Türk Edebiyatında Roman İsimlerinin Söz Dizimsel Açıdan İncelenmesi (1872'den 1955 Yılına Kadar)
İnsan, doğadaki canlı-cansız, somut-soyutbütün varlıklara isim verme ihtiyacı duyar.İsimler, varlıkların kodlanmış şeklidir ve dünyadatek olup olmamasına göre özel isim veya tür ismiolarak sınıflandırılmaktadır. Başlangıçta tür ismiolanlardan bazıları, sonradan çeşitli sebeplerleanlamlarından arındırılıp bir varlığa isimolabilmektedir. Bu durum, toplum tarafındanbenimsendiğinde tür ismi, özel ismedönüşmektedir.Dil bilimin alt dallarından olan ad bilim; özelisimleri köken bilgisi, tarihî gelişme, dil-kültürilişkisi vb. açılardan incelemektedir. Özel isimler;bir sözcük, söz grubu, bir/birden fazla cümlekuruluşunda olabilmektedir. Bu durum, kitapisimleri için de geçerlidir. Bilimsel kitaplardanziyade edebî eserlerde, yazar ve işlenen konukadar eserin ismi de dikkat çekmektedir. Edebîeserler içerisinde en çok tercih edilenlerdenolduğundan, her gün yenileri yayımlananromanlarda isim konusu; rakiplerinden sıyrılması,piyasada tutunması, uzun soluklu olabilmesi içinönem arz etmektedir. Bu noktada, okurda merakduygusu uyandırmak için bir/birkaç sözcük veyacümleyle sınırlı olan ismi; konusu, tesirindeyazıldığı akım, yazarının edebî kabiliyeti kadardili hakkında da bilgi vermektedir. Bu çalışmada,Tanzimat’tan 1955’e kadar Türkiye’deyayımlanan roman isimleri, söz konusudönemlerin genelde dile, özelde söz dizimine olanetkisini belirleyebilmek amacıyla söz dizimselaçıdan incelenmiştir.
A Syntaxtical Study of Novel Names in Turkish Literature (From 1872 until 1955)
Man needs to give a name to all living-nonliving, concrete-abstract beings in nature. Names are the coded form of entities and are classified into as a commun noun or a propernoun depending on whether they are unique in the world. Some of the commun nouns at the beginning can be stripped of their meanings and become names for a entity for various reasons. When this situation is adopted by the society, commun noun turns into a propernoun. Onomastic, which is one of the sub-branches of linguistics; propernouns, etymology, historical development, language-culture relationship, etc. examines in the angles. Propernouns; it can be a word, wordgroup, one / more sentence. This status, also applies to book's names. In literary works rather than scientific books, the name of the work draws attention as much as the author and the subject. Since it is one of the most preferred literary works, the subject of name in novels whose new ones are published every day; it is important in order to it to stand out from its competitors, to hold on to the market, to be long-lasting. At this point, the names which is limited to a few words or sentences in order to arouse a sense of curiosity in the reader; the subject of the novel, the literary current under its influence gives information about the language as well as the literary ability of its author. In this study, from Tanzimat until 1955 novel names published in Turkey; in order to determine the effects of these periods on the language in general and on the syntax in particular, it has been examined syntactically.
___
- Aksan, Doğan. (2009). Her Yönüyle Dil (5. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Aktaş, Şerif. (2018). “Millî Edebiyat Dönemi (1911-1923)”. Türk Edebiyatı Tarihi (Genel Editörler: Talât Sait Halman, Mustafa İsen, Osman Horata) (3. Baskı). 3, 308-399. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Alyılmaz, Semra. (2015). “Türkçenin Söz Diziminde Seslenmeler ve Seslenme Öbekleri”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 54, 31-50.
- Andı, M. Fatih. (2019). “Bir Kitaba Ad Koymak” (s. 14-22). Hayata Edebiyatla Bakmak. İstanbul: Ketebe Yayınları.
- Çelik, Yakup. (2018). “Cumhuriyet Dönemi: Roman (1920-1960)”. Türk Edebiyatı Tarihi (Genel Editörler: Talât Sait Halman, Mustafa İsen, Osman Horata) (3. Baskı). 4, 246-325. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Çıkla, Selçuk. (2019). Kurmacanın Peşinde Hikâye ve Roman Yazıları. Ankara: Çolpan Kitap.
- Demir, Necati. (2019). Türkçe Cümle Bilgisi. Ankara: Altınordu Yayınları.
- Duymaz, Ali. (1999). Kanturalı Boyundaki Bazı Motif ve Unsurlar Üzerine”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 8, 360-389.
- Gündüz, Osman. (1992). Meşrutiyet Romanında Yapı ve Tema, C. I. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
- Halikarnas Balıkçısı. (2019). Aganta Burina Burinata (62. Baskı). Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Karaağaç, Günay. (2012). Türkçenin Söz Dizimi (5. Baskı). İstanbul: Kesit Yayınları.
- Karaağaç, Günay. (2016). Türkçenin Dil Bilgisi (3. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Karahan, Leyla. (2006). Türkçenin Söz Dizimi (11. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Kolcu, Ali İhsan. (2013). Türk Romanı El Kitabı. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
- Korkmaz, Zeynep. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri: (Şekil Bilgisi) (3. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- Korkmaz, Zeynep. (2017). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü (Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş beşinci baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- Narlı, Mehmet. (2009). Roman Ne Anlatır Cumhuriyet Dönemi (1920-2000) (2. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Okay, M. Orhan. (2018). “Tanzimatçılar: Yenileşmenin Öncüleri (1860-1896)”. Türk Edebiyatı Tarihi (Genel Editörler: Talât Sait Halman, Mustafa İsen, Osman Horata) (3. Baskı). 3, 90-114. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Özmen, Mehmet. (1995). “Cümlenin Altıncı Öğesi ve Bir Terim Önerisi”. Türk Dili, 519, 224-227.
- Saatçıoğlu, Ece. (2016). “Halikarnas Balıkçısı’nın Aganta Burina Burinata Romanını Ekoeleştirel Bakışla Okumak”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 581-600.
- Tepebaşılı, Fatih. (2001). “Roman Adlandırımı ve İşlevleri” (s. 39-54). Edebiyat ve Roman. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük (11. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- Üçok, Necip. (1947). Genel Dilbilim (Lingüistik). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil, TarihCoğrafya Fakültesi Yayınları. Üstünova, Kerime. (2000). “Türkçede Asıl Unsurlar: Özne ve Yüklem”. Türk Dili, 582, 489-497.
- Üstünova, Kerime. (2010). “Adlarda Tanımlılık” (s. 95-100). Dil Bilgisi Sorunları. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Üstünova, Kerime. (2012). Türkiye Türkçesi Ad İşletimi (Biçim Bilgisi). Ankara: Sentez Yayıncılık.
- Yalçın, Alemdar. (2006). Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (5. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- ISSN: 1300-9052
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Yayıncı: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
Erzurum Vilayet Salnâmesine Göre H.1310/1892'de Erzurum Vilayeti
19. Yüzyıl İngiltere’sinde Türkçenin Bir Gramer Kitabı: Abu Said Ve "Turkish Self-Taught"
Türk Edebiyatında Roman İsimlerinin Söz Dizimsel Açıdan İncelenmesi (1872'den 1955 Yılına Kadar)
Türklerdeki Kut Anlayışı İle Mezopotamya'daki Kralın Kutsallığı İnancının Karşılaştırılması
“Ali Ekrem Bolayır’ın Servet-i Fünun Edebiyatı Hakkındaki Düşünceler
Komnenos Dönemi Bizans ve Song Dönemi Çin'in Göçebe Komşuları İle Diplomasilerinin Karşılaştırması