Abdulkadir GÜL

XIX:Yüzyılda Erzincan kazasında salgın hastalıklar ( Kolera,Frengi;Çiçek ve Kızamık )

Bulunduğu konumu itibariyle Erzincan ve çevresi tarihin her döneminde doğal afetlerin yoğun görüldüğü bölgelerden biri olmuştur. Bu çalışmada, doğal afetler içerisine dâhil edilen salgın hastalıklardan; kolera, frengi, çiçek ve kızamık hastalıklarının, XIX. yüzyılda bölgedeki seyri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma iki bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölüm kolera salgınları, ikinci bölüm frengi, çiçek ve kızamık salgınlarından oluşmaktadır. Sonuç bölümünde ise, incelemede elde edilen bulgular genel başlıklar altında sunulmuştur.

The epidemics in Erzincan district in XIX. century (Cholera, Syphilis, Smallpox And Measles)

Because of its location, Erzincan and its environment have always been one of the religions that natural disasters have frequently been seen. In this study, the course of the diseases of cholera, syphilis, smallpox and measles that are inclueded in natural disasters in the region in XIX. century. The study is composed of two parts. In the first part, the epidemics of cholera; and in the second part the diseases of smallpox and measles are dealt with. As fort he conclusions, the findings that are obtained from the examination are presented under general topics.

PDF

___

Arşiv Vesikaları.
BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ, İSTANBUL
1 Bâbıali Evrak Odası.
A.MKT: Mektubî Kalemi Evrakı.
A.MKT. MHM: Mektubî Mühimme Kalemi.
A.MKT. NZD: Mektubî Kalemi Nezaret ve Devâir Evrakı.
A.MKT. UM: Mektubî Kalemi Umum Vilâyât.
2. Dahiliye Nezareti Evrakı
DH. MKT: Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi.
3. İrade Tasnifi
İ.AS: İrade Askeri.
İ.HUS: İrade Hususi.
İ.DH: İrade Dahiliye.
İ.SH: İrade Sıhhiye.
4.Meclis-i Vükela Mazbataları.
MV: Meclis-i Vükela Mazbataları.
5. Yıldız Tasnifi.
Y.A.HUS: Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı.
Y.A.RES: Yıldız Sadaret Resmi Maruzat Evrakı.
Y.PRK. ASK: Yıldız Perakende Evrak Askeri Maruzat.
Y.PRK. BŞK: Yıldız Perakende Evrakı Mabeyn Başkitabet Dairesi Maruzatı.
Y.PRK. DH: Yıldız Perakende Evrakı Dahiliye Nezareti Maruzatı.
Y.PRK. SH: Yıldız Perakende Evrakı Sıhhiye Nezareti Maruzatı.
Y.PRK. UM: Yıldız Perakende Evrakı Umum Vilayetler Tahriratı.
Y.PRK. ZB: Yıldız Perakende Evrakı Zaptiye Nezareti Maruzatı.
6. Araştırma ve İnceleme Eserler
AYAR Mesut, Osmanlı Devletinde Kolera, İstanbul Örneği (1892–1895), İstanbul 2007.
BRİGGS Asa, “Cholera And In The Nineteenth Century”, Past And Present, nr. 19 (April 1961), s.76–96.
ÇALIK Ramazan, Tepekaya Muzaffer, “Birinci Dünya Savaşı Esnasında Anadolu’daki Salgın Hastalıklar ve Ermeniler”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Konya 2006, sa.16, s.205–228.
ÇETİN Osman, “Bursa Şer’i Mahkeme Sicillerinden Notlar”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi sa.2, cilt.2, yıl.2, 1987, s.63–71.
DİAMOND Jared, Tüfek, Mikrop ve Çelik (çev. Ülker İnce), Ankara 2002.
DOLS W. Michael, The Black Death in The Middle East, Princeton 1977.
__________, “The Second Plague Pandemic and Its Recurrences in the Middle East: 1347–1894”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol.22, No.2. (May 1979), s.162–189.
ERLER Yavuz Mehmet, “XIX. Yüzyıldaki Bazı Doğal Afetler ve Osmanlı Yönetimi”, Türkler, c.13, Ankara 2002, s.762–770.
EVANS J. Richard, Death in Hamburg, Society and Politics in the Cholera Years 1830–1910, Oxford 1987.
KARPAT Kemal, “Ottoman Population Records and the Census of 1881–82–93”, International Journal of Middle East Studies, 1978, 9, s.237–274.
KEARN Gerry, “Cholera”, A. Dictionary of Nineteenth Century History, London 1994, s.122–124.
MİTHAT Ahmet, “Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’de Karantina Yani Usul-ı Tahaffuz Tarihçesi”, Salname-i Nezaret-i Hariciye, 1318, s.446–447.
NİKİFORUK Andrew, Mahşerin Dördüncü Atlısı Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi (çev. Selahattin Erkanlı), İstanbul 2001.
ÖZDEMİR Oya-KANYILMAZ Dilek, “Yeni Eliminasyon Hedefi: Kızamık ve Epidemiyolojisi”, A.Ü.Tıp Fakültesi Mecmuası, c.57, sa.1, Ankara 2004, s.31–38.
ÖZDEMİR Hikmet, Salgın Hastalıklardan Ölümler, Ankara 2005.
PAKALIN M. Zeki, Osmanlı Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1993.
PANZAC Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba, (çev. Serap Yılmaz), İstanbul 1997.
Post John D. “Famine, Mortality, and Epidemic Disease in the Process of Modernization”, The Economic History Review, New Series Vol.29, No.1, (Feb., 1976), s.14-37.
SAKA Necdet, “Osmanlı’da Salgınlar”, Toplumsal Tarih, 22, Ekim 1995, s.23–25.
SARIYILDIZ Gülden, “XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Kolera Salgını”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Âfetler ve Deprem Semineri Bildiriler (22–23 Mayıs 2000), İstanbul 2001, s.309–319.
__________, Hicaz Karantina Teşkilatı (1865–1914), Ankara 1996.
SCHOLTİSSEK C., Influenza virus genetics. Adv. Genet vol.20, Academic Press, New York 1979, s.1–36.
SEYF Ahmad, “Iran and Cholera in the Nineteenth Century”, Middle Eastern Studies, vol.38, Number 1 (January 2002), s.169–178.
ŞÜKRÎ Kamil, “Kolera İstilası”, Maarif, c.V, nr.124 (28 Ca 1311/07.12.1893), s.309–322.
ÜNAT Ekrem Kadri, “Osmanlı İmparatorluğunda 1910–1913 Yılları Arasındaki Kolera Salgınları ve Bununla İlgili Olaylar”, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, sa.1, İstanbul 1995, s.55–65.
YLDIRIM Nuran, “Karantina”, İstanbul Ansiklopedisi, c.IV, s.460–468.
__________,“Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Koruyucu Sağlık Uygulamaları” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, c.5, Ankara 1985, s.1320–1338.
YOLALICI M. Emin, “Osmanlıda Çağdaş Belediyecilik”, Türkler, c.13, Ankara 2002, s.739–749.
YORKE W. Vincent, “A Journey in the Valley of Upper Euprates”, The Geographical Journal, vol: 8, no:5 (Nov; 1896), s. 453–473.