1574 TUNUS SEFERİ SONRASI İSPANYA - OSMANLI İLİŞKİLERİ VE OSMANLI SARAYINDAKİ GAYRİ RESMİ MÜZAKERECİ JAIME DE LOSADA
İspanya, Venedik ve Papalık Devletleri’nden mürekkep Haçlı Donanması’nın 1571’de İnebahtı’da Osmanlı Donanması’na karşı kazandığı zaferden sonra Akdeniz’deki dengeler İspanya lehine değişti. İspanya için bundan sonraki hedef, Katolik güçler arasındaki ittifakı muhafaza ederek ertesi yıl Osmanlı Payitahtına uzanan bir deniz seferi düzenlemekti. Fakat Venedik’in 7 Mart 1573’de ittifaktan ayrılması, Alçak Ülkeler meselesi ve artan borçlar sebebiyle sürdürülemez vaziyetteki iktisadi yapı, ayrıca 1574’deki Tunus zaferi sonrasında Osmanlıların Akdeniz’de tekrar hâkimiyet kurması, İnebahtı galibiyetini gölgeledi. Devletin iç meselelerini çözmek adına Akdeniz’deki iktisadi ve askeri bu tüketici rekabete bir mola verilmesi gerektiğini anlayan İspanya, belirli bir süreliğine ateşkes yapılması ihtimalini araştırmaları için İstanbul’a gayri resmi müzakereciler gönderdi. Uzun soluklu görüşmelerden sonra eski dünyanın temsilcileri Osmanlı ve İspanya imparatorlukları, 7 Şubat 1578’de ateşkes antlaşmasını imzalayarak Akdeniz’deki mücadeleye geçici süreliğine ara verdiler. Bu andan itibaren İspanya Atlantik’e yönelirken, Osmanlı İmparatorluğu da İran seferine girişiyordu. İspanya-Osmanlı ilişkileri ekseninde incelediğimiz, Osmanlıların elindeki esirlerin kurtarılması maksadıyla 1575'de İspanya’nın Sicilya kral naibi Terranova Dükü tarafından İstanbul’a gönderilen ve gayri resmi müzakereci rolü üstlenen Jaime de Losada'nın bu raporu, tarihin bir kesitine tanıklık eden yabancı bir gözlemcinin kayıtları olması bakımından önemli bir kaynaktır.
Spanish – Ottoman Relations After the 1574 Tunisian Campaign and the Unofficial Negotiator Jaime de Losada in the Ottoman Court
After the victory of the Crusaders' navy consisting of Spain, Venice and the Papal States in Lepanto against the Ottoman Navy, balances in the Mediterranean altered in favor of Spain. The next target for Spain, by maintaining the alliance between the Catholic powers, was to organize a maritime expedition to the capital of the Ottoman Empire the following year. But the separation of Venice from the alliance on March 7, 1573, the Low Countries' problem and increasing debts due to unsustainable situation in the economic structure, furthermore, after the victory of Tunisia in 1574 the Ottomans' establisment of dominance in the Mediterranean again, shadowed the victory of Lepanto. Spain, realizing that should be given a break to the exhausting economic and military struggle in the Mediterranean in order to solve internal affairs of the State, sent unofficial negotiators to İstanbul to research the possibility of a cease-fire for a certain period. After the long-standing negotiations, representatives of the ancient world, the Ottoman and Spanish Empires, by signing the truce on February 7, 1578, temporarily gave a break in the struggle in the Mediterranean. From this moment, while Spain was directing the Atlantic, the Ottoman Empire embarked in the expedition to Iran. The report of Jaime de Losada who assumed the unofficial negotiator role and was sent to İstanbul by Spain’s Sicily regent duke of Terranova in order to be rescued prisoners in the hands of the Ottoman Empire in 1575, is adressed in the framework of Spain - Ottoman relations and is regarded as an important source as recordings of foreign observer who witnessed a period of history.
Keywords:
Ottoman Empire, Spain, Mediterranean, Philip II Jaime de Losada,
___
- Arşiv Belgeleri Archivo General de Simancas (AGS), Estado, Legajo 1072, Folio14. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Mühimme Defteri (MD), 9, hk. 204.
- İbrahim Peçevi. Peçevi Tarihi, c. 1. haz. Bekir Sıtkı Baykal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı yay., 1981.
- İskender Bey Münşî Türkmen. Tarih-i Âlem Ârâ-i Abbâsî, (Birinci Şah Tahmasp’ın Vefatından İkinci İsmail Mirza’nın vefatına kadar) Kısım II, çev. Ali Genceli, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınlanmamış Eser, 1945.
- Kâtib Çelebi. Tuhfetü’l-Kibâr Fî Esfâri’l-Bihâr (Deniz Seferleri Hakkında Büyüklere Armağan), haz. İdris Bostan, Ankara: T.C. Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, 2008.
- Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî, c. 1, haz. Mehmet İpşirli, Ankara: TTK yay., 1999.
- BARBERO, Alessandro. İnebahtı: Üç İmparatorluğun Savaşı. çev. Erdal Turan. İstanbul: Alfa yay., 2016.
- BOSTAN, İdris. “Kılıç Ali Paşa”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 25, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı yay. 2002, 411-412.
- BRAUDEL, Fernand. II. Felipe Dönemi’nde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, c. 2. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi, 1994.
- CASTAÑO, Emilio Sola. Uchalí: el Calabrés Tiñoso, o el Mito del Corsario Muladí en la Frontera. Barcelona: Edicions Ballaterra, 2010.
- CASTRILLO, Ricardo Gonzáles. “La Perdida de la Goleta y Túnes 1574 y Otros Sucesos de Historia Otomana, Narrados por un Testigo Presencial: Alonso de Salamanca”, Anaquel de Estudios Árebes, vol. 3(1992): 247-286.
- CERAN, İsmail. Fas Tarihi. Ankara: TTK yay., 2012.
- GÖKBİLGİN, M. Tayyib. “Ciğala-zâde”, İslam Ansiklopedisi, c. 3, İstanbul: MEB yay., 1993: 161-164.
- GRAMMONT, Jean Juis Baque - Kuneralp, Sinan, Hitzel, Frédéric. Représants Permanent de la France en Turquie et de la Turquie en France. İstanbul: Isis yay., 1991.
- CASTAÑO, Emilio Sola. Uchalí. Barcelona: Edicions Bellaterra, 2010.
- HESS, Andrew. Unutulmuş Sınırlar. çev. Özgür Kolçak. İstanbul: Küre yay, 2010.
- JORGA, Nicolae. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, c. 3. çev. Nilüfer Epçeli, İstanbul: Yeditepe yay., 2005.
- KAVAS, Ahmet. “Osmanlı Devleti’ni Kuzey Afrika’da Kalıcılaştıran Sefer: Tunus Savaşı (1574)”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (İSMUS), I/1 (2016): 1-42.
- KÜTÜKOĞLU, Bekir. Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri (1578-1612). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 1993.
- LEA, Henry Charles. İspanya Müslümanları: Hıristiyanlaştırılmaları ve Sürülmeleri. çev. Abdullah Davudoğlu, İstanbul: İnkılâb yay., 2006.
- MORALES, Carlos Javier de Carlos. Felipe II: Un Imperio en Bancarrota: La Hacienda Real de Castilla y los Negocios Financieros del Rey Prudente. Madrid: Editorial Dilema, 2008.
- NAKİ, Emrah. “1574 Tunus Seferi Üzerine Yeni Bir Bakış”, OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), s. 40, Ankara (Güz 2016): 129-144.
- NECİPOĞLU, Gülru. The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire. Hong Kong: Reaktion Books, 2005.
- ORGUN, Zarif. “Selim II.’nin Kapudan-ı Derya Kılıç Ali Paşa’ya Emirleri”, Tarih Vesikaları, II/2 Ankara (Şubat 1943): 325-334.
- ÖZ, Tahsin. İstanbul Camileri. Ankara: TTK yay., 1997.
- ÖZCAN, Abdulkadir. “Boğdan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 25, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı yay., 2002: 269-271.
- PARKER, Geoffrey. Felipe II: La Biografía Definitiva. Barcelona: Planeta, 2010.
- PEDANI, Maria Pia. Osmanlı Padişahının Adına: İstanbul’un Fethinden Girit Savaşı’na Venedik’e Gönderilen Osmanlılar. çev. Elis Yıldırım. Ankara: TTK yay., 2011.
- RADY, Martyn. From Revolt to Independence: The Netherlands 1550-1650. London: Hodder and Stoughton, 1992.
- REFİK, Ahmet. “Kıbrıs ve Tunus Seferlerine Ait Resmi Vesikalar”, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, c. 5/1-2 (Haziran 1926): 86-95.
- SETTON, Kennot M. The Papacy and Levant (1204-1571), vol. 4. Philadelphia: American Philosophical Society, 1984.
- TABAKOĞLU, Hüseyin Serdar. “Akdeniz’de Osmanlı-İspanya Rekabeti, 1560-1574: Teşkilat, Denizgücü ve Savaş.”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2016.
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna Kadar, c. 3, 2. Kısım. Ankara: TTK yay., 2003.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2012
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi