Geçiş Ekonomilerinde KOBİ’lere Dayalı Kalkınma Modeli

Sovyet sisteminin kendine özgü iktisat modeli, sistemin çökmesi ile birlikte başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Ağır sanayi yapısına sahip sistemin iki türlü yapısal özelliği öne çıkmıştır: Birincisi, üretimde kullanılan teknolojinin hantal ve gelişen ekonomik yapıya adaptasyon sorunlu olmasıydı. Bu durum kapitalist dünyada ortaya çıkan yeni post-fordist üretim modeli karşısında merkezi ekonomik modelin rekabet zafiyeti göstermesine neden olmuştur. Gelişen yeni ekonomik koşullara teknolojik uyumsuzluk sorunu nedeniyle baş gösteren yetersizlik, Sovyet sisteminin çöküş ivmesini tetiklemiştir. İkincisi ise, büyük işletmecilik anlayışının yaygınlığıdır. Üretim üsleri olan işletmeler kitlesel üretime dayalı, büyük hacimli komplike tesislerden oluşmaktaydı. Üretim esnekliği zayıf olan bu tür işletmeler, yeni toplumsal yapının taleplerini karşılama sorunu yaşamıştır. Yeni üretim sisteminin ve işletmecilik anlayışının sahip olduğu kıvraklık, üretkenlik ve maliyet avantajına sahip değildi. Günümüzde geçerli olan ‘küçük güzeldir’ anlayışı, küreselleşmenin de desteğiyle hızla yaygınlık kazanmış ve KOBİ tarzı işletmeler yaygınlaşmıştır. Küçük işletme yapısının oluşumu ile uluslararası şirket organizasyonları arasında ortaya çıkan ilişki KOBİ’leri öne çıkaran bir etken olmuştur. Büyük ve yerel işletmelerin yerini küçük işletmeler ve büyük organizasyonlar almıştır. Ayrıca yeni üretim sistemi olan post-fordist üretim modelinin yaygınlaşması ile küçük işletmelerin yapısal uyumu KOBİ gerçeğini ortaya çıkarmıştır. Geçiş ekonomisi karakteri taşıyan ülkelerden olan Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, eski Sovyet sisteminden tevarüs eden üretim ve işletmecilik anlayışının yerine yeni ve stratejik KOBİ oluşumlarını ikame ederek çağın gereklerine uygun kalkınma modeline dönüştürebilirler. Oluşturulacak sanayi bölgelerini, KOBİ işletmelerinin kuluçkalarına dönüştürmek suretiyle yeni ekonomik sürecin karakteristiğine uygun bir kalkınma ivmesi yakalayabilirler. Çalışmamız, ekonomik kalkınma açısından KOBİ gerçeğinin stratejik önemini açıklamaya yönelik, yeni işletmecilik anlayışı üzerine kurulu ve işletme yapısına odaklı bir kalkınma modelini, geçiş ekonomisi karakteri taşıyan Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin ekonomik kalkınmaları açısından bir politika önerisi olarak açıklamayı amaçlamaktadır

New Production Model Development and Transition Economies

Emerging relationship between SMEs and international companies has been an important factor. Large-scaled and domestic firms have been replacing by relatively small-sized firms. In addition, as a result of post-fordism manufacturing model, which can be considered as new production system, the structural adjustment of small and micro businesses has revealed the fact that SMEs are important part of economies. Central Asian Turkish Republics are described as transition economies. They currently have heritage of the former Soviet production and management system. These countries could transform the old system to new and strategic SME formation process. It can be argued that this new contemporary development model help these countries generate industrial zones by converting the new SMEs to incubation centers. By doing so, appropriate economic development acceleration will be captured. The objective of this study is to explain the importance and reality of SME within the context of new business administration oriented development model for transition economies of the Central Asian Turkish Republics