Doğada Karşılıklı Dayanışma İlkesi”, Akademik İncelemeler Dergisi (AID), C.IX, S.1: s. 25-46.
BOOKCHIN, Murray, (1996), Ekolojik Bir Topluma Doğru. (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BURDETTE, H. L. ve R. C. WHITAKER, (2005), “Resurrecting Free Play in Young Children: Looking Beyond Fitness and Fatness to Attention, Affiliation and Affect. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine”,C. CLIX,S.1:s.46-50.
BÜLBÜL, Y. ve A. YILMAZ, (2019), “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre, Çevre Eğitim ve Çevresel Vatandaşlık Kavramlarına İlişkin Görüşleri” Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, C. V, S. 2: s.165-183.
CAMPBELL, T., MEDINA-JEREZ, W., ERDOĞAN, İ. ve D. ZHANG, (2010), “Exploring Science Teachers' Attitudes and Knowledge about Environmental Education in Three International Teaching Communities”, International Journal of Environmental and Science Education, C. V, S.1: s. 3-29.
CHAWLA, Louise, (2002), “Spots of Time: Manifold Ways of Being in Nature in Childhood.” Children and nature: Psychological, sociocultural, and evolutionary investigations, Eds. P. H. Kahn ve S. R. Kellert), London: The MIT Press, 199-225.
CHRISTENSEN, L. B., JOHNSON, B., L. A. TURNER, (2015), Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz, (Çev. Ed. A. Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
ÇUKUR, D. ve H. ÖZGÜNER, (2008), “Kentsel Alanda Çocuklara Doğa Bilinci Kazandırmada Oyun Mekânı Tasarımının Rolü”, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, C. II: s.177-187.
ÇUKUR, Duygu, (2011),“Okulöncesi Çocukluk Döneminde Sağlıklı Gelişimi Destekleyici Dış Mekân Tasarımı”, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, C. XII: s. 70-76.
DOWDELL, K., GRAY T. ve K. MALONE, (2011), “Nature and Its İnfluence on Children’s Outdoor Play”. Australian Journal of Outdoor Education, C. XV, S. 2: s.24–35.
ERDOĞAN, Mehmet, (2011), “Ekoloji Temelli Yaz Doğa Eğitimi Programının İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Bilgi, Duyuşsal Eğilimler ve Sorumlu Davranışlarına Etkisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, C. XI, S. 4: s. 2223-2237.
ERENTAY, N. ve M. ERDOĞAN, (2009), 22 Adımda Doğa Eğitimi. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
ERYILMAZ, Çağrı, (2017), “Sosyal Bilim Paradigmaları Çerçevesinde Çevre Sosyolojisi’nin Kuramları ve Kavramları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XXVII, S.1: s.159-174.
GÜL, Fikri, (2013), “İnsan-Doğa İlişkisi Bağlamında Çevre Sorunları ve Felsefe”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. XIV: s.17-21.
GÜLER, Tülin, (2009), “Ekoloji Temelli Bir Çevre Eğitiminin Öğretmenlerin Çevre Eğitimine Karşı Görüşlerine Etkileri”, Eğitim ve Bilim, C. XXXIV, S.151: s.30-43.
GÜVEN, Ezgi, (2014). “Tahmin-Gözlem-Açıklama Destekli Proje Tabanlı Öğrenme Yönteminin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum ve Davranışlara Etkisi”, Eğitim ve Bilim, C. XXXIX, S.173: s. 25-38.
GÜZELYURT, T. ve Ö. ÖZKAN, (2018), Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okul Öncesi Dönemde Çevre Eğitimine İlişkin Görüşleri: Durum Çalışması”, Electronic Turkish Studies, C. XIII, S.11: s.651-668.
HUTCHINSON, Susan R. (2004). "Survey Research." Foundations for Research: Methods of Inquiry in Education and the Social Sciences, (Eds. K. deMarrais ve S. D. Lapan), New Jersey: Routledge, 299-318.
KAHYAOĞLU, Mustafa, (2016), “Türkiye’de Doğa Eğitimi Üzerine Yapılan Çalışmalarının Analizi: Bir Meta Sentez Çalışması”, Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, C I, S.1: s. 1-14.
KARASAR, Niyazi, (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KELEŞ, Ö., UZUN, N. ve F. V. UZUN, (2010), “Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci, Çevresel Tutum, Düşünce ve Davranışlarının Doğa Eğitimi Projesine Bağlı Değişimi ve Kalıcılığının Değerlendirilmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. C. IX, S.32: 384- 401.
KELEŞ, Özgül, (2017), “Investigation of Pre-Service Science Teachers' Attitudes towards Sustainable Environmental Education”, Higher Education Studies, C. VII, S.3: s. 171-180.
KELLERT, Stephen R. (2002), “Experiencing Nature: Affective, Cognitive, and Evaluative Development in Children”, Children and Nature: Psychological, Sociocultural, and Evolutionary Investigations, (Eds. P. H. Kahn ve S. R. Kellert), London: The MIT Press, 117-151.
KELLERT, Stephen R. (2005), Building for Life: Designing and Understanding the Human-Nature Connection. Washington, D.C.: Island Press.
KIŞOĞLU, M., YILDIRIM, T., SALMAN, M. ve A. SÜLÜN, (2016), “ İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecek olan öğretmen adaylarında çevre sorunlarına yönelik davranışların araştırılması”, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. XVIII, S.1: s. 299-318.
KIYICI, F. B., YİĞİT, E.. A. ve E. S. DARÇIN, (2014), “Doğa Eğitimi İle Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeylerindeki Değişimin ve Görüşlerinin İncelenmesi”. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. IV, S.1: s.17-27.
KÖŞKER, Nilüfer, (2013), “İlkokul Öğrencileri ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Doğaya İlişkin Algıları ve Sorumluluklarına Yönelik Düşünceleri”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C. VIII, S.3: s.341-355. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4037.
KÖŞKER, N. ve F. ÇALIŞANDEMİR, (2015), “Child and Nature”, Environment and ecology at the beginning of 21st century, (Eds. R. Efe, C. Bizzarri, İ. Cürebal ve G. N. Nyusupova.), Sofia: St. Kliment Ohridski University Press, 326-336.
KÖŞKER, Nilüfer, (2019), “Okulöncesi Çocuklarında Doğa Algısı”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. XIX, S.1: s.294-308.
LOUV, Richard, (2010), Doğadaki Son Çocuk: Çocuklarımızdaki Doğa Yoksunluğu ve Doğanın Sağaltıcı Gücü. (Çev. C. Temürcü). Ankara: TÜBITAK Yayınları.
MERRİAM, Sharan. B., (2013), Nitel Araştırma: Desen ve Uygulamalar İçin Bir Rehber (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Yayınları.
NADELSON, L. S. ve R. J. JORDAN, (2012), “Students Attitudes toward and Recall of Outside Day: An Environmental Science Field Trip”, The Journal of Research, S.105: s.220- 231.
OĞURLU, İdris, (2016). “Bir Doğa Eğitim Projesinin Katılımcı Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi”, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, C. VII, S.14: s. 59-101.
OĞURLU, İ., TÜRKOĞUZ, S. ve G. A. AKSU, (2018), “Doğa Eğitimi Projelerinin Katılımcı Profili ve Yaygın Etkisinin Değerlendirilmesi: IDE Projeleri Örneği”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. VII, S.5: s.262-283.
OZANER, F. Sancar, (2004). Türkiye’de Okul Dışı Çevre Eğitimi Ne Durumda ve Neler Yapılmalı?, V. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi Bildiri Kitabı. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi ve Biyologlar Derneği, 67-98.
ÖZ, S., BAKIR, S. ve M. Z. YILDIRIM, (2013), “Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Milli Parklarda Çevre Eğitimine Yönelik Görüşleri”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, C. II, S.3: s. 21-35.
ÖZBERK, Nejdet, (2017), “Politik Ekolojide Doğa-Toplum Diyalektik Birliğine Kuramsal Bir Bakış: Toplumsal Doğa ve Doğanın Kapitalist Üretimi Tezi”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. XVII, S.3: s.71-98.
ÖZDEMİR, A. ve O. YILMAZ, (2008), “Assessment of Outdoor School Environments and Physical Activity in Ankara's Primary Schools”, Journal of Environmental Psychology, C: XXVIII, S.3: s. 287-300.
ÖZDEMİR, Oğuz, (2007), “Yeni Bir Çevre Eğitimi Perspektifi: Sürdürülebilir Gelişme Amaçlı Eğitim”. Eğitim ve Bilim, C. XXXII, S.145: s.23-39.
ÖZDEMİR, Oğuz, (2010), “Doğa Deneyimine Dayalı Çevre Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Çevrelerine Yönelik Algı ve Davranışlarına Etkisi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. XXVII, S.27:s.125-138.
ÖZDEMİR, Oğuz, (2016), Ekolojik Okuryazarlık ve Çevre Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
ÖZDEMİR, P., AKFIRAT, N.ve Ö. ADIGÜZEL, (2009), “Bilim ve Yaratıcı Drama Eşliğinde Doğa Eğitimi”, Yaratıcı Drama Dergisi, C. IV, S.7: s.69-78.
ÖZGEN, Nurettin, (2018), “Doğa ve Toplum”, Sosyal coğrafya, Ankara: Pegem Akademi, 1-54.
ÖZKAN, Banu (2017), “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çevre Eğitimine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, C.LXII: s. 80-87.
ÖZMEHMET, Ecehan, (2008), “Dünyada ve Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları”, Journal of Yaşar University, C. III, S. 12: s.1853-1876.
ÖZTÜRK, Elif. (2013). Uluslar Arası Bir Çevre Eğitimi Projesinin Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Çevre Bilincine Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
PATTON, Micheal Q., (2014) Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Çev Ed. M. Bütün ve S. B Demir). Ankara: Pegem
ROUSSOPOULOS, Dimitri, (2017), Politik Ekoloji, (Çev. F. D. Elhüseyni ), İstanbul: Sümer Yayıncılık.
SEFALI, Abdurrahman, (2019), Doğa Eğitimi Etkinliklerinin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyofili Seviyelerine Etkisinin Araştırılması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
SÖNMEZ, V. ve F. G. ALACAPINAR, (2013), Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
ŞAHİN, N. F., CERRAH, L., SAKA, A. ve B. ŞAHİN, (2004), “Yüksek Öğretimde Öğrenci Merkezli Çevre Eğitimi Dersine Yönelik Bir Uygulama”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. XXIV, S. 3: s.113-128
TAYLOR, A. F. ve F. E. KUO, (2008), “Children with Attention Deficits Concentrate Better After Walk in the Park”, Journal of Attention Disorders, C. XII, S.5: s.402-409, doi:10.1177/1087054708323000
TURAN, Feryal, (2018), “Toplum-Çevre ve Doğa”, Sosyal Coğrafya (Ed. N. Özgen), Ankara: Pegem Akademi, 55-75.
UZUN, N. ve N. SAĞLAM, (2005). “Sosyo-Ekonomik Durumun Çevre Bilinci ve Çevre Akademik Başarısı Üzerine Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 29: s.194-202.
VURAL, H. ve S. YILMAZ, (2016). “Ortaokul Öğrencilerinin Çevre ve Doğa İle İlgili Konularda Bilgi ve Davranış Düzeylerinin Belirlenmesi; Erzurum İli Örneği”, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, C. VI, S.1: s.107-115.
WELLS, Nancy M. (2000), “At Home with Nature: Effects of ‘Greenness’ on Children’s Cognitive Functioning”, Environment and Behavior, C.32, S.6: s.775-795.
WILSON, Ruth, (2008), Nature and Young Children: Encouraging Creative Play and Learning in Natural Environments. London and New York: Routledge.
YILDIRIM, A. ve H. ŞİMŞEK, (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YILDIRIM, G. ve G. Ö. AKAMCA, (2017), “The Effect of Outdoor Learning Activities on the Development of Preschool Children”. South African Journal of Education, C. XXXVII, S. 2: s.1-10.
ZAYİMOĞLU-ÖZTÜRK, F. ve T. ÖZTÜRK, (2015), “Öğretmen Adaylarının Çevre ve Çevre Eğitimi İle İlgili Görüşleri (Ordu Üniversitesi Örneği)”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. XVII, S. 33: s.115-132.