Yunanistan'da büyük açlık ve Ege'de yardım köprüsü: Kurtuluş ve Dumlupınar vapurları (1941-1942)

Birinci Dünya Savaşı sonunda bir türlü kurulamayan denge ve ortaya çıkan kutuplaşma, 1939’da yeni bir savaşın başlamasına neden olmuştur. Mihver Devletleri ile Müttefik Devletler arasında başlayan anlaşmazlık ve çatışmalar, Avrupa’dan Pasifik’e kadar yayılmış ve 1945’e kadar sürecek bir savaş dönemi başlamıştır. 1940’ta İtalyan ve 1941 yılında Alman işgalini yaşayan Yunanistan’da gıda sıkıntısına bağlı açlık yaşanmıştır. Bu açlığın önüne geçebilmek için İngiltere tarafından Türk Yardım Planı hazırlanmış ve 1941–1942 yıllarında Kurtuluş ve Dumlupınar Vapurları ile Yunanistan’a gıda ve ecza malzemeleri ulaştırılmıştır. Türkiye ve Yunanistan arasında 1930’larda teoride başlayan olumlu ilişkiler, bu yardımlarla pratik kazanmış ve II. Dünya Savaşı yıllarında da iki ülke arasındaki ilişkiler Türkiye’nin insani yardımları ile en üst noktaya ulaşmıştır.

The great famine in Greece and the bridge of relief in the Aegean: Steamships kurtuluş and Dumlupinar (1941–1942)

A new war erupted in 1939 due to the fact of polarization and of not being able to establish a balance. The disaccords and conflicts that began between the Axis powers and the Allies, expanded from Europe to the Pacific, launching an era of war which lasted up until 1945. Famine in Greece due to lack of food after the Italian occupation of 1940 and the German occupation of 1941. In order to prevent famine the Turkish Relief Scheme which had been prepared by England, food and medicine supplies were transported to Greece by SS Kurtulus and SS Dumlupinar in 1941-1942. The positive relations between Turkey and Greece which began theoretically in 1930s, gained practice with these reliefs and during the Second World War the relations between the two countries reached To their zenith point through the humanitarian reliefs of Turkey.

PDF

___

ARŞİV
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
BCA 030.10/256/723/15
BCA 030.10/ 179/235/30
BCA 030.10/ 179/235/6
BCA 030.10/171/185/20
BCA 030.10/169/176/37
BCA 0.30.10/169/176/13
Kızılay Genel Müdürlüğü Arşivi
KA 2599/49-1
KA 2599/45
KA 2599/46
KA 2598/8
Bu çalışma içinde kullanılan Yunanca belgeler Yunanistan ELİA Arşivinden alınmıştır. Belgelerde yer numarası bulunmadığından belgeler, üzerlerinde bulunan tarih ve kurum adlarıyla kullanılmıştır.
KİTAP VE MAKALELER
Arı, Kemal, Büyük Mübadele Türkiye’ye Zorunlu Göç 1923–1925, 3. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914–1980, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1983.
Atay, Falih Rıfkı, “Yunan Açlığına Karşı”, Ulus, 24 Ocak 1942.
Aydın, Mustafa, “Birinci Dünya Savaşı ve Versailles Düzenlemeleri”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler Yorumlar, (Ed. Baskın Oran), Cilt I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
Boratav, Kokut, Türkiye İktisat Tarihi 1908–1985, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1988.
Clogg, Richard, Modern Yunanistan Tarihi, (Çev: Dilek Şendil) İstanbul, İletişim Yayınları, 1997.
Crozier, J. Andrew, The Causes of the Second World War, Blacwell Publishers, 1997.
Deringil, Selim, Denge Oyunu: İkinci Dünya Savaşında Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2007.
Dimitriakos, D., Kostas Mitsotakis: Politiki Biografia, I. Cilt, Papazisi, Athina, 1989.
Drakopoulos, Bangelis, Euthimiou, Georgia, Epitomo Leksiko tis Ellinikis Istorias: To Neotero Elliniko Kratos, 6. Sayı, Lambraki, Athina, t.y.
Erkin, Feridun Cemal, Dışişlerinde 34 Yıl Anılar- Yorumlar, I. Cilt, TTK Yayınları, Ankara, 1980.
Exintaris, George, “The Position of Greece”, International Affairs, Royal Institute of the International Affairs, Vol. 20, No:2, 1944.
Evans, Graham, Newnham, Jeffrey, Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, Gökkubbe Yayınları, İstanbul, 2007.
Fırat, Melek, “1923–1939 Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler Yorumlar, (Ed. Baskın Oran), Cilt I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
Fleischer, Hagen, Stemma kai Svastika; I Ellada tis Katohis kai tis Andistasis, Cilt I, Papazisi, Athina, t.y.
Frangiadis, Aleksis, H Elliniki Oikonomia 19os-20os Aionas: Apo Ton Agona tis Aneksartisias stin Oikonomiki kai Nomismatiki Enosi tis Europis, Nefeli, Athina, 2007.
“Greece: Hungriest Country”, Time Magazine, 09 Şubat 1942.
Gönlübol, Mehmet, Uluslararası Politika, İlkeler- Kavramlar- Kurumlar, II. Baskı, S Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara, t.y.
Hart, Liddle, İkinci Dünya Savaşı Tarihi, Çev: Kerim Bağrıaçık, Cilt I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
Hatipoğlu, Murat, Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923–1954, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1997.
Hionidou, Violetta, Famine and Death in Occupied Greece, 1941–1944, Cambridge University Press, 2006.
Jacobsen, Hans –Adolf, 1939–1945 Kronoloji ve Belgelerle İkinci Dünya Savaşı, Çev: İbrahim Ulus, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1989.
Kazamias, Giorgos, Allied Policy Towards Occupied Greece, the 1941– 1944 Famine, (yayınlanmamış doktora tezi), University of Bradford, 1990.
Kazamias, Giorgos, “The Politics Of Famine Relief For Occupied Greece” Bearing Gifts to Greeks, Richard Clogg (Ed.), Palgrave Macmillan, 2008.
Kazamias, Giorgos,“Turks, Swedes and Famished Greeks: Some Aspects of Famine Relief in Occupied Greece 1941–1944, Balkan Studies, 33:2, (1992).
Keser, Ulvi, Yunanistan’ın Büyük Açlık Dönemi ve Türkiye, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2008.
Kitsikis, Dimitris, Ellas Kai Kseni, Estia, Athina,1977.
Koçak, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi 1938–1945, Cilt I, İletişim, İstanbul, 2007.
Kyrou, Aleksandros, “The Greek- American Community and the Famine in Axis Occupied Greece”, Bearing Gifts to Greeks, (Ed. Richard Clogg), Palgrave Macmillan, 2008.
Lang, R. Clarence, “Red Cross Humanitarianism in Greece 1940-1945” (http://www.ihr.org/jhr/v09/v09p-71_Lang.html) Erişim Tarihi: Mart 2009.
League of Nations, Food, Famine and Relief 1940–1946, Geneva, 1946.
Linardatos, Spiros, O Polemos tou 1940–41 kai I Mahi tis Kritis: Fasis kai Parasknia, Proskinio, Athina, 1995.
Macar, Elçin, İşte Geliyor Kurtuluş: Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’nda Yunanistan’a Yardımları (1941–1942), İzmir Ticaret Odası Kültür, Sanat ve Tarih Yayınları 9, İzmir, 2009.
Macar, Elçin, “1941–1942 Kışında Türkiye’nin Açlıkla Savaşan Yunanistan’a Yardımları: Kurtuluş’tan Dumlupınar’a”, Toplumsal Tarih, Sayı:168, Aralık 2007.
Mavropoulou, Maria, “Türk-Yunan İkamet- Ticaret ve Seyrisefain Sözleşmesi”, Altıncı Uluslararası Atatürk Kongresi 12-16 Kasım 2007, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Cilt I., Ankara, 2010.
Mazower, Mark, Stin Ellada tou Hitler: I Embeiria tis Katohis, Aleksandreia, 2. Baskı, Athina, 1994.
Mazower, Mark, “Military Violence and National Socialist Values: The Wehrmacht in Greece 1941-1944” Past and Present, No:134 Oxford University Press on behalf of The Past and Present Society, (February 1992).
Papastratis, Procopis, British Policy Towards Greece During The Second World War, Blackwell Publishing on Behalf of The Royal Institute of International Affairs, 1984.
Pelt, Mogens, “The Establishment and Development of the Metaxas Rejime in the Context of Nazi Fascism 1936–1941”, Totalitarian Movements and Political Religions, 2002.
Sadkovich, James J., “ The Italo- Greek War Context: Italian Priorities and Axis Diplomacy” , Journal Contemporary History, Vol:28, No:3, July, 1993.
Soysal, İsmail, Türk Dış Politikası İncelemeleri için Kılavuz 1919–1993, Ortadoğu ve Balkanlar İnceleme Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993.
Soysal, İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları 1920–1945, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
The Sacrifices of Greece in the Struggle of the United Nations 1940-45: Sacrifices, Dead, Massacres,Disease, Famine, Destruction, EconomicRuins, Athens, 1946.
Tsouderos, Emanouel, Episitismos, Argiris Papazisi, Athina, 1946.
SÜRELİ YAYINLAR
Cumhuriyet
Tan
Ulus
Apogevmatini (Yunanistan)
Eleftheron Vima (Yunanistan)
Proia (Yunanistan)
Time Magazine
The New York Times
İNTERNET KAYNAKLARI
http://www.icrc.org/eng/resources/documents/misc/57jnx2.htm