ÖZETİnsan beslenmesinde ve tarla münavebe planlarında çok önemli bir yeri olanbezelye, yurdumuzda ve Doğu Anadolu Bölgesinde fazla yetiştirilmemektedir. Doğu AnadoluBölgesinde Yetiştirilme potansiyeli oldukça fazla olan bezelye yetiştiriciliği üzerindedutvbnahdn',Bu araştırma, 1977-1978 yıllarında Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesinin ÇiftlikMerkezinde yapılmıştır. Denemede erkenci olan World's Record ve geçci olan Kelvedonbezelye çeşitleri kullanılmıştır. Farklı ekim zamanlarının bu çeşitlerin bitki gelişmesine veverime etkileri incelenmiştir.Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar şu şekilde özetlenebilir:1. Geç ekim boğum uzunluğunun, bitki boyunun, bakla boyunun ve bakla ağırlığınınazalmasına neden olmuştur.2. Hava sıcaklığının fazla olduğu devrede yapılan ekim (II,ekim) boğum çapım örtendiderecede azaltmıştır.3. Erken ekim, bitkide tek ve çift meyveli çiçek salkımı sayısını artırmış, geç ekim iseazaltmıştır. Tek ve çift meyveli çiçek salkımı sayısındaki bu azalış geçci Kelvedon bezelyeçeşidinde daha fazla olmuştur.4. Baklada tane sayısı erken ve geç ekimlerde genellikle orta ekimden daha fazlaolmu$tur.5. Ekimdeki gecikmeyi paralel olarak verimde önemli azalmalar meydana gelmiştir.6. Geçci olan Kelvedon bezelye çeşidinin erkenci olan WHecord bezelye çeşidine görgeç ekimden daha çok etkilendiği tesbit edilmiştir.THE EFFECT OF SOWING TIME ON GROWTH AND YİELD OF GREENPEA (Pisum sativum L.) GROWNIN ERZURUMSUMMARYThe objective ofthis study was to determine the effect of somng dateo growth and yield of green pea (Pisum Sativum cvs. Kelvedon and World's Record) grownin Erzurum. The field studies were carried out in 1977 and 1978 on the Agricultural ExperimentStation Vegetable Craps Research Area, Agricultural Faculty, University of Atatürk.Garden peas were grovm 40 cm apart within-row spacing 10 cm in plots of 3.0 to 2.8m. Experimental plots consisted of 7 rows in sowing but 4 rows in harvesting, aech of 3.0 and2.0 m lenght in planting and harvesting, respectivety. Seeds were sown on 3 and 29 May, and25 June in 1977; 17 and 28 May, and 10 June in 1978. When the experiment was terminetedlenght of plant, nody and pods, weight of pods; the number of single and double podedclusters and the number of pods per plant and yield were determined. Ali data obtained weresubjected to analysis cfvariance and mearis separeted by Duncan's Multiple Range Test.The results obtained in this study can be summarized asfollovvs:1. Late somngs decreased length of internode, stem and pods, and weigth of pods.2. Second sowing in which the wheather was hot, significantly decreased the diameterof stem whereas first and third sowings increased.3. Earlier sowtngs significantiy increased the number ofclusters either single or doublepoded but later sowings decreased. The influence of sowing date on the number of pods ofKelvedon which is late cultivar, was greater than WJRecord .which is earlier vareity.4. In the fırst and last somng dates the number ofseeds per pod is higher than Secondsowing time.5. Total yield has bean decreased significantiy with late somngs and it was highest andlowest in thefirst and last sowing times, respectively.6. The decrease mth the delaying of sowing days in the yield of Kelvedon which is thelate variety, is much more than WJRecord which is the earlier variety.