İŞÇİNİN ÜCRETİNİN ZAMANINDA ÖDENMEMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI

İş sözleşmesi, işçinin bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlendiği iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. İş sözleşmesinin üç temel unsuru bulunmaktadır: İş görme edimi, bağımlılık ve ücret. Ücret, bu sözleşme ilişkisinin hem kurucu bir unsuru, hem de işveren için asli bir edim yükümlülüğüdür. İşverenin bu yükümlülüğünü yerine getirmesini sağlamak ve işçinin emeğini korumak için hukukumuzda işçiye bazı yasal haklar tanınmıştır. İşverenin ücret ödeme borcunu zamanında ve tam olarak yerine getirmemesi durumunda işçi, ödenmeyen ücretinin mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesini talep edebilir, çalışmaktan kaçınabilir veya iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Geçerli bir mazereti bulunmayan işverenin, işçinin ücretini ödeme gününden itibaren yirmi gün içerisinde ödememesi halinde, işçinin çalışmaktan kaçınma hakkı doğar. Bununla birlikte işveren, işçinin ücretini kanun hükümleri ve sözleşme şartlarına uygun olarak ödemezse, işçi, iş sözleşmesini İş Kanunu 24/II. maddesi uyarınca haklı nedenle feshedebilir. Ücretle kastedilen geniş anlamda ücrettir. Şartları oluşmasına rağmen, talep ettiği avansın ödenmemesi halinde de işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Ancak her hak gibi bu hakların kullanılması da dürüstlük kurallarına aykırı olmamalıdır. Uygulamada görüldüğü üzere, Yargıtay’ın, işçinin çalışmaktan kaçındığı süre içinde ücrete hak kazanamayacağına ilişkin kararları, iş sözleşmesini haklı nedenle feshettiği halde işçinin ihbar tazminatından mahrum kalması ve nihayet işsiz kalma riski işçiyi bu yasal haklarını kullanma konusunda acze düşürmektedir. Ücret yükümlülüğünün yerine getirilmesine ilişkin caydırıcı hükümlerin bulunmaması ve hükmün amacından uzak düzenleniş biçimi, kimi zaman işverenlerin ücrete ilişkin yükümlülüklerini göz ardı etmelerine neden olmaktadır. Uygulamada ortaya çıkan sorunların çözümü için, yirmi günlük bekleme süresinin kısaltılması ve işçinin çalışmaktan kaçınma hakkını kullandığı süre içerisinde ücrete hak kazanacağına ilişkin açık bir düzenlemenin yapılması gerektiği kanısındayız. Ayrıca işçi, iş sözleşmesini ücretin gerektiği tam olarak ödenmemesi nedeniyle feshettiği takdirde, işçi lehine İş Kanunu madde 26’da öngörülen tazminata hükmedilmelidir. Bu tazminatın hesabında, işçinin ihbar önellerine ilişkin ücretinin dikkate alınması isabetli olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ücret, çalışmaktan kaçınma hakkı, haklı nedenle fesih, ihbar, ücretin ödenmemesi

LEGAL CONSEQUENCES OF NON-PAYMENT OF EMPLOYEE’S WAGES

Employment contract is an istin synallagmatic contract which lays to perform work to employee and to pay him remuneration to employer. There are three basic element of employment contract; which are to perform work, subordination and remuneration. Remuneration or payment of wages is a constituent element of this relationship and main obligation for employer in employment relationship. In Turkish labour law, some legal rights have been regulated for employees to make employer to pay wages and protect employee’s effort. If an employer doesn’t pay employee’s wage in time and accurately, employee could ask to be paid his/her wage with the highest interest rate charged to bank deposits or refrain from fulfilling his/her obligation to work or terminate the employment contract for just cause. If an employer who has not force majeure, does not pay employee’s wage in twenty days from payment day; employee would have right to refrain from fulfilling his obligation to work. In addition to that, if employer does not pay employee’s wage accurately as in conditions of Law and contract, employee could terminate the employment contract for just cause which is regulated in article 24/II of Labour Act of Turkey. The meaning of that wage expression is in broad terms of wage which includes charge attachments. Employee could terminate employment contract for just cause if his advance payments have not been paid. However, the usage of those rights cannot be against of good faith. As it is seen in practice, Decisions of High Court about employee to not get wages while he/she is using his/her right to refrain from fulfilling obligation to work, missing out of chance to get covering the wages which correspond to the term o f notice and finally the risk of unemployment, make employee incapable of using these legal rights. The lack of deterrent regulations about fulfilling the obligation of payment of wages and the shape of regulations which is quite deviated from their regulation aim cause employers to ignore their obligations about wages. For solutions of emerging problems in practise, abbreviation of waiting term as twenty days and clear regulations about employees to get wages while he/she is using his/her right to refrain from fulfilling obligation to work must be ordered. Also, if employee terminates the employment contract because of non-payment of wages accurately, compensation which is regulated in article 26 of Labour Act of Turkey must be decisioned on behalf of employee. Before decision of this compensation amount, employee’s wages which correspond to the term of notice must be taken into consideration

Keywords:

Wage, refrain from fulfilling obligation to work, terminate for just cause, notice of termination, nonpayment of wage,

PDF

___

Aktay, A.N.; Arıcı, K. & Senyen Kaplan, E. T. (2011). İş Hukuku (Yenilenmiş 4. Baskı), Gazi Kitabevi, Ankara.
Akyiğit, E. (2005). “Ücreti Geciken İşçinin Çalışmaktan Kaçınması”, Legal İSGHD, (5):15-26.
Astarlı, M. (2016). “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2015:211-384, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
Ayhan P. (2010). “Ücretin Ödenmemesi Durumunda İşçinin Sahip Olduğu Haklar”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bedük M. N. (2004). İş Hukukunda Eşit Ücret Hakkı ve Uygulaması, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Bozkurt, Y. (2007). “Ücretin Gününde Ödenmemesi Sebebiyle İş Görmekten Kaçınma Hakkı”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Centel, T. (1988). İş Hukukunda Ücret, Türkiye Denizciler Sendikası, İstanbul.
Çelik, N.; Caniklioğlu, N. & Canbolat, T. (2017). İş Hukuku Dersleri (Yenilenmiş 30. Bası), BETA Yayınevi, İstanbul.
Çil, Ş. (2011). “İşçi Ücretinin Ödenmemesinin Sonuçları”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, I:1271- 1300, BETA Yayınevi, İstanbul.
Değer, S. (2006). “İşçinin Ücretinin Usûlünce Ödenmemesinin Hukukî Sonuçları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Doğan, K. (1994). İş Görülmediği Halde Ücret Ödemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Dulay, D. (2011). “İşçi Ücretinin Ödenmemesinin Yaptırımı”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Dulay Yangın, D. (2012). “Ücretin Ödenmemesi Sebebiyle İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı”, TAAD, (10):205-236.
Ekonomi, M. (1984). İş Hukuku, C. 1- Ferdi İş Hukuku, (3. Baskı), İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Engin, M. (2003). “Yeni İş Kanunu Tasarısı ve İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı”, DEÜHFD, 5(1):77-94.
Eren, F. (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (22. Baskı), Yetkin Yayınları, Ankara.
Eyrenci, Ö.; Taşkent, S. & Ulucan D. (2016). Bireysel İş Hukuku (7. Baskı), BETA Yayınevi: İstanbul.
Göktaş S. (2008). “Türk İş Hukukunda İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Güler, M. (2012). “Ücret Borcundan Dolayı İşverenin Temerrüde Düşürülmesi ve Sonuçları”, Legal İSGHD, 9(34):149-159.
Günay, C. İ. (2006). “Ücret Ödemede Gecikmenin Hukuki Sonuçları”, Sicil İHD, (1):36-52.
Güven, E. & Aydın, U. (2017). Bireysel İş Hukuku (5. Baskı), Nisan Kitabevi, Eskişehir.
Güzel, A. (2005). “Karar İncelemesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, (5):123-146.
Karaçöp, E. (2012). “Türk İş Hukukunda Ücretin Korunması”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Kumbaracıbaşı Y. (2010). “İşverenin Ücret Ödeme Borcunu İhlali ve Hukukî Yaptırımı”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Mollamahmutoğlu, H.; Astarlı, M. & Baysal, U. (2017). İş Hukuku Ders Kitabı, Cilt I: Bireysel İş Hukuku, Lykeion Yayınları, Ankara.
Narmanlıoğlu, Ü. (2012). “Kanuni Süresinde Ücreti Ödenmeyen İşçinin İş Görmekten Kaçınabilme Hakkı (İmkanı)”, DEÜHFD, 12(Özel Sayı 2010):607-633.
Narmanlıoğlu, Ü. (2014). İş Hukuku – Ferdi İş İlişkileri I (Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 5. Baskı), BETA Yayınevi, İstanbul.
Oğuzman, M. K. (1955). Hizmet “İş” Akdinin Feshi, İstanbul.
Özelmas, E. (1976). Ücret ve Ücrette Farklılık, Ücret ve Ücretlerde Farklılık, Türkiye Ekonomisi Enstitüsü Yayınları, Yayın No: 7, İstanbul.
Soyer, P. (2011). “İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, I:657- 689, BETA Yayınevi, İstanbul.
Süzek, S. (2007). “İşçi Ücretlerinin Ödenmemesinin Hukuki Sonuçları”, AÜHFD, 56(4):207-221.
Süzek, S. (2017). İş Hukuku (Yenilenmiş 14. Baskı). BETA Yayınevi, İstanbul.
Terzi, S. & Kılıç, M. (2009). “Ücretin Ödenmesi, İspatı, Gününde Ödenmemesi ve Sonuçları”, Legal İSGHD, (23):1035-1072.
Tuncay, A. C. (2005). “Ücretin Ödenmemesinin Sonuçları (İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı)”, Legal İSGHD, (6):650-654.
Tunçomağ, K. & Centel T. (2015). İş Hukukunun Esasları (7. Baskı). BETA Yayınevi, İstanbul.
Kazancı İçtihat Bankası, http://khyk.kazancihukuk.com/ Türk Dil Kurumu, TDK, Güncel Türkçe Sözlük, http://tdk.org.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&kelime=m%C3%BCcbir%20sebep&gu id=TDK.GTS.53e1c5ee76d873.67130971
Yargıtay Başkanlığı, emsal.yargitay.gov.tr