193111

XI. YÜZYILDA ANADOLU’DA MEYDANA GELEN DOĞAL AFETLER

XI. yüzyılda Anadolu’da çeşitli doğal afet ve felaketler yaşanmıştır. Meydana gelen bu olayların birçoğu dönem içerisinde kaleme alınan tarihî kaynaklarda kendilerine yer bulmuştur. Kaynak yazarları kaleme aldıkları eserlerde çoğunlukla siyasi hadiselere yer verirken yüzyıl boyunca yaşanan depremlerden; yıldız kaymaları ve kuyruklu yıldız gibi gökyüzü olaylarından; kıtlık, kuraklık ve salgın hastalıklar ile büyük tahribata neden olan atmosfer olaylarından da bahsetmişlerdir. Bu çalışmada XI. yüzyıl Anadolu’sunda birçok insanın ölümüne neden olan doğal afet ve felaketler ile bu vakaların toplum üzerindeki etkileri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Doğal afetler, depremler, kıtlık, açlık, salgın hastalıklar, gökyüzü olayları

There were various natural disasters occurred in the 11th century Anatolia. Most of these natural events are present in the historical sources which were written in the same period. The writers included mostly political events in their work; however, they also gave place to earthquakes, events in the sky like; falling stars and comets, famine, drought and epidemic illnesses together with atmospheric phenomenon that caused great destructions. This study deals with natural disasters and disasters in the 11th century that caused many people’s death in Anatolia and the effect of these incidents on the society

Keywords:

Natural Disasters, Earthquakes, Famine, Drought, Epidemics,

PDF

___

Ahmed bin Mahmud, (1997). Selçuk-Nâme, Haz. Erdoğan Merçil, İstanbul.

Andreasyan, Hrand D. (1949). ‘‘Türk Tarihine Aid Ermeni Kaynakları’’, İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, C.1, Sayı 1., s. 95-118.

Andreasyan, Hrand D. (1950). ‘‘Türk Tarihine Aid Ermeni Kaynakları’’, İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, C.1, Sayı 2., s. 401-438.

Anna Komnena, Alexiad, (1996) Anadolu’da ve Balkan Yarımadası’nda İmparator Alexios Komnenos Dönemi’nin Tarihi, Malazgirt’in Sonrası, çev.: Bilge Umar, İstanbul.

Anonim Haçlı Tarihi, (2013). çev.: Ergin Ayan, İstanbul: Selenge Yay.

Arik, Feda Ş. (1991). “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgını”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 26, s.27-57.

Aristo, (1931). Meteorologica,-The Works of Aristotle-, Vol III., By, E.W. Webster.-Trans.: W.D.Ross, M.A., Hom, LL.D., Oxford.

Arslantaş, N. (2003). İslam Dünyasında Depremler ve Algılanma Biçimleri, İstanbul.

Attaleiates, M. (2008). Tarih, çev.: Bilge Umar, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay.

Attaliotae, M. (1853). Historia, (Invent, Descript, Correct Immanel Bekkerus), Bonnae.

Azîmî, (2006). Azîmî Tarihi, Selçuklular Dönemiyle ilgili Bölümler (H.430-538=1038/39- 1143/44), Ali Sevim, Ankara: TTT. Yay.

Başkumandan Simbat Vekayinamesi (951-1334), Türkçeye çev.: Hrant D. Andreasyan, TTK Basılmamış Nüsha, İstanbul 1946.

Brosset, Marie F. (2003). Gürcistan Tarihi, (Eski Çağlardan 1212 yılına Kadar), çev.: Hrand D. Andreasyan, Not. ve Yay., Erdoğan Merçil, Ankara: TTK. Yay.

Delilbaşı, M. (1999). “Türk Tarihinin Bizans Kaynakları”, Cogito- Bizans-, Sayı 17, s. 339-351, İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Demirkent, I. (2000). “Bizans Kaynaklarına Göre IV.-XI. Yüzyıllarda İstanbul’da ve Çevresinde Depremler”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, İstanbul, s. 51-65.

Downey, G. (1955). “Eartquakes at Constantinople an Vicinity, A.D. 342-1454”, Speculum, VOl. 30, No. 4, pp. 596-600.

Fasîh Ahmed b. Celaleddin Muhammed Hâfî, (1961). Mücmel-i Fasîhî, C. II., Neşr.: Muhammed Ferrruh, Meşhed 1340.

Gautier, P. (1966). “Monodie inédite de Michel Psellos sur le basileus Andrınic Doucas”, Revue des études byzantnes, tome 24,. ss. 153-170.

Glycas, M. (1836). Annales, Immanuel Bekkerus, Bonnae.

Gregory Abû’l-Farac (Bar Habraeus), (1999). Abû’l-Farac Tarihi, Süryaniceden İng. çev.: Ernast A. Wallis Budge, Trk. çev.: Ömer Rıza Doğrul, C.I., Ankara: TTK. Yay..

Günaltay, M. (1991). Şemseddin, İslam Tarihinin Kaynakları-Tarih ve Müverrihler-, İstanbul: Endülüs Yay.

Ioannes Z. (2008). Tarihlerin Özeti, çev.: Bilge Umar, İstanbul: Arkeoloji Sanat Yay.

Ioannis Z. (1897). Epitomae Historiarum, Libri XIII-XVIII, Edit., Theodorus Büttner-Wobst, Bonnae Impensisi Ed. Weberi.

İbn Kesîr, (1985). El Bidaye Ve'n Nihaye, çev. Mehmet Keskin, İstanbul: Çağrı Yayınları

İbnü’l-Esîr, (1985). El Kâmil Fi’t-Tarih, çev.: Ahmet Ağırakça, Abdülkerim Özaydın, Yunus Apaydın, Zülfikar Tüccar, Beşir Eryarsoy, İstanbul: Bahar Yayınları

Kesik, M. (2000). “Cenâbî’ye Göre Türkiye Selçukluları”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sy. 36, s.213-259.

Mikhail Psellos Khronographia’sı, (1992). çev.: Işın Demirkent, Ankara: TTK. Yay.

Müverrih V. (1937). Türk Fütuhatı Tarihî (889-1269), çev.: Hrant D. Andreasyan, İstanbul.

Nicolle, D. (2010). Birinci Haçlı Seferi 1096-99, çev.: Ece Sakar, İstanbul: İş Bak. Kültür Yay.

Runcıman, S. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi, Birinci Haçlı Seferi ve Kudüs Krallığının Kuruluşu, C. I. çev.: Fikret Işıltan, Ankara.

Sıbt İbnu’l-Cevzî, (2011). Mir’âtü’z-Zamân Fî Târîhi’l-Âyân’da Selçuklular, Seçme Türcüme ve Değerlendirme Ali Sevim, Ankara: TTK. Yay.

Skylitzes, J. (2011). A Synopsis of Byzantine History, 811-1057, Introduction, Text And Notes Translated By John Wortley, Cambridge University Press

Süryani Patrik Mihail Vakainamesi (1944), İkinci Kısım (1042-1195), Türkçeye Çeviren Hrant D. Andreasyan, İstanbul: TTK. Basılmamış Nüsha

Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1336) ve Papaz Girgor’un Zeyli (1136-162), çev.: Hrand D. Andreasyan, Not. Edouard Dulaurer, M. Halil Yınanç, Ankara: TTK. Yay., 2000.

Vercleyen, F. (1997). “Bizans Döneminde İstanbul’da Depremler: Halk Üzerinde Etki”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Fransızcadan çev.: Feda Şamil Arık, Cilt. 19, Sayı 30, s. 299-317.