Osmanlı dönemi somut terimler peşinden

            Eski metinlerde adı geçen günlük eşya, kuş isimleri gibi somut terimlerin anlamlarını bulmak, soyut olanların anlamlarını tespit etmekten daha zordur. Edebî, felsefî gibi soyut terimler Osmanlı sözlüklerinde daha çok yer alırken, bunların anlamları bağlamlarından daha kolay çıkar. Yabancılar için yazılmış bazı kaynaklarda eskiden kullanılmış somut Türkçe terimlerle ilgili, başka kaynaklarda bulunamayan, yararlı bilgilere rastlanır. Bu çalışmada, biri sözlük olmak üzere, Türkçe terimler için tanımlar ve açıklamalar kaydetmiş bazı yabancı yazarların eserlerinden örnekler verilmiştir. Bu terimlerin arasında yeniden yaşatılması gerekenler bulunmaktadır. Özellikle kaftan böceği, dev biraderan, yel yutan, şeytan kuşu gibi, kuş hayvan isimlerinden bazıları, yabancı dillerden çevrilerek alınan adlar yerine kullanılabilecek, hoş ve anlamlı isimlerdir.             Anahtar Kelimeler; Redhouse, İstanbul, Sestini, Terim

Finding definitions of Turkish terms with concrete meanings, such as bird names and objects used in daily life, encountered in old texts is harder than for literary, philosophical and other terms, which are more likely to be defined in Ottoman period dictionaries and whose meanings can often be deduced from the context. Potentially useful information about concrete Turkish terms not available elsewhere can be found in some books written by and for foreigners. This study gives examples of definitions and explanations of Turkish terms taken from four works by foreign authors. Among these are some that deserve to be brought back into use today, particularly in the case of bird and animal names that could replace those in current use that have been translated from foreign languages.

___

Ahmet Vefik, 1876. Lehce-i Osmani, haz. Prof. Dr. Recep Toparlı, Türk Dil Kurumu, 2000 (ilk basımı 1293/1876, ikinci genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş basımı 1306/1889).

Akdoğan, K. R., 1988. İngilizce Türkçe Ansiklopedik Denizcilik Sözlüğü, İstanbul.

Beaujour, F., 1800. View of the Commerce of Greece, formed after an annual average, from 1787 to 1797, çev. Thomas Hartwell Horne, London.

Çanakçıoğlu, H. ve T., Mol, 1996. Yaban Hayvanları Bilgisi, İstanbul Üniversitesi Yayınları.

Davids, A. L., 1832. Grammar of the Turkish Language, London.

Kocatürk, U., 1991. Açıklamalı Tıp Terimleri Sözlüğü, 5. basım, Ankara Üniversitesi Basımevi.

Redhouse, J. W., 1890. A Turkish and English Lexicon, Constantinople.

Sestini, D., 1785. Opuscoli, Firenze.

White, C., 1844. Three Years in Constantinople, 3 cilt, London.