KÂDİYÂNÎLİK VE HATM-İ NÜBÜVVET ELEŞTİRİSİ

Kâdiyânîlik, XIX. yüzyılın sonlarına doğru İslam dünyasının Batı karşısında ağır yenilgiler yaşadığı dönemde Mirza Gulâm Ahmed (v. 1908) tarafından Hindistan’ın Kâdiyân şehrinde ortaya çıkmış siyasî ve dinî karakterli bir akımdır. Gulam Ahmed’in görüşleri genel itibariyle İslam geleneğinde yer alan Mesihlik, Mehdilik ve peygamberlik üzerine şekillenmiştir. Bu konularda kendine has yorumlara sahiptir. Gulâm Ahmed, Müceddidlik ile başlayan iddialarını Mesîhlik ve Mehdîlikle devam ettirmiştir. Nitekim 1891 yılında açık bir şekilde Hz. Peygamber’e inen ayetler gibi kendisine de ayetler indiği ilan ederek maksadını ortaya koymuştur. Öte yandan Şiîlerle olan diyaloglarında kendisinin Hz. Ali olduğunu iddia etmiştir. Bununla sınırlı kalmayıp zaman zaman kendisinin ahir zamanda gelecek olan Krişna olduğunu hatta daha da ileriye giderek Allah’ın kendisine; “Sen benim oğlumsun” dediğini öne sürmüştür. Gulâm Ahmed’in liderliğini yaptığı Kadiyaniler, bir takım temel konularda Müslümanların genel inanç esaslarına muhalefet etmişlerdir. Muhalefet ettikleri hususlardan biri de nübüvvet meselesidir. Nübüvvet meselesinin en önemli ve tartışmalı konusu ise hatm-i nübüvvet’tir. Zira Kadiyanilere göre Peygamberlik sona ermeyip kıyamete kadar insanların ihtiyaçlarına binaen devam edecek müdavim bir müessesedir. Hatm-i nübüvvet ile ilgili ortaya atılan bu görüşler, İslam’ın inanç bütünlüğü bakımından oldukça sıkıntılıdır. Zira İslam’ın birlik ve bütünlüğünü sağlayan en önemli ana unsurlardan biri hatm-i nübüvvet meselesidir. Ehl-i sünnet, Mu’tezile, Şîa ve Hâricî düşünürler hatm-i nübüvvet hususunda genel olarak fikir birliği içerisindedir. Bu inanç, özellikle Hz. Peygamber sonrası peygamberlik iddiasında bulunacakların iddialarını boşa çıkarmak adına oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Kâdiyânîlik, Mirza Gulâm Ahmed, Nübüvvet, Hatm-i nübüvvet, Mehdilik

PDF

___

ÂVÂCÎ, Galib b. Alî, Fırakun Muasire Tentesibu ila’l-İslam ve Beyanu Mavkifi’l-İslam minha, el-Mektebetü’z-Zehebiyyetu’l-A’sriyye, Cidde, ts. EBU TURAB, Seyyid b. Hüseyin, Wa Muhammedâ (İnne Şanieke Huve’l-Ebter), Daru’l-Âffanî, Mısır 2006. EN-NEDVETÜ’L-ÂLEMİYYE Lİ’Ş-ŞEBABİ’L-İSLAMÎ, el-Mevsûatu’l-Müyessere fi’l-Edyani ve’l-Mezahibi ve’l-Ahzabi’l-Muasire, Daru’n- Nedvetü’l-Âlemiyye, y.y., 1420. EN-NEDVÎ, Ebû’l-Hasan Ali el-Hasanî, el- Kādiyânî ve’l- Kādiyânîyye Dirase ve Tahlîl, ed-Daru’s-Suûdiyye, Cidde, ts. FIĞLALI, Ethem Ruhi, Kādiyânîlik, DİA., İstanbul 2001, c. 24, s. 137-139. İBN ABDULLAH, Muhammed b. Abdulaziz, Fetâvâ İslamiyye li Ashabi’l-Fadîleti’l-Ulema, Daru’l-Vatan, Riyad, 1994. İBN MUHAMMED, Abdulkadir Taha, Eseru’l-Mileli ve’n-Nihal’il-Kadîme fî b’adi’l-firaki’l-müntesibi ila’l-İslam, el-Camiatu’l-İslamiyye, Medine 2004. MEVLANA, Muhammed Ali, The Ahmadiyya Movement: Tehrik-i Ahmadiyye, trans. Muhammed Tufail, 2. bsk., Ahmadiyya Anjuman Isha'at Islam, Lahore, 1931. MİHER ALİ ŞAH, Seyf-i Çiştiyai, Printing Professional, Lahore, 1998. MİRZA GULAM, Ahmed Kâdıyânî, Tevzih-i Maram; Ruhani Hazain, 5. bsk., Islam International Publications Limited, Surrey 2009. ----- Arba'in; Ruhani Hazain, 4. bsk., Nazarat Ishaat, Zia-ul-Islam Press, Rabwah 2008. ----- Nuh’un Gemisi (çev. Muhammed Celal Şems), Surrey, 2008. MUHAMMED, Hüseyin, Taifetu’l- Kādiyânîyye, Daru’l-Yakîn-Daru’l-Kıbleteyn, y.y., t.s. MUHAMMED, Osman Ali, Kadiyani Geleneğinin İki Temel Akımı Olarak Rebva Cemaati Ve Lahori Cemaati: Karşılaştırmalı Bir Analiz, İstanbul 2016. ÖZ, Mustafa, "İslam Dünyasında Ortaya Çıkan Senkretik Akımlar," Yaşayan Dünya Dinleri Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2007. ZAHİR, İhsan İlahi, Mirzaiyyet or İslam, 2. bs., Idara Terjuman al-Sunnah, Lahore, 1972. ZİRVÎ, Kerimullah, Welcome to Ahmadiyyat, the True Islam, Islam International Publications, Surrey 2010.