Güneydoğu Anadolu koşullarında bazı makarnalık buğday çeşitlerinin verim stabilitesi

Bu çalışmada, 1982/83 -1998/99 ürün yılları arasında Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından Diyarbakır ve bölgenin çeşitli lokasyonlarında yağışa dayalı ve ilave sulanan koşullarda yetiştirilen bazı makarnalık buğday çeşitlerinin verim stabilitesi araştırılmıştır. Yağışa dayalı 37 deneme ve ilave sulanan koşullarda 24 bölge verim ve 9 çeşit tescil denemesinde birlikte denenen Diyarbakır 81 ve Harran-95-'in Regresyon ve Rank analizi bulgularına göre stabil verimli oldukları, Fırat-93' ün ise kötü koşullarda daha iyi performans göstermesine karşın iyi çevre koşullarına cevabının yetersiz olduğu anlatılmıştır. Çeşit tescil denemelerinde yer alan Sarıçanak 98 ve Altıntoprak 98 çeşitlerinin de ilave sulanan koşullarda yüksek ve stabil verimli oldukları belirlenmiştir. Diyarbakır'da 68 ve Ceylanpınar'da 23 denemenin sonuçlarına göre Dicle 74 ün su stresine daha az duyarlı oldıığu.Dicle 74'ün kötü, Diyarbakır 81'in ise nispeten iyi koşullara cevabının daha iyi olduğu tespit edilmiştir Sonuç olarak, yağışa dayalı ve ilave sulanan koşullarda Diyarbakır-81 ve Harran-95 Fırat-93'e göre daha stabil verimli bulunmuşlardır. Fırat-93'ün kötü koşullara daha iyi adapte olduğu tespit edilmiş, Altıntoprak ve Sarıçanak-98 çeşitlerinin ilave sulanan koşullarda Diyarbakır-81 in yerini alabilecek çeşitler olduğu anlaşilrhıştır.

The yield stability of some durum wheat cultivars in southeastern of Anatolia conditions

This study aimed to investigate the stability parameters of recently developed cultivars through different methods, employing various yield trials carried out both in Diyarbakır and region under dryland and supplementary irrigated conditions by Southeastern Anatolian Agricultural Research Institute between 1982/83 and 1998/99 cropping seasons. The results, obtained from 37 regional yield trials under dryland in Diyarbakır, 24 regional aad 9 variety release and registration trials ,under supplementary irrigation both in Diyarbakır and the region revealed that Diyarbakır-81 and Harran-95 were found to be more stabile cultivars than Fırat-93. Fırat-93 was found to be better adapting cultivar for relatively poor conditions. It was also found that Altmtoprak-98 and Sarıçanak -98 occurred in variety release and registration trials were found to be high yielding and stabile cultivars under supplementary irrigated conditions. Stress susceptibility index values of Dicle-74 and Diyarbakır-81, detected from 68 regional yield trials carried out in Diyarbakır and 23 in Ceylanpmar under dryland , indicated that Dicle74 was less susceptible cultivar to stressing environments than Diyarbakır -81, whereas Diyarbakır-81 was found to be high yielding and better adapting cultivar to improving conditions. It was concluded that D.Bakir-81 and Harran-95 were more stabile than Fırat-93 under both conditions, whereas Fırat-93 was suitable for poor conditions. Altmtoprak-98 and Sarıçanak-98 were promising cultivars to replace D.Bakır-81 under supplementary irrigated conditions.

PDF

___

Anonim, 1987. Yıllık Gelişme Raporu, Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Diyarbakır.
Anonim, 1993. Yıllık Gelişme Raporu, Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Diyarbakır.
Anonim 1995 Yıllık Gelişme Raporu, Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Diyarbakır.
Anonim, 1998. Yıllık Gelişme Raporu, Güneydoğu Anadolu Tanımsal Araştırma Enstitüsü, Diyarbakır.
Clarke, J. M., Towinley-Smith, FT., McCaig, N.T., Gren,G.D., 1984. Growth analysis of spring wheat cultivars of varying drought resistance. Crop Science 24:537-541.
Comstock R.E., Moll. R.H., 1963. Genotype x Environment Interactions. Statistical Genetics and Plant Breeding NAS-NRL Publ. 982 PP. 164-196.
Crossa, J., 1990. Statistical analysis of multilocation trials, Advanced in Agron. Vol. 44:55-83.
Eberhart, S.A., Russel W.A., 1966. Stabilty Parameters for Comparing varieties. Crop. Sci. 6: 36-40 Finlay, K.W. , Wilkinson G.N., 1963. The Analysis of adaptation in a plant breeding programme. Aust. J, Agr. Res. 14: 742-754
Fisher, R.A., Maurer, R.. 1978. Drought Resistance in Spring Wheat Cultivars, I.Grain Yield Responses, Austr. J. Agr. Res., 29:897- 912
Huehn. M., 1990. Non parametric estimation and testing of g x e interactions by rank, in Genotype x Environment Interactions and Plant Breeding p: 69-93, Edit by Manjif S. Kang. Dept. Of Agr. Louisiana State Univ. USA
Kabakçı, Y., Açıkgöz, F.,( 1999). Harran ovası koşullarında ekmeklik, makarnalık buğday ve arpa çeşitlerinde verim ve verim unsurlarının incelenmesi. Harran tarımsal Araştırma Enstitüsü Sonuç raporu. Akçakale, Şanlıurfa.
Ketata, H.S. Yau, K, Nachit, M., 1989. Relative Consistency of performance across environment. Proc. Int. Symp. Physiol. Breed. Winter Cereals for stress Env. Montpiller. July 3.6
Kılıç, H.;, Ozberk,!, Ozberk, F., İ999. Bazı. makarnalık buğday çeşitlerinin sıcağa ve kurağa toleranslarının belirlenmesi. I. GAP Tarım Kongresi. 26-28 Mayıs, s:727-734, Şanlıurfa.
Lin. C.S, Binns, M.R., Lefkovitch, L.P., 1986 Stability analysis where do we stand? Crop Science, 26: 894-900
Mızrak, G. 1986. Türkiye İklim Bölgeleri, TARM, Teknik Yayın, No:2, Ankara
Ozberk, İ, Özberk, F., 2000a. Makarnalık buğday çeşit adaylarımın bazı istatistiki değerlendirmeleri. Tarla Bitkileri merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, Sayı(l-2), S:83-91
özberk, İ, Özberk, F., 2000b. GAP bölgesinde ilave sulanan koşullarda yetiştirilen bazı makarnalık çeşitlerin performans ve stabiliteleri Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi Sayı (1-2), S:91-99.
Özberk, İ., Özberk, F., 2001a. Makarnalık buğdayda bazı meteorolojik verilerle tane verimi arasındaki ilişkiler. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 16(2):117-124.
Özberk, İ, Özberk, F., 2001b. Dicle 74 ve Diyarbakır 81 makarnalık buğday çeşitlerinin C.Pınar koşullarında performans ve stabiliteleri. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 16(3):69-72, Adana
Özberk, İ, Özberk., F., 2002a. D.Bakır'da ilave sulanan koşullarda makarnalık buğdayda verim istikrarı ve meteorolojik verilerle ilişkiler. Ç.Ü.Z.F. Dergisi 17 (l) S:99-104 Adana
Özberk, İ., Özberk, F., 2002b. Makarnalık buğdayda genotip x çevre irıteraksiyonlarının Rank metoduyla araştırılması. Anadolu Dergisi 2002,12(2) S: 21-35.
Özkan, H., Yagbasanlar,, T., Genç, L, 1998. Tolerance and stability studies on durum wheat under drought and heat stress conditions. Cereal Research Communications.26(4).S:405-412
Özer, M.S., 1996. Harran Ovası Sulu Koşullarında Yetiştirilebilecek Çeşitler Köy Hiz. Gen. Müd. Yayın No:103. S: 74, Şanlıurfa.
Sabancı, CO., Yıldırım, M.B., 1992.Adi fiğde (Vicia sativa L.) bazı tarımsal özelliklerin genotip X çevre interaksiyonu ve kalıtım derecesi tahminleri. DOĞA (Turk. J.of Agri. and Forestry), 16 : 797 - 802.
Shukla, G.K., 1972. Some Statistical Aspects of Partitioning Genotype x Environment Components of Variability. Heredity (29): 237-245
Uzunlu, V., Yalvaç, K., 1991. Ülkesel Serin İklim Tahılları Projesi 1990/91 Yılı Hasat Koor. Merkezi Değerlendirme Raporu. TARM. Ankara.