Koyunlarda kızgınlık senkronizasyonu ve süperovulasyon

Koyunlarda döl verimini kısa sürede ve ekonomik bir jekilde artırabilmek için kızgınlık, ovulasyon, gebelik ve doğum gibi yavru verimini dolayısıyla da diğer verimleri doğrudan belirleyen farklı üreme süreçleri eksogen hormon uygulamaları ile denetlenebilmektedir. Eksogen hormon uygulamaları ile doğal aşım mevsiminde doğum ve doğuran koyun başına kuzu sayısının artırılmasının yanında anöstrus döneminde de kızgınlık ve gebelik sağlanabilmektedir. Bu çalışmada farklı yöntemlerle kızgınlık senkronizasyonu ve Süperovulasyon ile ilgili yapılan çalışmalar irdelenerek koyunlarda yüksek döl verimi elde etmede kullanılan eksogen hormon uygulama yöntemleri karşılaştırılmıştır.

Estrus synchronization and superovulation in sheep

Different reproductive stages including estrus, ovulation, pregnancy and parturition, which directly affect fecundity and other reproductive perfoimance, can be controlled by exogenous hormone applications to increase fertility in sheep in a short term period. Exogenous hormone treatments are able to increase the number of lamb per lambing ewe in the breeding season and obtain estrus and pregnancy in the out of breeding season. In this study, estrus synchronization and superovulation regimes were evaluated. Thus, the most suitable treatment and evaluation were compared to obtain high fertility in sheep.

PDF

___

Abdullah, A.Y., Husein M.Q. , Kridli R.T., 2002. Protocols for estrus synchronization in Awassi ewes under arid environmental conditions. Asia-Australasian Journal of Animal Sciences, 15, 957-962.
Alaçam, E., 1993. Koyunlarda siklik düzen ve üremenin denetlenmesi. Hayvancılık Araştırma Dergisi, 3, 65-69.
Allison, A. J., Robinson T.J., 1970. The effect of dose level of intravaginal progestagen on sperm transport, fertilization and lambing in the cyclic Merino ewes. J. Reprod. Fertil., 22, 5.15-531.
Aşkın, Y. 1988. Anadolu Merinoslarında eksogen hormon kullanarak yılda iki kez kuzulama olanakları üzerine araştırmalar. Ank. Üni. Zir. Fak. Yay. 1101.
Başaıraın, E.A., 1995. İvesi koyunlarında eksogen hormon kullanarak kızgınlık denetimi ve döl verimini artırma olanakları. Doktora Tezi. Fen. Bil. Ens. Ankara.
Başaran, A.D.,Karkaya, A., Eliçin A., 1996. ile de France x Akkaraman ve Border Leichester x Akkaraman melezi koyunlarda progestagen ve farklı dozda PMSG kullanımının kızgınlığın denetimi ve döl verimini artırma olanakları. Hayvancılık Araştırma Dergisi 11.03.1996,
Başaran, A.D., Dellal G., 1997. Akkaraman koyunlarında progestagen ve PMSG kullanarak kızgınlığın denetimi ve döl verimini artırma olanakları. Trakya Üni. Tekirdağ Ziraat Fak. Zootekni Bölümü.Trakya Bölgesi 2. Hayvancılık Sempozyumu.
Bayram, N., van Wely, M., van Der Veen, F., 2003 Recombinant FSH in alternative doses or versus urinary gonadotrophins for ovulation induction in subfertility associated with polycystic ovary syndxome: a systematic review based on a Cochrane review. Human Reproduction, 18: 6, 1143-1149.
Bekyurek, T. 1993. Anöstrüs dönemindeki Tuj koyunlarında östrusun uyarılması. Türk J. Vet. Anim. Sci. 18,11-15.
Bondurant, R.H., 1986. Embryo transfer in sheep and goats. In: D.A. Morrow (Editor). Current Therapy in Theriogenology 2. W.B. Saunders. Philadelphia, P.A., 63-66.
Cook, R.B., 2001. Effect of immunization against GnRH, melengesterol acetate, and a tienbolene acetate/eştrodiol implant on growth and carcass characteristics of beef heifers. Theriogenology, 55, 973-981.
Crosby, T.F., Boland, M.P., Gordon I. 1991. Effecet of progestagen . treatments on the incidence of oestrus and pregnancy rates in ewes. Anim. Reprod. Sci., 24,109-118.
Dellal, G., Başaran D.A., Karakaya, A., 1996. Koyunlarda döl verimini artırmak amacı ile uygulanan çevresel yöntemler ve bunları Türkiye'de sahaya aktarabilme olanakları. Hayvancılık 96 Ulusal Kongresi, tznıir, 176-185.
Edey, T. N., 1969. Prenatal mortalitiy in sheep. Anim. Breed. Abs., 78, 173. Emsen., E., 2002. Vitamin E + Se ve Eksogen Hormon Kullanımının İvesi Ve Morkaraman Koyunlarında Döl Verimi, Kuzularda Büyüme ve Yaşama Gücü Özellikleri Üzerine Etkileri. Doktora Tezi. Fen. Bil. Ens. Erzurum.
Emsen, E. Yaprak, M. Emseft, B. Köyceğiz, F., Kutluca, M. 2003. Estrus synchronization in fat tailed sheep using Melengestrol Acetate (MGA) in breeding season, Basılmamış araştırma.
Esen, F., Bozkurt T., 2000. Akkaraman ırkı koyunlarda flushing ve östrus senkronizasyonu uygulamasının döl verimi üzerine etkisi. Türk J. Vet. Anim. Sci., 25,365-368.
Evans.A, C. O, Flynn, J. D., Quinn, K. M., Duffy, P., Quinn, P., Madgwick, S., Crosby, T. F., Boland, M. P., Beard A. P. Ovulation of aged follicles does not affect embryo quality or fertility after a 14-day progestagen estrus synchronization protocol in ewes. Theriogenology, 56, 923-936
Forcada, F., Abecia J.A., Lozano J.M., Ferrer L.M., Lacasta D., 1999. The effects on reproductive performance in the short and medium tenn of combined use of exogenous melatonin and progestagen pessaries in ewes with a short seasonal anoestrous period. Veterinary Research Comminications, 23, 257-263.
Freitas,, V. J. F., Baril G., Bosc M., Saumande J., 1996. The influence of ovarian status on response to estrus synchronization treatment in dairy goats during the breeding season. Theriogenology, 45, 1561-1567.
Gatson-Parry, O., Heasman K., Nemorin J.K., P^obinson T.J., 1988. A radioimmunoassay for fluorogestone acetate (FGA) and its application to the measurement of plasma FGA and progesterone in ewes treated with FGA-impregnated intravaginal sponges. Australian Journal of Biological Sciences, 41,57-56.
Gherardi, P. B. , Lindsay D.R., 1980. The effect of season on the ovulatory response of Merino ewes to serum from pregnant mareş.-J. Reprod. Fertil., 60, 425-429.
Godfrey, R.W., Collins J.R., Hensley E.L., Wheaton J.E., 1998. Estrus synchronization and artifical insemination of hair sheep ewes in the tropics. Theriogenology, 51, 985-997.
Gordon, I., 1997. Controlled reproduction in sheep and goats. CAB; International, Wallingford, Oxon, U.K., 212-222 Greyling, J.P.C., Erasmus J.A., Taylor G.J. , van der Merwe S., 1997,
Synchronization of estrus in sheep using progestagen and inseminating with chilled semen during the breeding season. Small Rumin. Res., 26,137443.
Güler, M. 1988. Anöstrastaki koyunlarda ovariyel aktivitenirı Medroxyprogesteron Asetat (MAP) ve GnRH uygulamaları ile uyarılması üzerine çalışma. A.Ü. Sağ.Bil.Ens. Doktora Tezi.
Ankara Hackett, A.J., Robertson H.A. ., Wolynetz M.S., 1981. Effects of prostoglandin F2 alpha and pregnant mares serum gonadotropin (PMSG) on the reproductive performance of fluorogestonc acetate PMSG-treated ewes. Journal of Animal Science, 53, 154-159.
Hansen, W. , Convey E.M., 1983, Physiology of the estrus cycle. J. Anim. Sci. 54,1205-1211.
Henderson, D.C., 1991. The reproductive cycle and its manipulation, In: Martin, W.B., Aitken, T.D. (Eds.), Diseases Of Sheep. Blackwell, Oxford, U.K.
Hill, J.R., Thompson J.A. , Perkins N.R., 1998. Factors affecting pregnancy rates following laparoscopic insemination of 28, 447 Merino ewes under commercial conditions: a survey, Theriogenology, 49,697-709.
Jabbar G, Umberger SH, Lewis GS.,1994. Melengestrol acetate and norgestomet for the induction of synchronized estrus in seasonally anovular ewes. J Anim Sci., 72, 3049.
Jainudeen, M.R., Hafez E.S.E., 1987. Sheep and goat. In: E.S.E. Hafez (Editor), Reproduction In Farm Animals, Lea Febiger, Philadelphia. Kaymakçı, M., Sönmez S,, 1996. Heri Koyun Yetiştiriciliği. I. Baskı, Ege Univ., Basımevi, Bornova, İzmir.
Kaymakçı, M. 1980. Çeşitli genetik yapıdaki koyunlarda döl veriminin artırılması ve doğumların senkronizasyonu üzerine araştırmalar, DoğaVHAG/TOAG, 18-23.
Koyuncu, M., Uzun K.Ş., Şengül L, 2000. Kıvırcık koyunlarında progesteron ve farklı dozda PMSG kullanımın kızgınlık denetimi ve döl verimini artırma olanakları. Türk Vet. Anim. Sci., 25,971-974.
Kusina, N.T., Tarwirei F., Hamudikuwanda H., Agumba G., Mukwena J., 1999. A comparison of the effects of progesterone sponges a.nd ear implants, PGF2alpha, and their combination on efficacy of estrus synchronization and fertility of mashona goat does. Elsevier Science Inc. Abstr. Theriogenology, 53, 1567-1580,
Laliotis, A., Vosniakou, A., Zafrakas, A., Lymberopoulos,, A., Alifakiotis, T., 1998.The effect of melatonin on, lambing and litteir size in milking ewes after advancing the breeding season with progestagen and PMSG followed by artificial insemination. Small Ruminant Res. 31:79-81,
Manalu, W., Sumaryadi, M.Y., Sudjatmogo, M.Y. and Satyaningtijaii A.S., 2000. The effect of superovulation of Javanese thin-tail ewes prior to mating on lamb birth weight and preweaning growth. Entomologia Sinica, 13,292-299.
Mufti, A. M., Wani G.M., Wani N.A., Mir M.M. , Khan M.Z., 1997. Superovulatory response in Corriedale sheep during different months of the breeding season. Small Ruminant Research, 25(2), 181-184.
Mutiga, E. R., Baker A.A., 1982. Superovulatory response in Merino ewes to three PMSG dose levels. Theriogenology, (Abstr.), 17, 100.
Naqvi S.M.K., Gulyani R., 1999. Ovarian response and embryo recovery to different superovulatory regimens in Rambouillet ewes under semi-arid conditions Small Ruminant Res. 34: 127-131.
Naqvi, S.M.K., Gulyani R. , Pareek S.R., 2002. Effect of superovulatory regimens on ovarian response and embryo production in fine wool sheep in tropics. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 13, 595-599.
Özcan, L., 1989. Küçükbaş Hayvan Yetiştirme. II. Koyun ve Yapağı Üretimi. Çuk. Üniv. Zir. Fak., Ders Kitapları No: 106, 376 s, Adana.
özcan, L, Torun, O., Pekel, E., Gürsoy, O. 1993. Ceylanpmar İvesilerde döl veriminin hormonal denetiminle (choronogest) artırılması. Hayvancılık Kongresi 12-15 Mayıs 1993. Şanlıurfa.
Özkoca, A. 1968. Tohumlama mevsiminde estrus'un düzenlenmesi bakımından koyunlara progesteron'un intra musculer ve intra vaginal olarak uygulanmasından elde edilen sonuçlar. Lalahan Zoo. Araş. Ens. Der.,7,29-34
Powell MR, Kaps M, Lamberson WR, Keisler DH., 1996. Use of melengestrol acetate-based treatments to induce and synchronize estrus in seasonally anostrus ewes. Journal of Animal Science, 74, 2292-2302.
Quinlivan T.D., Robinson T.J., 1969. Number of spermatozoa in the genital tract after artificial insemination of progestagen-treated ewes. J Reprod Fertil, 19,73-86.
Robinson, T. J., Quinlivan T.D. , Baxter C, 1968. The relationship between dose of progestagen and method of preparation of intravaginal sponges on their effectiveness for the control of ovulation in the ewe. j: Reprod. FertiL, 17,471-483,
Robinson, T. J., 1988. Controlled sheep breeding: Update 1980-1985. Aust. J. Biol. Sci., 41,1-13.
Romano, J.E., Rodas E., Ferreira A., Lago I., Benech A., 1995. Effects of progestagen, PMSG and artifical insemination time on fertility and prolificacy in Corriedale ewes. Small Ruminant Res., 23, 157-162.
Samartzi, F., Boscos C, Vainas E., Tsakalof, P., 1995. Superovulatory response of Chios sheep to PMSG during spring and autumn. Animal Reproduction Science, 39,215-222,
Seidel, G. E., Elsden R.P., 1989. Embryo transfer in dairy cattle. W.D. Hoard & Sons, WI, 101.
Smith, P. A., Boland M.P., Gordon I., 1981. Effect of dose of Cronolone in intravaginal sponges on lambing outcome to fixed-time A.I. J. Agric. Sci., Cambridge, 96, 253-254.
Thompson, J.G., Simpson A. C, James R.W., Tervit H.R., Asher G.W., Peterson A.J., 1992. Timing of the LH peak and ovulations in superovulated Coopworth ewes synchronised with progesterone-containing CEDR devices. Proc of N Z Soc Anim Prod., 52,171-174;
Torres, S., Cognie Y., Colas G., 1987. Transfer of superovulated sheep embryos obtained with different FSH-P. Theriogenology, (Abstr), 21,262.
Ware, C.B., Crosby T.F., Gordon I., 1986. The influence of progestagen or prostaglandin on the synchronization in sheep treated with horse anterior pituitary extract. Irish Veterinary Journal, 40,13-16.
Wildeus, S. Current concepts in synchronization of estrus: Sheep and goats. Web dokümanı adresi: http ://www.asas.org/j as/ symposia/proceedings/0016.pdf
Zarkawi, M., Al-Merestani M.R. , Wardeh M.F., 1999. Induction of synchronized oestrus and early pregnancy diagnosis in Syrian Awassi ewes, outside the breeding season. Small Ruminant Res., 33, 99-102.