AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN İLK ROMANLARINDA MISIR VE MISIRLILAR

Öz Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami’den sonra ikinci telif romanı yazan Türk romancısıdır. Osmanlı Devleti açısından 18. Yüzyıldan itibaren başlayan Mısır sorunu, 19. Yüzyılda özellikle Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde en karmaşık halini alır. 1517’de fethedilen; ancak 1882’de Osmanlı Devleti’nin elinden çıkan Mısır bu ilk romancılarımızın ilgisini çekmiş ve Tanzimat dönemi romanlarında bu ülkeye ait kimi konular işlenmiştir. Tanzimat romanında Mısır coğrafyası mekân olarak kullanılmış, roman yazarları ise romanlarının kimi bölümlerini Mısır, Mısırlılar veyahut Mısır’daki meselelere ayırmıştır. Ahmet Mithat Efendi de bir Tanzimat romancısı olarak Mısır konusuna bîgâne kalmamıştır. Onun romanlarını Osmanlı ülkesinin yaşayan halklarının siyasi, ekonomik, coğrafi, sosyal, psikolojik ve kültürel tarihi olarak değerlendirdiğimizden makalemizde, Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında Mısır coğrafyası ve Mısırlılar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Roman, Ahmet Mithat Anahtar Sözcükler: Efendi, Mısır, Mısır Meselesi, Mısırlılar, Mısır Tarihi.

PDF

___

KAYNAKÇA KAYNAKÇA AYNAKÇA AHMET MİTHAT EFENDİ (1996), Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Akçağ Yayınları, Ankara.

AHMET MİTHAT EFENDİ (2000a), Hasan Mellâh yahut Sır İçinde Esrar, Haz. Ali Şükrü Çoruk, TDK, Ankara

AHMET MİTHAT EFENDİ (2000b), Dünyaya İkinci Geliş yahut İstanbul’da Neler Olmuş, Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Hüseyin Fellâh, Haz. Kâzım Yetiş - Necat Birinci - M. Fatih Andı, TDK, Ankara

AHMET MİTHAT EFENDİ (2000c), Zeyl-i Hasan Mellâh yahut Sır İçinde Esrar, Haz. Ali Şükrü Çoruk, TDK, Ankara

AHMET MİTHAT EFENDİ (2000d), Çengi, Kafkas, Süleyman Muslî, Haz. Erol Ülgen - Fatih Andı, TDK, Ankara

AHMET MİTHAT EFENDİ (2000e), Henüz 17 Yaşında, Acâyîb-i Âlem, Dürdane Hanım, Haz. Nuri Sağlam - Kâzım Yetiş - M. Fatih Andı, TDK, Ankara

AHMET MİTHAT EFENDİ (2002), Menfa / Sürgün Hatıraları, Haz. Handan İnci, Arma Yayınları, İstanbul

AHMET MİTHAT EFENDİ (2003), Ahbar-ı Asara Tamim-i Enzar, Haz. Nüket Esen, İletişim Yayınları, İstanbul

ARGUNŞAH, Hülya (2006), “Ahmet Mithat Efendi’nin Tarihî Romancılığı”, Nüket Esen- Erol

Köroğlu (Haz.), Merhaba Ey Muharrir (ss.119-138), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul

ARGUNŞAH, Hülya (2007), “Ahmet Midhat Efendi’nin Romancılığı” Haz. Mustafa Armağan, Ahmet Midhat Efendi Kitabı (ss. 23-36), Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul

ARSLAN, Nur Gürani (Mayıs 1995), “Ahmet Midhat Efendi’nin Eserlerinde Yabancılar”, Türk Dili (Ahmet Midhat Efendi Özel Bölümü), C: 1995/I, S: 521, ss. 590-600

ASİLTÜRK, Baki (2009), “Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler”, Turkish Studies, Volume 4 /1-I, Winter 2009, ss.911-995

BALCI, Yunus (Temmuz 2002), “Türk Romanında Aydın Sorunu”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S.65-66-67, ss.281-293

ÇETİN, Nurullah (Temmuz 2002a), “Tanzimat Döneminde Türk Romanı (1860-1878)”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S.65-66-67, ss.21-33

DUMONT, Paul (1995), “Tanzimat Dönemi (1839-1878)”, Çev. Servet Tanilli, Robert Mantran (edited by), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi C.2, (ss.59-143), İstanbul, Cem Yayınları

ESEN, Nüket (1991), Türk Romanında Aile Kurumu (1870-1970), T.C. Başbakanlık Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara

ESEN, Nüket (2002), “Ahmet Mithat’ta Kronotop Kavramı”, Kitap-lık, S.54, Temmuz-Ağustos 2002, ss.137-139

GÖKÇEK, Fazıl (2007), “Monte Cristo Kontu Romanının Ahmet Mithat Efendi’ye Etkisi”, Tunca

Kortantamer İçin, (ss. 481-490), İzmir, Ege Üniversitesi Yayını İNCİ, Handan (1992), “Tanzimat Devri Türk Romanında Baba”, Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi. “Indice Tematico”, Erişim Tarihi: 05.11.2009 [http://www.hesperialibros.com/C66.pdf]

JEANROND, Werner G. (2007), Teolojik Hermenötik, Çev. Emir Kuşçu, İz Yayınları, İstanbul

KOLOĞLU, Orhan (1992), Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Basın, İletişim Yayınları, İstanbul

MANTRAN, Robert (1995), “Doğu Sorununun Başlangıçları (1774-1839)” Çev. Servet Tanilli,

Robert Mantran (edited by), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi C.2, (ss.7-57), İstanbul, Cem Yayınları

MARDİN, Şerif (1996), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çev. Mümtaz’er Türköne-Fahri Unan-İrfan Erdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul

ÖZÖN, Mustafa Nihat (1941), Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Maarif Matbaası, İstanbul

ÖZÖN, Mustafa Nihat (Temmuz 1964), “Türk Romanı Üzerine”, Türk Dili (Roman Özel Sayısı), C.I, nr.154, ss.577-591

PERİN, Cevdet (1943), “Türk Romancılığında Fransız Tesiri Nasıl Başladı?”, Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, C.IV, S.4, 1943, ss.39-51

TANPINAR, Ahmet Hamdi (1988), 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul

TODOROV, Tzvetan (1999), Fantastik, Çev. Nedret Öztokat, Metis Eleştiri, İstanbul.

UÇ, Himmet (2000), Ahmet Mithat San’at ve Edebiyatı, Bizim Büro Basımevi, Ankara

UÇ, Himmet (2006), Ansiklopedik Roman Eleştiri Terimleri, Bizim Büro Basımevi, Ankara

UÇMAN, Abdullah (2007), “Türk Romanında İlk Alafranga Tip: Felâtun Bey” Haz. Mustafa

Armağan, Ahmet Midhat Efendi Kitabı (ss. 105-113), Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul

YERASIMOS, Stefan (Eylül 2006), “Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine”, Tanzimat - Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Phoenix Yayınlar, İstanbul, ss.365-380

ZAHRA, Ahmad Fathi (2008, June 24) “Spanish-Speaking Voyagers in Damascus: Texts and Photos” Erişim tarihi: 30 Ekim 2009 [http://www.sana.sy/eng/28/2008/06/24/180968.htm]