Adem AKSOY, H. Bayram IŞIK, Murat KÜLEKÇI

Outlook on Turkish pistachio sector

Antep fıstığı Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinin yerel bir ürünüdür ve çiftçiler için önemli bir gelir kaynağıdır. Bölge bu ürünü daha geniş ve yaygın olarak üretme ve verimliliği artırma potansiyeline sahip olmasına karşın, Türkiye şuana kadar bu fırsatı değerlendirememiştir. Sektör verim ve kaliteyi artıramadı ve bu yüzden dış piyasalardaki payını ciddi şekilde kaybetti. Diğer taraftan ABD antep fıstığını 1970’lerin sonlarında üretmeye başlamış ve bugün dünyanın ikinci en büyük üreticisi ve ihracatçısı konumuna gelmiştir. Türkiye antep fıstığı üreticilerinin rekabet gücünü artırmak için, üretim sulu arazilerde yapılmalı, yeni çeşitler geliştirilmeli ya da adapte edilmelidir. Yasal olmayan yollardan İran’dan ülkemize giren antep fıstığının derhal durdurulması gerekir. Üreticiler birlik olmalı ve Güneydoğubirlik piyasada daha etkin hale getirilmelidir. Taze antep fıstığı tüketimi teşvik edilmeli ve yurt dışında yeni piyasalar araştırılmalıdır.

Türk Antepfıstığı sektörüne genel bakış

The pistachio tree is native to south-east region of Turkey, and an important income source for the farmers. While the region has potential to propagate the tree and increase the productivity, Turkey could not take advantage of this opportunity so far. The sector could not increase yield and quality, and lost its share in foreign markets dramatically. On the other hand, the USA started to produce pistachios in the late 1970’s and became the second leading producer and exporter. To increase the competitiveness of Turkish pistachio producers, the production needs to be done in irrigated lands; new cultivars need to be developed/adopted. Illegal entrance of Iranian pistachios has to be stopped immediately. Producers need to be unified and make Güneydoğubirlik more active in the market. Fresh pistachio consumption needs to be encouraged and new markets should be sought abroad.

PDF

___

Akkok, F. (1993), Uzun, Siirt, Ohadi Antepfistigi Cesitlerinin Entansif Sartlarda Gelisme, Verim, Kalite ve Rantabilitelerinin Incelenmesi’, Antepfistigi Arastirma Enstitusu Mudurlugu, Antepfistigi Arastirma Raporu (Basilmamis), Gaziantep
Aksoy, A. (2002), ‘Turkiye Antepfistigi Sektorunun Ekonometrik Bir Analizi’, Ataturk Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, (Master Thesis), Erzurum.
Anonymous, (1980a-2003), ‘Guneydogu Tarim Satis Kooperatifleri Birligi (Güneydoğubirlik) Kayitlari’, Gaziantep.
Anonymous, (1980b-2003), ‘Tarimsal Yapi ve Uretim’, T.C. Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu, Ankara.
Anonymous, (1980-2001), ‘Turkiye Istatistik Yilligi’, T.C. Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu, Ankara.
Anonymous, (1993), ‘Antepfistigi Cesit Katalogu’, T.C. Tarim ve Koyisleri Bakanligi Tarimsal Uretim ve Gelistirme Genel Mudurlugu Yayin Dairesi Baskanligi, Mesleki Yayinlar Serisi No: 20, Ankara.
Anonymous, (1996), ‘Guneydogu Tarim Satis Kooperatifleri Birligi (Güneydoğubirlik) Kayitlari’, Gaziantep.
Anonymous, (2003), ‘Tarimsal Yapi ve Uretim’, T.C. Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu, Ankara.
Anonymous, (2004), II. Tarım Şurası Sonuç Raporu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (29 Kasım-01 Aralık), Ankara.
Anonymous, (2006), ‘http://www.apps.fao.org/page’ (12.03.2006).
Anonymous, (2008), ‘http://www.apps.fao.org/page’ (20.01.2008).
Arpaca, S., Atlı, H. S. (1999), ‘Bitkisel Ürünler Özel İhtisas Komisyonu Antepfıstığı Raporu’, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Sekizinci Beş Yıllık Kallınma Planı, Gaziantep.
Ayfer, M. (1990), ‘Antepfistiginin Dunu Bugunu Gelecegi, Turkiye I. Antepfistigi Sempozyumu (11-12 September), pp: 14-23, Gaziantep.
Tekin, H., Arpaci S., ve Atli H. S. (2001), ‘Antepfistigi Yetistiriciligi’, Antepfistigi Arastirma Enstitusu Mudurlugu, Yayin No: 13, Gaziantep.
Tuğ, Y., (2002), “Antepfıstığı Raporu”, TC Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Ankara.
Tunalıoğlu, R., Taşkaya, B. (2003), “Antepfıstığı”, Tarım Ekonomisi Araştırma Enstitüsü, ISSN 1303-8346, Sayı:2, Ankara.
Ulusoy, A. S. (1990), ‘Antepfistigi Ihracatimiz ve Sorunlar’, Turkiye I. Antepfistigi Sempozyumu (11-12 September), pp: 224-232, Gaziantep.
Yavuz, F., Korkmaz, F., and Birinci, A. (1999), ‘An Economic Overview of the Nut Sector in Turkey’, Economics of Nuts in the Mediterranean Basin, Options Mediterraneeennes, v.37, pp.113-126.
Yavuz, F., (2003), DPT Tarafından Hazırlanan “Tarımsal Destekleme Politikları İçin Yeni Perspektif” Adlı Raporun Değerlendirilmesi, TKB, Ankara.
Yavuz, F., Aksoy, A. (2005), ‘An Economic Overview of Pistachio Sector’, IV. International Symposium on Pistachio and Almonds, pp. 22-25, Tehran, Iran.