ÖZETBu araştırmada değişik ara;tırmacılar tarafından geliştirilen ve yapay kileytyapıcf madde temeline dayanan 5 kimyasal sömürücWıWı bitkiye yarayışlı toprakçinkosunu belirlemede uygunlukları -açısından karşılaştırılmaları amaçlanmıştır.'NR, JY, LN, TL ve ET olarak simgelenen Zn sömürme yöntemlerinde sömürücüçözeltiler sırasıyla 1 !! NH4CıH]Oı içinde hazıranmış 0.001 ~ Naı-EDDHA;0.1 M NaNO). içinde hazırlanmış 0.001 M EDDHA;pH'sO.3'ea)'ar/anmışO.005 - -M DTPA+O.ı M TEA+O.Ol M CaCl ı; 0.01 M EDTA+ i M (NH4)zC0 3 ve0.05 M Naı-ED1'A+ -0.05 -M-TEA olarak alınmıştır. Y.14kardadeğinilenamaca - ~. ulaşabilmek için, kjreç yönünden varsıl alkalin pH'ya sahip 23 toprak örneğinde!!seçilen sömürücülerle ekstrakte edilen Zn konsantrasyonları ve aym toprak örneklerindeserada yetiştiri((/n mısır bitkisinde (Zea mays var. Michigan 202) çinkolu gübreninetkisiyle kuru madde üretimi ve Zn konsantrasyonunda tamğa oranla sağlananoransal artışlar arasındaki ilişkiler araştırılmıştl,-. Ayrıca topraktan değişik sömürüeı:j/erle ekstrakte edilen Zn konsantrasyonları ile Zn uygulanmamış bitk(lerinzn konsatrasyonları arasmda-ki ilişkiler de araştırılmıştır.Elde edilen bulgular, araştırma konusu toprakların bitkiye yarayışlı Zn durumIarımbelirlemede kullanılan 5 kimyasal Zn samiirme yoteminin de birbirleriyleçok yakın ilişkiler verdiğini ve tümünün de güvenle kul{anılabileceğini göstermekedir.Dolayısıyle araştırma konusu toprakların bitkiye elverişli Zn durumunun saptanmasındahangi kimyasal sömiirme yöteminin seçileceğini, kullanılan kimyasalmaddenin ucuzluğu, eldeedilebilme kolaylığı, yöntemin kolay uygulanabilirliği veöteki bitki besin elementleri yarayışlılığının_belirlenmesinde kullanılıp kullanılamayacağıgibi etkenler belirleyecektir.SUMMARYCOMPARISON OF VARIOUS SOIL ZINC TESTS IN PREDICTING PLANT AVAlLABLE SOIL ZINCThe objective of this study was to compare various chemical Zn extractantsbased on synthetic chelating compounds for predicting plant avaliable soil Zn inçalcereous s~i1s. Extracting sofutions for the soil Zn test methods denoted as NR,N, LN, TL and ET were 0.01 M Nar EDDHA dissolved in 1 N NH4CzH30z0.001 M EDDHA dissolved in OJ. M NaN03; a mixture ofO.005M DTPA+O.l - -M. TEA+O.OI M CaCl 2 adjusted to pH 7.3;0.01 M EDTA+I M NH4)zC03; - - --and 0.05 M Na2-EDTA+0.05 M TEA respectively. In order to fulfill the - - above mentioned objective, relationships between amounts of Zn extracted from23 cateereous soil samples, alkaline in pH, by the seleected extraction methods andthe relative increaments in dry matter yield and Zn coneentration of the test plant(Zeamays, var. Michingan 202) grown in the grecnhouse as II resuIt of zincfertilization were determined by using linear regression and correlation analysis.Relationships betwecn Zn çoneentrations extracted with various chemical ecxtractantsfrom the soil samples. and Zn concen.tration ofthe test plant grow~ ,with no added zinc was also determined.The results ob~ned show that all of the ehemical Zn extractidn methodi> 'are very colosely İntrerrlated and were equally suitable in predieting plant availablesoil Zn at Ieast for the soils used in this study. Since the ehemical extractionmethods used were equally suitable in prdecting p1ıınt available soil Zn, it wasconcluded that factors other than the suitablility of the extraetionmethod in predictingplant tavaliable soil Zn should play a major role when ehoosing orpreferring the ehemical Zn extraction method. These factors can be summerizedas avaiıabilityand price of the chemical reagent, simplieity ofthe extraetion method,suitability of the method İnpredieting availability of other nutrient elements.