ULUĞBEY'İN HAZİNESİ ROMANINDA TARİHİ GERÇEKLİK

Adil Yakuboğlu, 20. yüzyıl Özbek edebiyatının önde gelen yazarlarından biridir. Bütün romanları içinde en başarılı olanı Uluğbey'in Hazinesi adlı bu tarihî romandır. Romanda Uluğ Bey ve Ali Kuşçu'nun bilimsel faaliyetleri anlatılmaktadır. Romanın Sovyetler Birliği döneminde yayımlanmış olması yazar için büyük bir başarı olarak kabul edilmektedir. Romanın böyle bir dönemde yayımlanmasına izin verilmesi, yazarın tarihî gerçeklikten ödün vermiş olabileceğini makalede romandaki tarihî unsurlar (kişiler, yerler, olaylar) tespit edilerek, aynı dönemi anlatan tarihî kaynaklarla mukayese edilmiş; romandaki tarihî gerçeklik düzeyi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Böylece yazarın tarihî okuyucuya vermiş olduğu mesaj gözler önüne serilmiştir.

HISTORICAL ACCURACY IN THE TREASURE OF ULUGBEK NOVEL

Odil Yoqubov is one of the prominent authors of 20th century Uzbek literature. The historical novel called Treasure of Ulugbek is the most successful among all of his works. The novel describes the scientific activities of Ulugbek and Ali Qushchi. The publication of a novel on such topic during the Soviet era is viewed as a big accomplishment of the author. Allowing this publication during such era, however, makes one think the author could have made concessions on historical accuracy. This article attempts to explore the level of historical accuracy in the novel by examining the historical elements (people, places, and events) and comparing them with historical sources describing the same period. As a result, the author's message to the reader is exposed in addition to his devotion to historical accuracy.

PDF

___

Abdullayev--Hikmatullayev. (1969). Samarqandlik olimlar. Toshkent: O'zbekiston SSR Fan nashriyoti.
Abdurahmanov. A. (1993). Ulug'bek akademiyasi. Toshkent: Komuslar bosh tahririyati.
Ahmad, Ashraf. (1994). Ulug 'bek Muhammad arag 'ay. Toshkent: A. Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti.
Ahmedov, Ashraf. (1991). Ulug 'bek-- Hayoti vafaoliyati. Toshkent: O'zbekiston SSC Fan nashriyoti.
Ahmedov, Bo'riboy. (1989). Ulug 'bek. Toshkent: Yosh Gvardiya nashriyoti.
Aka, İsmail. (2010). "Şâhruh". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi--38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 293 --295.
Aka, İsmail. (1995). Timurlular. Ankara: TDV Yayınları.
Asqarov, Ahmadali vd. (1996). Temur va Ulug 'bek davri tarixi. Toshkent: Komuslar bosh tahririyati.
Aydın, Cengiz. (2001). "Ali Kuşçu". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi-- 2.
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 408--410.
Azamat, Nihat. (2001). "Kalenderiyye". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi-- 24.
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 253--25 6.
Baburnâme "Babür 'ün Hâtıratı (haz. Reşit Rahmeti Arat). 2000. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Barthold, Wilhelm. Uluğ Beg ve Zamanı. (çev. İsmail Aka). 1997.Ankara: TTK Yayınları.
Baydemir, Hüseyin--Khurshid Akhmedov. (2013). "Özbek Yazar Odil Yoqubov ile Söyleşi". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 51 31 1-- 18.
Baydemir, Hüseyin. (2011). "Adil Yakuboğlu'nun Köhne Dünya Romanında Kültürel Düzey". Bilge Seyidoğlu Kitabı. İstanbul: Dergâh Yayınları. 144--153.
Baydemir, Hüseyin. (2010). "Bâbümâme'de Folklorik ve Etnografık Unsurlar". Gazi Türkiyat Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi--7. 107--134.
Demir, Cengiz. (2016). "Babumâme'de Hoca Ubeydullah Ahrar". TEKE Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi--S(2). 651--660.
Dizer, Muammer. (1988). Ali Kuşçu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Ercan, Murat. (2017). Adil Yakubov 'un Romanlarında Kadin. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Erkal, Abdulkadir. (2016). Osmanlı Toplumunda ve Edebiyatında Ajyon ve Esrar. Ankara: Birleşik Yayınevi.
Fayziyev, Turğ'un. (1994). Temuriy Malikalar. Toshkent: A. Qodiriy nomjdagi xalq merosi nashriyoti.
Fazlıoğlu. İhsan. "Kadızâde--i Rümî". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 24. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. (2001). s. 98-- 100.
Irisov vd. 'rta Osiyolik qirq olim. Toshkent: SSR Fanlar Akademiyasi nashriyoti. (1961).
Karimov. Elyor. Ho ja Ahror hayoti va faoliyati. Toshkent: Ma'naviyat nashriyoti. (2003).
Komisyon. (2006). Türk Dünyası Evliyaları (Özbekistan). İstanbul: Türkiye Gazetesi Yayınları.
Morkoç. Ayvaz. "Adil Yakubov 'un "Uluğbey 'in Hazinesi Romanında Tarikatlar ve Faaliyetleri ". The Journal ofAcademic Social Science Studies. (2). 201--214.
Muhammadjonov. Abdulahad. Tenıur va Temuriylar saltanati. Toshkent: Komuslar bosh tahririyati. (1994).
Mutlu. Kübra. (2011). Adil Yakubov 'un Romanlarında Sosyal ve Kültürel Meseleler.
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi.
Sayılı. Aydın. (1991). Uluğ Bey ve Semerkanddeki İlim Faaliyeti Hakkında Gıyasiiddin-i Kâşî 'nin Mektubu. Ankara: AKM Yayınları.
Söylemez. Orhan. (1998). "Adil Yakuboğlu'nun Tarihî Romanı: Uluğbey'in Hazinesi". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi--10. 301--308.
Söylemez. Orhan. (2005). urk Dünyası Edebiyatları Roman Ankara: Akçağ Yayınevi.
Şerif. Babahan Muhammed. (2009). "Özbek Edebiyatının Yaşayan En büyük Yazarı Adil Yakupov". Kardeş Kalemler Aylık Avrasya Dergisi. 3(33). 26--3 1.
Topdemir. H. Gazi. (2002). "Mirîm Çelebi'nin Gökkuşağı ve Hâlenin Oluşumu Adlı Optik Kitabı Üzerine Bir Değerlendirme". OTAM-Ankara Üniversitesi Osmanli Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi-13. 75--89.
Tosun. Necdet. (2007). "Nizameddin Hâmüş". iirkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi-- 33. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 180--181.
Tosun. Necdet. (2012). "Ubeydullah Ahrâr". iirkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi-- 42. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 19--20.
Unat. Yavuz. (2012). "Uluğ Bey". iirkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi--42. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 127--129.
Valixo'jayev. Botirxon. Buyuk ma 'naviy murshid. O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi fan nashriyoti.
Yakuboğlu. Adil. (1993). Uluğbey 'in Vasiyeti. (Akt. D. Ahsen Batur). İstanbul: Çağdaş Yayıncılık. (Not: Romanın ürkiye Türkçesiyle ilk baskısı bu adla çıkmış. Sonraki baskıları aslına uygun olarak Uluğbey 'in Hazinesi adıyla neşredilmiştir.)
Yıldız. Musa. (2002). Bir Dilci Olarak Ali Kuşçu ve Risâle 'l-İsti 'âre 'si. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Yoqubov. Odil. (1994). Ulug'bek xazinasi. Toshkent: G'afur G'ulom namidagi Adabiyot va san'at nashriyoti.