İSMET İNÖNÜ VE KÖY ENSTİTÜLERİ

Türk eğitim tarihinde derin izler bırakan Köy Enstitüleri, Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı döneminde temelleri atılan ve İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı döneminde resmiyete kavuşan kurumlardır.17 Nisan 1940 tarihli kanunla hizmete giren bu eğitim kurumları kısa zaman içinde yaygınlık kazanmış ve Anadolu’nun dört bir yanında açılan Köy Enstitüleri, sadece eğitimin köylere kadar yayılmasında önemli işlevler üstlenmemiş, aynı zamanda kırsala müziği, tiyatroyu ve edebiyatı götürme işlevi de üstlenmiştir.Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel ve İlköğretim Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un isimleriyle özdeşleşen Köy Enstitüleri’nde İsmet İnönü’nün rolü günümüzde aydın kesim tarafından daha çok bu kurumların tasfiyesi süreciyle özdeşleştirilmektedir. Oysa İsmet İnönü, özellikle II. Dünya Savaşı yıllarında Köy Enstütüleri’yle ve gelişimiyle bizzat meşgul olmuştur.Bu çalışmanın amacı Edirne’den Kars’a kadar yayılan Köy Enstitüleri’ni sıklıkla ziyaret eden İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı süresi boyunca bu kurumlarla ilişkilerini ve bu kurumlar üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır.

İsmet İnönü and Village Institutes

Village Institutes, which left deep traces in Turkish education history, are institutions that were founded during the Presidency of Mustafa Kemal Atatürk and formalized during the Presidency of İsmet İnönü. These educational institutions, which were put into service with the law dated April 17, 1940, became widespread in a short time and the Village Institutes opened all over Anatolia did not only play an important role in the spread of education to the villages, but also assumed the function of introducing music, theater and literature to rural life. As for the intelligentsia, the role of İsmet İnönü in the Village Institutes, which are identified with the names of the Minister of National Education Hasan Âli Yücel and the Primary Education Director İsmail Hakkı Tonguç, is now mostly identified with the process of liquidation of these institutions. However, İsmet İnönü was personally engaged in the Village Institutes and their development, especially during the World War II. The purpose of this study is to reveal the relations of İsmet İnönü, who frequently visited the Village Institutes spread from Edirne to Kars, with these institutions and his effects on them during his Presidency.

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı İsmet İnönü Arşivi
Ayın Tarihi
Akşin, Sina. Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 5.bs., 2008.
Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi. 31.bs., 2019.
Arman, Hürrem. Piramidin Tabanı: Köy Enstitüleri ve Tonguç. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüsü Yayınları, 2.bs., 2016.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi. (Ed. Fatma Acun), Ankara: Siyasal Kitabevi, 11.bs., 2010.
Aydemir, Şevket Süreyya. İkinci Adam C:II. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1967.
Aydoğan, Karabey. Uygarlığın Tuğlası: Arifiye Köy Enstitüsü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
Baş, İsmet. Gönen Köy Enstitüsü ve Sonrası. (Yay. Haz. Niyazi Altunya), İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüsü Yayınları, 2014.
Başaran, Mehmet. Büyük Aydınlanmacı Hasan Âli Yücel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 6.bs., 2020.
Bilâ, Hikmet. CHP Tarihi: 1919-1979. Ankara: Doruk Matbaacılık Sanayii, 1979.
Cimi, Mehmet. Tonguç Baba (Ülkeyi Kucaklayan Adam). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
Çavdar, Tevfik. Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1839-1950. İmge Kitabevi, Ankara, 3.bs., 2004.
Erim, Nihat. Günlükler: 1925-1979, I. C. (Haz. Ahmet Demirel), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
Eroğul, Cem. Demokrat Parti: Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge Kitabevi, 2.bs., 1990.
Gedikoğlu, Şevket. Evreleri, Getirdikleri ve Yankılarıyla Köy Enstitüleri. Ankara: İş Matbaacılık ve Ticaret, 1971.
Gümüşoğlu, Firdevs. Sözlü ve Yazılı Belgeler Işığında Cılavuz Köy Enstitüsü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3.bs., 2019.
Fırtına, Bahattin. Bilge İnsan: Sıtkı Akkay. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği Yayınları, 2.bs., 2006.
İlhan, M. Hamdi. Semaniye Medresesinden Köy Enstitülerine: (Türk Eğitim Sisteminin Dünü ve Bugünü). İstanbul: Çantay Kitabevi, 2010.
İnan, Rauf M. Bir Ömrün Öteki Öyküsü 2: Köy Enstitüleri ve Sonrası. Ankara: Öğretmen Yayınları, 1988.
İnönü, İsmet. Defterler I. (Haz. Ahmet Demirel), İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 3.bs., 2008.
İsmet İnönü: Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj ve Söyleşiler: 1944-1950, (Haz. İlhan Turan). Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, 2003.
Millî Şef’in Söylev, Demeç ve Mesajları. (Der. Kadri Kop), İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1945.
Karpat, Kemal H. Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Temeller. İstanbul: Afa Yayınları, 1996.
Kızılçullu Köy Enstitülü Yıllar. (Haz. Kemal Kocabaş), İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları, 2.bs., 2016.
Kirby, Fay. Türkiye’de Köy Enstitüleri. İstanbul: Tarihçi Kitabevi, 3.bs., 2010.
Köy Enstitüleri. (Haz. Mehmet Özel), Ankara: TC Kültür Bakanlığı Yayınları. Özgen, Bekir. Çağdaş Eğitim ve Köy Enstitüleri. İzmir: Dikili Belediyesi Kültür Yayınları, 1993.
Tanıklarla Beşikdüzü Aydınlığı. (Yay. Haz. Kemal Kocabaş), İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları, 2017.
Tonguç, Engin. Bir Eğitim Devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç: Yaşamı, Öğretisi ve Eylemi. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüsü Yayınları, 3.bs., 2007.
Tonguç’a Kitap. İstanbul: İmece Yayınları, 1961.
Turan, Şerafettin. İsmet İnönü, Yaşamı, Dönemi, Kişiliği. Ankara, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
Türkoğlu, Pakize. Kısa Süren Hasat. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2.bs., 2014.
Türkoğlu, Pakize. Tonguç ve Enstitüleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2.bs., 2000.
Üzer, Muhammed. Türk Modernleşmesinde Köy Enstitüleri ve Köy Enstitüleri Üzerine Yapılan Tartışmalar. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
Antalya
Cumhuriyet
Kızılay
Marmara Coğrafya Dergisi
Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Tan
Tanin
Ulus
Vatan
Yeni Sabah
Yeni Toplum