BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA GAZZE'Yİ NASIL KAYBETTİK?

Osmanlı İmparatorluğu, Birinci Dünya Savaşına girdikten sonra, Mısırı İn- giltereden geri almak, İngilterenin sömürgesi olan Hindistan Yolu (Kral Yolu)nu kesmek ve müttefik olduğu Almanya üzerindeki İtilaf (Antlaşma) Devletlerinin bas- kısını azaltmak amacıyla, Filistin-Sina-Süveyş Kanalı-Mısır istikametinde iki defa askeri harekat düzenlemiştir. 2-3 Şubat 1925 tarihleri arasında Birinci, 4-14 Ağus- tos 1916 tarihleri arasında İkinci Kanal Harekatı başarısızlıkla sonuçlanmış, müte- akiben taarruza başlayan İngilizler, 4 Mart 1917de Gazze sınırına gelmişlerdir. İngilizler, Gazzeyi ele geçirmek için, üç defa taarruz etmişlerdir. Birinci Gazze Muharebesinde; Sinada tertiplenen İngilizler, 26 Mart 1917de saat dokuzda, Avustralya-Yeni Zelanda (ANZAK) Atlı Tümeni, İmparatorluk Atlı Tümeni, 52, 53, 54. Piyade Tümenleri ve İmparatorluk Hecünsuvar (Develi) Tugayı ile Filistinde Gazzeye taarruz etmişler, Osmanlının Filistin Cephesinde görevli 4.Ordusuna bağlı 1.Kuvvei Seferiye Komutanlığı kuruluşunda bulunan Gazze, Ce- mame (3.Tümen), Teleşşeria (16.Tümen) ve Birüssebi (3.Süvari Tümeni) birlikleri tarafından, 27 Mart 1917de yapılan karşı taarruzla eski mevzilerine geri atılmış- lardır. İkinci Gazze Muharebesinde; birinci denemede başarısız olan İngilizler, 17 Nisan 1917de saat yediyi otuz geçe, batıdan-doğuya 53, 52, ve 54.Tümenler taarruz kademesinde, 74.Tümen ihtiyatta olmak üzere, Gazze genel istikametinde tekrar taarruza başlamışlar, 1.Kuvvei Seferiye Komutanlığı kuzeyden-güneye 3, 53, 16.Tümenler birinci hatta, 3.Süvari Tümeni ihtiyatta olmak üzere, Gazze-Birüssebi hattını başarıyla savunmuş, düşmanı tekrar eski mevzilerine geri atmayı başarmış- tır. Üçüncü Gazze Muharebesinde; birinci ve ikinci denemelerinde Gazzeyi işgal edemeyen İngilizler, 31 Ekim 1917de saat sekize yirmi kala, 20.Kolorduyla (74, 60 ve 10.Tümenler) Birüssebiyi savunan 3.Kolorduya, 2 Kasım 1917de saat yirmi üçe çeğrek kala, 21.Kolorduyla (52 ve 54.Tümenler) Gazze-Teleşşeria hattında tertiple- nen 8.Orduya (20 ve 22.Kolordular) taarruz ederek, 31 Ekim 1917de Birüssebiyi, 7 Kasım 1917de Gazzeyi ele geçirerek, Filistinin batıdan giriş kapısını açmışlar- dır.

THE FİRST WORLD WAR HOW WE LOST THE GAZA STRİP?

The Ottoman Empire entered the First World War, then get back to Egypt, the UK, the British colonial India, which path (King's Road), cut, and its ally Germany in order to reduce the pressure on the Entente Powers, Palestine and Sinai-Suez organized military action twice in the direction of the channel in Egypt. Held on 2-3 February 1925 first 4-14 Operations In August 1916 failed on the second channel, subsequently began to attack the British, March 4, 1917, came to the border city of Gaza. Brits to take over the Gaza Strip, have exercised three times a combat opera- tion. First Battle of Gaza, Sinai, the British arranged on the day of March 26, 1917: at nine Australia-New Zealand (Anzac) Mounted Division, the Imperial Mounted Division, 52, 53, 54 Infantry Divisions and the Imperial Hecünsuvar (Develi) Briga- de They've attacked the town of Gaza and Palestine, the Ottoman Empire in the establishment of the Palestinian Front Command officer 4.army campaign 1.National Forces on Gaza, Cemame (3. divisional), Teleşşeria ( 16. divisional) and Birüssebi (3. Cavalrymen Division) in 1917 March 27 against an attack by the tro- ops were thrown back to the old positions. Second Battle of Gaza, the first attempt failed on the day of the British, April 17, 1917: from west to east half past seven, 53, 52, and 54. divisionals levels of attack, 74. divisional in reserve, including the general direction of Gaza began at- tacking again, 1. National Forces expedition north-south, 3, 53, 16. divisionals 3. Cavalrymen Division in reserve, even to the first line of the Gaza-Birüssebi success- fully defended, the enemy has succeeded to restore to its former positions. Third Battle of Gaza, the first and second trials on the day of October 31, 1917 Brits who can not occupy Gaza: twenty to eight, 20. corps (74, 60, and 10.divisionals) and defending Birüssebi 3. corps, on November 2, 1917 time: quar- ter to twenty three, 21. corps (52 and 54. divisionals) Teleşşeria line with the Gaza- arranged 8.army (20 and 22. corps) by attack on 31 October 1917, Birüssebi'yi, November 7, 1917 in Gaza yi conquered Palestine from the west entrance door opened.

PDF

___

1. Başbakanlık Arşivi 2. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Arşivi 3. Genelkurmay (Gnkur.) ATASE Başkanlığı Arşivi Kitaplar ve Makaleler Aaronsohn Alexander, Türk Ordusuyla Filistinde, Çev.Necmettin Alkan, İstanbul, Selis Kitaplar Yayını, 2003. Abensour Christophe ve diğerleri, Thema Larousse, Tematik Ansiklopedi İnsan ve Tarih, Tarih Siyasal Sistemler Düşünce Tarihi Dinler, İstanbul,Milliyet Yayını, 1993. Acar İrfan C., Lübnan ve Filistin Sorunu,Atatürk Kültür,Dil ve Tarih Yüksek Kuru- mu,Türk Tarih Kurumu Yayınları,1989. Arı Kemal, Birinci Dünya Savaşı Kronolojisi, Ankara, Gnkur.Basımevi, 1997. Armaoğlu Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi,2 cilt , 1914-1995, 12.b., İstanbul, Ankara, Alkım Yayınevi, 2000. Armstrong,H.C., Bozkurt,Kemal Atatürkün Yaşamı, 5.b., Çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul, Arba Yayınları, 1997. Atatürk, Atatürkün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri (ATTB), c.IV, Ankara, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, TTK Basımevi, 1991. Atay Falih Rıfkı, Zeytindağı, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1970. _______, Çankaya, İstanbul, Pozitif Yayınları, 2004. Atay Falih Rıfkı ve Mahmut Soydan, Atatürkün Anıları, 1917-1919, Ankara,Olgaç Matbaası, 1982. Aydemir Şevket Süreyya, Tek Adam, 22.b., c.I, 1881-1919, İstanbul, Remzi Kitabe- vi, 1963 (2004). _______,Makedonyadan Ortaasyaya Enver Paşa, c.III, 1914-1922, İstanbul, Rem- zi Kitabevi, 1972. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk, (1916- 1922), Ankara. 2003. Bayur Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, c.III,Ks.3,1914-1918 Genel Sava- şı,Bunların Siyasal Tepkileri,Ankara, TTK Yayını 1957. _______,Türk İnkılabı Tarihi, c.III,Ks.4,1914-1918 Genel Savaşı, Savaşın Sonu, Ankara, TTK Yayını, 1967. Belen Fahri, Birinci Cihan Harbinde Türk Harbi,c.IV,1917 Yılı Hareketleri, Anka- ra, Gnkur. Basımevi,1966. Cebecioğlu Güngör, Atatürk ve Güney Cephelerimiz,Ankara Üniversitesi Türk İnkı- lap Tarihi Enstitüsü,1991. Cemal Behçet, Cemal Paşa, Hatıralar, İstanbul, Selek Yayınları, 1959. Çankaya Necati, Atatürkün Hayatı, Konuşmaları ve Yurt Gezileri, Ankara, Tifduruk Matbaası, 1995. Çetiner Yılmaz, Son Padişah Vahdettin, 2.b., İstanbul, Milliyet Yayınları, 1993. Danişmend İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c.IV, İstanbul, Türkiye Yayınevi, 1955. Doğruer Sedat, Yıldırımın Akıbeti, İstanbul, Askeri Basımevi, 1927. Hüseyin Hüsnü Emir (Erkilet), Yıldırım, Ankara, Gnkur. Basımevi, 2002. Eroğlu Hamza, Türk İnkılap Tarihi,Yeniden Düzenlenmiş,Genişletilmiş Yeni Bas- kı,Ankara,Savaş Yayını, 1990. Ertan Temuçin Faik, Başlangıcından Günümüze, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Anka- ra, Siyasal kitabevi, 2011. Fromkin David, Barışa Son Veren Barış( A Peace To End All Peace), Modern Orta Doğu Nasıl Yaratıldı? 1914-1922, Çev.Mehmet Harmancı, İstanbul, Sabah Ya- yınları, 1994. Gnkur ATASE Bşk.lığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, c.VI, Hi- caz,Asir,Yemen Cepheleri ve Libya Harekatı, Ankara, Gnkur. Basımevi,1978. _______,Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi,c.IV, Ks.1,Sina-Filistin Cephe- si,Ankara, Gnkur. Basımevi, 1979. _______,Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi,c.IV,Ks.2,Sina-Filistin Cephesi, Ankara, Gnkur. Basımevi, 1986. Gülmez Nurettin, Kurtuluş Savaşında Anadoluda Yeni Gün, Ankara, Atatürk Kül- tür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 1999. Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Öğretim Üyeleri, Atatürk ve Türk İnkılap Tarihi, Editör Fatma Acun, 10.b., Ankara, Siyasal Ki- tabevi, 2009. Hollstein Walter, Filistin Sorunu,Filistin Sorununun Sosyal Tarihi,Çev.Cemal Er- tuğ,İstanbul,Yücel Yayını, 1975. Hourani Albert, Arap Halkları Tarihi (A History of The Arab Peoples) 2.b., Çev. Yavuz Alogan, İstanbul, İletişim Yayınları, 2000. Johnson Paul, Yahudi Tarihi, Çev. Filiz Orman, İstanbul, Pozitif Yayınları, 2000. Kodaman Bayram, Türkler-Ermeniler ve Avrupa,(Les Turcs-Les Armeniens et LEurope, Turks-Armanians and Europe), İsparta, Süleyman Demirel Üniversi- tesi Yayınları, 2003. Karal Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c.IX, İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı, 1908-1918, Ankara, TTK Yayınları, 1996. Katz Alfred, Government and Politics, in Contemporary İsrael, Washington D.C., University Press of America Inc, 1980. Kennedy Paul, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, 1500den 2000e Ekonomik Değişme ve Askeri Çatışmalar, Çev. Birtane Karanakçı, 7.b., Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998. Kocabaş Süleyman, Vaat Edilmiş Toprak,Filistin İçin Mücadele,Türkiye- Siyonizm,İstanbul,Vatan Yayını, 1987. Köni Hasan, Osmanlıdan Günümüze Türkiyeyi Bölme Çabaları, Beşinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri, c.I, Ankara, Gnkur. ATASE Bşk.lığı Yayınları, 1996. Kressenstein Baron Kress Von, Türklerle Beraber Süveyş Kanalına, Çev. Mazhar Besim Özalpsan, İstanbul, Askeri Matbaa, 1943. Kutay Cemal, Ardında Kalanlar, İstanbul, Cem Ofset Matbaacılık Sanayi Basımevi, 1988. Kültür Bakanlığı, Atatürkün Milli dış Politikası, Milli Mücadele Dönemine Ait Yüz Belge, c.I, 1919-1923, Ankara, 1972. Kürkçüoğlu Ömer, Osmanlı Devletine Karşı Arap Bağımsızlık Hareketi, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1982. Lawrence T.E., Seven Pillars of Wisdom (Bilgeliğin Yedi Temel Direği), London, Jonathan Cape, 1935. Leonard Stein, The Balfour Declaration, London, 1961. Lewis Bernard, Orta Doğu, Hıristiyanlığın Doğuşundan Günümüze Orta Doğunun 2000 yıllık Tarihi, Çev. Mehmet Harmancı, 2.b., İstanbul, Sabah Yayınları, 1999. Massey W.T., How Jerusalem Was Won, Being The Record of Allenbys Campaign in Palestine, London, Constable and Company Ltd.,1919. Nedim Şükrü Mahmut, Filistin Savaşı, 1914-1918, Çev. Abdullah Es, Ankara, Gnkur. Basımevi, 1995. Ortaylı İlber, Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu, İstanbul, Kaynak Yayını, 1983. Özçelik Ayfer,Ali Fuat Cebesoy Hayatı ve Faaliyetleri,Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü,1989. Sanders Liman Von, Türkiyede Beş Yıl, çev. M. Şevki Yazman, Burçak Yayınevi, 1968. Selek Sabahattin, Anadolu İhtilali, 2 cilt, 4.b., İstanbul, Burçak Yayınevi, 1968. _______,İsmet İnönü, Hatıralar, c.I, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1985. Serez Naci, T.E.Lawrence ve Arap İsyanı, Ankara, Arkın Kitabevi, 1965. Sertoğlu Midhat,Mufassal Osmanlı Tarihi,c.VI,İstanbul,Güven Yayınevi, 1972. Shaw J.Stanford, Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, c.II, Çev. Mehmet Harmancı, İstanbul, E Yayınları, 1983. Sonyel Salahi Ramazan,Albay T.E.Lavrence,Haşimi Araplarını,Osmanlı İmpara- torluğuna Karşı Ayaklanmaları İçin Nasıl Aldattı? Türk Tarih Kurumu (TTK) Dergisi,Belleten,(Nisan 1987) c.LI, Sayı: 199. Tansel Selahattin, Modrostan Mudanyaya Kadar, 4 cilt, İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1991. Tezer Şükrü, Atatürkün Hatıra Defteri, 3.b.,Ankara, TTK Yayınları,1995. Tuncer Hüner,19. Yüzyılda Osmanlı-Avrupa İlişkileri,1814-1914, Ankara, Ümüt Yayıncılık,2000. Tuncoku A. Mete, ve diğerleri, Türk Tarihi İçinde Atatürk ve Cumhuriyet, Ankara, Gnkur. ATASE Bşk.lığı Yayınları,2001. Turan Refik, ve diğerleri, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Ankara, Siyasal Kitabe- vi, 1999. Üçok Çoşkun,Siyasal Tarih, 1789-1950, 5.b., Ankara, Türk Matbaası, 1961. Vakit, Hatıralar ve Vesikalar, Cemal Paşanın Hatıratı Üzerine Tetkikler, İstanbul, Vakit Gazetesinin Forma Halinde Tefrikası (Kısmı),1933. Vatikiotis P.J., The History of Egypt, 2.b., Baltimore, The Johns Hopkings Univer- sity Press, 1980. Volkan Vamik D., ve Norman Itzkowitz, Ölümsüz Atatürk, Ankara, Bağlam Yayın- ları, 1998. Weizmann Chaim, Trial and Error, Heppen and Brothers Publishers, New York, 1949. Winstone H.V.F., Orta Doğu Serüveni, 1898-1926 Yılları Arasında Orta Doğudaki Siyasi ve Askeri İstihbaratın Öyküsü, Çev. Fuad Davudoğlu, İstanbul, Risale Yayınevi, 1999.