Fuzûlî gazellerinin bilinmeyen bir ilham kaynağı: “cem Şâiri” Edirneli Şâhidî

Edirneli Şâhidî, 15. yüzyıl Osmanlı şairle-rindendir. Edirneli Şâhidî, Anadolu’da yazılanilk ve en uzun Leylâ vü Mecnûn mesnevisinikaleme alan sanatçıdır. Mesnevi 5660 beyittir.Şair, eserini oluştururken Leylâ vü Mecnûnmesnevisini Fars edebiyatında ilk kez yazanNizâmî ve dönemin önde gelen isimlerindenŞeyhî’den konu ve anlatım yönünden faydalanmıştır. Mesnevinin bilinen üç yazma nüshası bulunmaktadır.Fuzûlî’nin, Divân’ında ve Leylâ vüMecnûn mesnevisinde yer alan bazı gazellerin, Edirneli Şâhidî’nin eserinde yer alan bazı gazellere nazire olduğu tespit edilmiştir.Araştırmacıların bu güne kadar dikkatini çekmeyen Edirneli Şâhidî’nin,Leylâ vü Mecnûn (Gülşen-i Uşşâk) adlı eseri dil özellikleri, yenilikleri ve anlatımı açısından özelbir önemde olduğu hakikattir. Şairin Fuzuli’yi haber veren lirik bir anlatımı vardır.Şâhidî’nin Leylâ vü Mecnûn’u tasavvûfî anlamda beşer-ilâh-aşk kavramlarını ele alış bakımından diğer örneklerinden farklı olmasıayrı bir dikkattir. Bu çalışma, Edirneli Şâhidî’nin Leylâ vüMecnûn mesnevisinde yer alan gazellerinTürk edebiyatı tarihi açısından özel bir önemde olduğunu ilk defa ortaya koymaktadır.

Unknown a inspirer of Fuzûlî’s Ghazals: “Cem Şairi” Edirneli Şâhidî

Edirneli Şahidi was one of the classical Ottoman poets of the 15th century. Edirneli Şahidi was the first poet who has written “Leyla vü Mecnûn” which was written inAnatolia. Besides this the work was also known as the longest “mesnevi” written in Anatolia. Mesnevi has 5660 couplets. Thepoet followed up the “Leyla vü Mecnûn”s first writer Nizami Fars literature and the classicalOttoman poet Şeyhi about theme and expres-sion. There are three manuscript copies of“Mesnevi”. It’s determined that some gazels, whichare in Fuzûli’s “Divan” and “Leylâ vü Mecnûn”, are pastiche to some gazels, whichare in Edirneli Şâhidî’s work. The work,which is “Leylâ vü Mecnûn” (Gülşen-i Uşşâk) of Edirneli Şâhidî, who is not noticed by theresearchers up to now, has a special im-portance about language features, expression and innovations. The poet has a lyric expres- sion as Fuzûlî. There is also another im- portant thing that it’s different from it’s examples about human-God-love conceptionswhich are in the meaning of Islamic mysti-cism. This study points out that “Leylâ vü Mecnûn” has a special importance both in thestudy of Edirneli Şâhidî and the history of Turkish Literature.

___

  • AKYÜZ, Kenan ve diğer. Fuzûli Dîvânı. Ankara: Akçağ, 2000.
  • AYNUR, Hatice. “Cem Şâirleri”, İlmî Araştırmalar Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri. İstanbul: İlim Yayma Cemiyeti, 2000.
  • ATEŞ, Ahmet. “Leylâ ile Mecnûn”, İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: MEB Yayınları, 1988.
  • ÇETİNDAĞ, Yusuf. “Leylâ ile Mecnûn Mesnevilerinin Temel Motifler Açısından Karşılaştırılması”, Ayla Demiroğlu Kitabı. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2006.
  • ÇİÇEKLER, Mustafa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara 2004, c. 29, s. 321.
  • İSEN, Mustafa. “Cem Şâirleri-Ötelerden Bir Ses”, Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler. Ankara: Akçağ, 1997.
  • OKAY, Orhan. Edebiyat ve Edebi Eser Üzerine. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2011.