Demokrat Parti Dönemi’nde Lozan algısı
I. Dünya Savaşı sonunda imzalanan Mondros Mütarekesi’yle Osmanlı İmparatorluğu toprakları işgal edilmiş ve Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde başlatılan Kurtuluş Savaşı sonucunda Anadolu işgal güçlerinden temizlenmiştir. Yeni bir devletin doğuşunu simgeleyen Lozan Barış Antlaşması’nın imzalandığı tarih olan 24 Temmuz, erken cumhuriyet döneminde çeşitli etkinliklerle kutlanan özel bir gün olmuştur. 1945 yılında demokrasiye geçişin ardından 1950’de iktidara gelen Demokrat Parti döneminde Lozan, resmi kutlamaların dışında bırakılmış, yeni iktidar II. Meşrutiyet’in İlanı’nı kutlamayı tercih etmiştir. Bu tercihte Lozan Antlaşması’nı imzalayan İsmet İnönü’nün ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi’nin başında bulunması temel faktör olmuştur. Bu makalede temel olarak ‘‘24 Temmuz’’ tarihi baz alınmış, Demokrat Parti döneminde Lozan Antlaşması’nın iktidar çevrelerinde ne anlam ifade ettiği, nasıl algılandığı ve bu algıya karşı muhalefetin tepkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır
Anahtar Kelimeler:
24 Temmuz, Lozan, Lozan Barış Antlaşması, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi
___
- Kaynakça
- 1. Vesikalar:
- İnönü Vakfı Arşivi
- 2. Kitaplar:
- Ahmad Bedia Turgay - Ahmad Feroz: Türkiye’de Çok Partili Politikanın
- Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1976.
- Akşin, Sina: Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 5.
- bs. 2008.
- Atatürk, Mustafa Kemal: Nutuk, 1938 Kültür Bakanlığı Baskısı’nın tıpkıbasımı,
- İstanbul, İleri Yayınları, 2006.
- Atatürk’ün Söylev Ve Demeçleri (Bugünkü Dille) Türkiye Büyük Millet
- Meclisi’nde ve Cumhuriyet Halk Partisi Kurultaylarında (1906-1938) ,
- Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
- Aydemir, Şevket Süreyya: İkinci Adam, I. Cilt, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1966.
- Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-1940, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2003
- Çavdar, Tevfik: Türk Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze), Ankara, İmge
- Kitabevi, 2004.
- Demir, Şerif: Düello, Menderes ve İnönü Demokrat Parti’den 27 Mayıs’a
- Olaylar, İstanbul, Timaş Yayınları.
- Demokrasinin 50 Yılı 1945-1995 – I, Aydın Kitaplar.
- Erdemir, Sabahat: Muhalefetde İsmet İnönü 1950-1956, İstanbul, M. Sıralar
- Matbaası, 1956.
- Erdemir, Sabahat: Muhalefet’te İsmet İnönü 1956-1959, İstanbul, Ekicigil
- Matbaası, 1959.
- Erhan, Çağrı: Yaşayan Lozan, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2003.
- Eroğul, Cem: Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, Ankara, İmge Kitabevi, 1989.
- Güngör, Süleyman: Muhalefette CHP, Ankara, Alternatif Yayınları, 2004.
- İnönü, İsmet: Hatıralar I. Kitap, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1992.
- Şükrü S. Gürel, Şükrü S.: Kıbrıs Tarihi (1878-1960) Kolonyalizm, Ulusçuluk ve
- Uluslararası Politika I, İstanbul, Kaynak Yayınları, 1984.
- AHMET GÜLEN 100
- Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, Cilt: 2., İstanbul, İletişim
- Yayınları, 2002.
- Mütercimler, Erol –Öke, Mim Kemal: Düşler ve Entrikalar Demokrat Parti
- Dönemi Türk Dış Politikası, İstanbul, Alfa Yayınevi, 2004.
- Türk Dış Politikasında 50 Yıl: Lozan (1922-1923), T.C. Dışişleri Bakanlığı
- Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü.
- Özbudun, Ergun: Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul, İstanbul Bilgi
- Üniversitesi Yayınları, 2011.
- Sadrazam ve Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa’nın Günlüğü, İstanbul, Arba
- Yayınları, 1988.
- Şenşekerci, Erkan: Türk Devriminde Celal Bayar (1918-1960), İstanbul, Alfa
- Yayınları, 2000
- Toker, Metin: Tek Partiden Çok Partiye, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1970.
- Turan, Şerafettin: İsmet İnönü, Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Ankara, T.C. Kültür
- Bakanlığı Yayınları, 2000.
- Zürcher, Eric Jan: Milli Mücadelede İttihatçılık, İstanbul, Bağlam Yayınları, 1987.
- 3. Dergiler:
- Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Lozan Konferansı Özel Sayısı, Temmuz 1998.
- Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: X, Sayı: 22, Bahar, Yıl: 2011.
- 4. Gazeteler:
- Akın
- Cumhuriyet
- Demokrat İzmir
- Hürriyet
- Hürses
- İstanbul Expres
- Milliyet
- Son Posta
- Tercüman
- Zafer
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1988
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
Demokrat Parti Dönemi’nde Lozan algısı