Ahmet EDİ

6759

İran'da İslam Devrimi Öncesi Siyasi Olaylara Bakış "Ak Devrim ve Lale Meydanı Katliamı”

XX. yy içerisinde dünyada toplumlar üzerindeetkisi büyük siyasal olaylar yaşanmıştır. Bu olaylardünyanın ekonomik, askeri, kültür, ve sanatsınırlarının tümden değişmesine neden olanolaylardır. Bunların vuku bulmasıyla; BalkanSavaşları (1912-1913), Birinci Dünya Savaşı (1914-1918), 1917 Bolşevik İhtilali, 1929 DünyaEkonomik Bunalımı, İkinci Dünya Savaşı (1939-1945), Çin Kültür Devrimi (1949), ABD-SSCBarasında yaşanan soğuk savaş, SSCB’ninAfganistan’a müdahalesi (1979-1989), 1979 İranİslam Devrimi ve 1991 SSCB’nin yıkılması gibiönemli olaylar meydana gelmiştir. Dünyada bunlaryaşanırken, zincirin Ortadoğu’daki en önemlihalkalarından biri de İran İslam Devrimidir. Devrimincelenirken bir halk harekâtına dönüşmesinisağlayan, devrimin bu denli erken yaşanmasınıneden olan olay Lale Meydanı Katliamıdır. Lalemeydanında sivil halka askeri güçlerin ateş açmasızincirleme bir tepkinin doğmasına neden olmuştur.Bununla birlikte demokratikleşen dünya düzeniiçerisinde geçmişi 3-4 bin yıl geriye dayanan birmedeniyetin, demokratik dünyada hala krallıklayönetilmesi de bunun en önemli etkenlerindendir.İçerisinde barındırdığı Türk kökenli halkın yanısıra; Türkiye ile sınırdaş olan İran İslam Devleti,bölge ve Türkiye için vazgeçilmez bir stratejik ortakve önemli bir aktör olup, geçmişten gelen kültürelbirliktelikler nedeniyle de hakkında araştırmayapılıp bilgi sahibi olunması gereken bircoğrafyadır.Çalışmada İran ve Ortadoğu tarihi için önemlibir yere sahip olan 6 Eylül 1978’de yaşanan LaleMeydanı Katliamı, öncesi, sonrası nitel araştırmayöntemlerinden belge ve doküman analizi yöntemikullanılarak oluşturulmuştur.

A View upon Political Events before the Islamic Revolution in Iran “White Revolution and Lale Square Massacre”

During the 19th century, political events that had great impact on societies throughout the world. These events are the events that caused the economic, military, cultural and artistic boundaries of the world to change completely. With their occurrence; Balkan wars (1912-1913), First World War (1914-1918), 1917 Bolshevik Revolution, 1929 World Economic Depression, Second World War (1939-1945), Chinese Cultural Revolution (1949), US-USSR cold war, Important events such as the USSR's intervention in Afghanistan (1979-1989), the Iranian Islamic Revolution of 1979 and the collapse of the 1991 USSR took place. One of the most important links of the chain in the Middle East is Iran Islamic Revolution. It was the Tulip Square Massacre that caused the revolution to turn into a popular operation while the revolution was being studied. The military forces opened fire on the civilian population in Lale Square, causing a chain reaction. However, the fact that a civilization, which dates back 3-4 thousand years in the democratized world order, is still governed by the kingdom in the democratic world is one of the most important factors of this. In addition to the people of Turkish origin; Islamic State of Iran bordering with Turkey, the region and is an indispensable strategic partner and an important actor in Turkey, having done research about the information because of cultural unity from the past is a must-geography. In the study, Lale Square Massacre, which took place on September 6, 1978, which has an important place for the history of Iran and the Middle East, was created by using document and document analysis method, one of the qualitative research methods before and after.
PDF

___

  • Afary, Janet - Anderson, Kevin (2012). Foucault ve İran Devrimi Toplumsal Cinsiyet ve İslamcılığın Ayrıntıları. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Algar, Hamid. (1998). Humeyni. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt:18. Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Algar, Hamid. (1998). Muhammed Rıza Şah Pehlevi. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt:30. Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Arıkan, Pınar. (2016). “İran Musaddık ve Darbe”. Ortadoğu Dergi. Cilt:8. Sayı:76. ss.19-21.
  • Balkan, Serkan ve Fatih Tiryaki. (2014). “İran Mitolojisinin İslam Devrimindeki Etkisi & Humeyni ve Şah’ın Söylemlerinin Analizi”. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. Cilt:1. Sayı:2. ss.85-113.
  • Basmenji, Kevah. (2005). Tehran Blues “Youth Culture in İran”. Londra: Saqi Books.
  • Çitlioğlu, Ercan. (2015). İran’ı Anlamak. Ankara: Başkent Üniversitesi Yayınları.
  • Demirkılınç, Selçuk. (2017). “Psikopolitik Boyutuyla İran Devrimi”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. Cilt:9. sayı:1. ss. 22-43.
  • Gökalp, Emin. (2016). “Devrim Sonrası İran İslam Cumhuriyet’inde Siyaset”. (Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gündoğdu, Ünal. (2010). İran ve Ortadoğu. Ankara: Adres Yayınları.
  • Halliday, F. vd. (1992). İran Devrimi Din, Anti-emperyalizm ve Sol. İstanbul: Belge Yayınları.
  • Mokhtarpour, Alireza. (2012). İran Devlet Modeli. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Tabriz, Asghar Alam. (2004). “Aydınların, Dini Liderler ve Esnafın İran’ın Yakın Dönem Toplumsal Hareketlerindeki ve Devrimlerindeki Rollerinin İncelenmesi”. (Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Taflıoğlu, M. Serkan. (2013). “II. Pehlevi Dönemi İran Dış Siyaseti Üzerine Bir Deneme”. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume:8/7. ss.631-644.
  • Tülümen, Turgut. (1998). İran Devrim Hatıraları. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
  • Üstün, İsmail Safa. (1998). “İran”. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt:22. Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Yiğit, Kasım. (2014). “Turkey-Iran Relations After the Iraian Islamic Revolution: Cooperation or Rivalry?”. Istanbul: Yeditepe University Graduate Institute of Social Sciences.
  • Wright, Robin. (2001). Son Büyük Devrim. (Çev. Şeniz Türkömer). İstanbul: Doğan Yayıncılık.
  • Cumhuriyet Gazetesi. (12 Eylül 1978). “Carter, Şah’ı desteklediğini bildirdi”.
  • Cumhuriyet Gazetesi. (9 Eylül 1978). “İran’ın 11 Kentinde Sıkıyönetim İlan edildi”.
  • Milliyet Gazetesi. (9 Eylül 1978). “Tahran’da asker, göstericilere ateş açtı, çok sayıda ölü var”.
  • https://www.huffingtonpost.com/mahmood-delkhasteh/iranian-spring-1979_b_6640586.html
  • https://www.pri.org/stories/2004-10-26/us-and-iran-part-ii-shah-and-revolution
  • Özcan, Âdem Alper. “Soğuk Savaş Dönemi: Başlangıcı, Gelişimi, Sonu”. Erişim adresi: https://www.academia.edu/13723063
  • İran: Bir Devrimin Anatomisi - Al Jazeera Türk Belgesel. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=Y1SRxk2eU4g
Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-9052
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Yayıncı: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İran'da İslam Devrimi Öncesi Siyasi Olaylara Bakış "Ak Devrim ve Lale Meydanı Katliamı”

Ahmet EDİ