Ebuzziyazade Velid Bey’in kaleminden Lozan Konferansı Dönüşü İsmet Paşa’yı Gülcemal Vapuru’nda Köstence’de beklerken (10-16 Şubat 1923)
Lozan Konferansı Fransız ve İtalyanların Türkiye üzerinde adli ve ekonomik çıkarlarını devam ettirmek istemesi ve bu hususta direnmesi yüzünden 4 Şubat 1923’te kesildi. Bu durum karşısında İsmet Paşa ve beraberindeki Türk Heyeti yurda dönmeye karar vererek, 7 Şubat 1923’te Lozan’dan ayrıldı. İsmet Paşa Bükreş-Köstence yolunu kullanarak Türkiye’ye gelmek istediğinden heyeti Köstence’de karşılayıp getirmek üzere, TBMM Hükümeti tarafından Gülcemal Vapuru tahsis edildi. Lozan Konferansı’ndaki son gelişmeleri İsmet Paşa’nın bizzat kendisinden öğrenmek isteyen İstanbul basınından on gazeteci de bu yolculuğa katıldı. Ancak mevsimin kış, yolların karla kaplı olması yüzünden heyet, tahmin edilemeyen bir gecikmeyle Köstence’ye ulaştı. Vapurda on gazeteci arasında bulunan Tevhid-i Efkâr Gazetesi sahibi ve başyazarı Velid Bey, Köstence yolculuğunu ve burada geçen altı günlük bekleyişi nihayet İsmet Paşa ile dönüş yolunda gerçekleşen görüşme ve izlenimlerini kaleme aldı. Gazeteci gözüyle dönemin hassasiyetini ortaya koyan bu notlar, Türkiye’nin istikbalinden sorumlu bir devlet adamı olarak İsmet Paşa’nın şahsiyetinde Lozan siyasetinin bir değerlendirmesidir.
Anahtar Kelimeler:
İsmet Paşa, Velid Ebuzziya Bey, Lozan Konferansı
___
- Akşam
- Churchill, Winston, The World Crisis (1911-1914), New York, 1928.
- Ebuzziyazade, “İsmet Paşa İle Köstence’den Avdet ederken”, Tevhid-i Efkâr, 17
- Şubat 1339/1923 No: 3637-609.
- ,“Köstence’de İsmet Paşa’yı Beklerken, Birgün Yerine Bir Hafta Süren
- Köstence Seyahatinde İstanbul Gazetecilerinin Geçirdiği Macera,” Tevhid-i
- Efkâr, 18 Şubat 1339/1923 No: 3638-610.
- SERPİL SÜRMELİ 284
- İnuğur M. Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, Der Yayınları, İstanbul, 1999.
- Şimşir, Bilâl N., Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2012.
- Til, Enis Tahsin, Gazeteler ve Gazeteciler, Haz: İbrahim Şahin, Bilge Yayınları,
- Ankara, 2004.
- Topuz, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi,
- İstanbul, 2003.
- Tutel, Eser, Gemiler… Süvariler… İskeleler… İletişim Yayınları, İstanbul, 1998.
- , Seyr-i Sefain Öncesi ve Sonrası, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
- Uzun Mustafa, “Doğrul, Ömer Rıza (1893-1952)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
- Ansiklopedisi, IX, Divantaş Diyanet Vakfı Neşriyat Pazarlama ve Ticaret A.Ş,
- İstanbul, 1994.
- The New York Times
- Vakit
- en.wikipedia.org/Athénée-Palace-Hilton.B
- tr. wikipedia.org/wiki/Brăila
- tr. wikipedia.org/wiki/Gülcemal
- tr. wikipedia.org/wiki/Leblebici-Horhor-(Film-1923)
- tr. wikipedia.org/wiki/Sirkeci-Fatih
- www.history.navy.military/photos/sh.fornv/uk
- www.minidev.com/kulturler-ermeni-mimar15.asp
- www.kolkhoba.org/turha405.htm
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1988
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
Ali Naci Karacan’ın gözüyle Lozan Konferansı ve İsmet Paşa