Çeviri Eleştirisi Açısından Çeviri Metin İnceleme Çalışması

Çeviri eleştirisi, kaynak metinle hedef metnin karşılaştırmalı çözümlemesini içerir. Bu çözümleme kaynak ve hedef metin kadar, metinlerin ait olduğu dizgeleri de göz önüne alınmasını gerektirir. Karşılaştırmalı çözümlemede amaç, hedef metnin hangi etkenlerden etkilenerek dilsel göstergelerce hedef dile çevrildiğini ve kaynak metinden neden ve ne ölçüde saptığını araştırmaktır. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada Guy de Maupassant’ın ‘La Morte’ adlı öyküsünün dilimize yapılan iki çevirisi incelenmiştir. Bu amaçla, öncelikle kaynak metin ile çeviri metinlerin karşılaştırmalı bir çözümlemesi yapılmıştır. Bu bağlamda ilk aşama olarak kaynak metni daha yakından tanımak için yazarın yaşadığı dönem, kişiliği, edebi kişiliği, biçemi ve iletisi incelenmiştir. İkinci aşamada eserin tarihi, türü, içeriği, dili, sözcük seçimi, yazılış amacı açıklanmıştır. Üçüncü aşamada kaynak ve hedef metinler arasında düzanlamsal, yananlamsal, metinsel, edimsel ve biçimsel düzeylerde eşdeğerlik sağlanıp sağlanmadığı açıklanmış ve yerlileştirme, yabancılaştırma vb. çeviri metinde başvurulan diğer stratejiler incelenmiştir. Dördüncü aşamada eğitim düzeyi, alan bilgisi, algılaması, notları, kararları, uyarlaması ve yeniden yazması bakımından çevirmenin değerlendirmesi yapılmıştır. Bu şekilde yazar, eser, çeviri metin ve çevirmen bütününden yola çıkarak çeviri eleştirisi açısından bir çeviri metin incelemesi yapılmış ve hedef odaklı yaklaşımlardan esinlenerek bir çeviri metin inceleme önerisi sunulmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Çeviri Eleştirisi, Karşılaştırmalı Çözümleme, Kaynak/ Hedef Metin, Strateji, Çevirmen

Translation criticism includes a comparative analysis of source text and target text. This analysis requires consideration of the sequences to which the texts belong, as well as consideration of the source and target texts. In comparative analysis, the aim is to investigate which factors influence the target text to be translated into the target language by linguistic signs, and why and to what extent it deviates from the source text. Starting from this, two translations of Guy de Maupassant's 'La Morte' into our language were examined in this study. For this purpose, first, a comparative analysis of the source text and the translated texts was made. In this context, as the first stage, the author's period, individual personality, literary personality, style and message were examined in order to get more closely acquainted with the source text. In the second stage, the history, type, content, language, word choice, and writing purpose of the work were explained. In the third stage, it was explained whether there is equivalence between the source and target texts at denotative, connotative, textual, pragmatic and formal levels, and other strategies used in the translated text such as omission, addition, domestication, foreignization and so forth were analyzed. In the fourth stage, an evaluation of the translator in terms of educational level, field knowledge, perception, notes, decisions, adaptation and rewriting was provided. In this way, a translated text analysis in terms of translation criticism was made starting from the author, work, translated text and translator as a whole, with the aim of offering a translated text analysis method

Keywords:

Translation Criticism, Comparative Analysis, Source/Target Text, Strategy, Translator,

PDF

___

AKSOY, N. Berrin (2001). ‘Çeviride Çevirmen Seçimleri Işığında Çeviri Eleştirisi’, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, s. 1-16.
AKSOY, N. Berrin (2002). Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, Ankara: İmge Yayınevi.
ANAMUR, Hasan (1999). ‘Çeviri Eleştirisine Bir Yaklaşım Önerisi, Beş Düzeyli Nesnel Çeviri Eleştirisi Yöntemi’, Çeviri Eleştirisi, Ed. Mustafa Durak, Sempozyum Bildirileri, Bursa: Ankara Üniversitesi TÖMER Bursa Şubesi Yayınları, s.121-133.
BARTHES, Roland (2016). Eleştiri ve Hakikat, (Çevirenler: Elif Bildirici/Melike Işık Durmaz), İstanbul: İletişim Yayınları.
BENGİ, Işın (1993). ‘Çeviri Eleştirisi Bağlamında Eleştirel Bilincin Oluşması ve Eleştiri, Üst-Eleştiri, Çeviribilim İlişkileri’, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, İstanbul. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, Cilt 4, s.25-50.
CARY, Edmond (1996). Çeviri Nasıl Yapılmalı?, (Çev: Mete Çamlıdere), İstanbul: İnsan Yayınları. GÖKTÜRK, Akşit (2010). Çeviri: Dillerin Dili, İstanbul: YKM Yayınları.
GUDIÈRE, Mathieu (2008). Introduction à la traduction, Bruxelles: De Boeck.
GÜNAY, Doğan (2007). Sözcükbilime Giriş, İstanbul: Multilingual Yayınları.
DESHUSSES, Pierre- Karlson, Léon- Thornander, Paulette (1984). Dix Siècles de Littérature Française 2- XIXe –XXe Siècles, Paris: Bordas.
HOLMES, James (1970). The Nature of Translation, Approaches to Translation Studies, Mouton, The Hague, Paris: Publishing House of the Slovak Academy of Science.
KARANTAY, Suat (1993). ‘Çeviri Eleştirisinin Bilimsel Konumu Üzerine Eleştirel Görüşler ve Bir Model Önerisi’, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, İstanbul. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, Cilt 4, s.19-24.
KIRAN, Ayşe- Korkut, Ece (2011). Sözcük Bilgisi, Le Lexique du Français, Ankara: Seçkin Yayınları. KOLLER, Werner (2011). Einführung in die Übersetzungswissenschaft, Tübngen / Bâle: A. Francke Verlag. http://www.ethesis.net/sous_titrage/sous_titrage.pdf. Erişim Tarihi: 08.08.2016.
KURAN Burçoğlu, Nedret (2010). Çeviriye Bilimsel Yaklaşımlar, İstanbul: Multilingual Yayınları. LEDERER, Marianne (1994). La Traduction Aujourd’hui. Le modèle interprétatif, Paris: Hachette. MAUPASSANT, Guy de (1887 / 1889). ‘La Morte’, « Gil Blas » / « La Main gauche», http://www.multimania.com/jccau/ressourc/biblio/maupas/divers/lamorte.htm: 20.07.2017
MAUPASSANT, Guy de (2008). Seçme Hikâyeler, (Çev. Buket Yılmaz), İstanbul: Antik Batı Klasikleri.
MAUPASSANT, Guy de (2005). Mutluluk, (Çev: Semih Atayman), İstanbul: Siyah Bordo Yayınları. RAKOVÁ, Zuzana (2014). Les théories de la traduction, Brno: Masarykova Univerzita.
ROBERT, Paul (1986). Le Petit Robert, Dictionnaire alphabétique et analogique de la langue Française, rédaction dirigée par A. Rey, et J. Rey- Debove, Paris: le Robert.
TAHİR Gürçağlar, Şehnaz (2011). Çevirinin ABC’si, İstanbul: Say Yayınları.
TOURY, Gideon (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond, Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins.
YILMAZ, İbrahim (1999). ‘Balzac’ın “Goriot Baba” İsimli Romanının İki Çevirisinde Betimleyici Yaklaşımların Eleştirel Açıdan İrdelenmesi’, Çeviri Eleştirisi, Ed. Mustafa Durak, Sempozyum Bildirileri, Bursa: Ankara Üniversitesi TÖMER Bursa Şubesi Yayınları, s.134- 145.
YÜCEL, Tahsin (2012). Eleştiri Kuramları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.