ADALET AĞAOĞLU’NUN HİKÂYELERİNDE BİR ELEŞTİRİ VASITASI OLARAK İRONİ

Bir sözün aksinin ima edilmesi anlamına gelen ironi dünya ve Türk edebiyatında kullanılan bir anlatım tekniğidir. Klasik dönemde tiyatroda yaygın olarak kullanılan ironi, modern edebiyatın en çok başvurdu- ğu kullanım tekniklerinden biri olmuştur. Türk edebiyatında ironiyi başarıyla kullanan yazarlardan biri Adalet Ağaoğlu’dur. Adalet Ağaoğlu; sistem eleştirisini ironi ve hiciv aracılığıyla yapar. Roman ve hikâye yazarlığına toplumcu gerçekçilik tartışmalarının yoğun olduğu 12 Mart döneminde başlayan Adalet Ağaoğlu, bu dönemin angaje ve popülist edebiyat anlayışına tepki göstermiştir. Roman ve hikâyelerinde biçimsel yeniliklerle angaje edebiyatı eleştirir. Bu anlamda onun eserleri diğer 12 Mart dönemi eserlerinden ayrılır. Hikâyelerinde tema olarak devrin meseleleri ve ideolojik konuları işlese de estetik kaygıları birinci plandadır. Adalet Ağaoğlu, ihtilal döneminin psikolojik baskısı içerisinde kinayeli, örtülü söyleme aracı olarak ironiye başvurur.

Anahtar Kelimeler:

İroni, Hikâye, Adalet Ağaoğlu.

Irony, which is to mean opposite of what is said, is a narrative technique that is used in Turkish and World literature. Irony, which is among the most applied techniques of modern literature, was used commonly in classical literature. Adalet Ağaoğlu is among the authors that employs irony successfully in Turkish literature. Adalet Ağaoğlu makes criticism of the system through irony and satire. Adalet Ağaoğlu, who began novel and story writing in 12 March period when social realism debates took place most intensively, reacted against the perspective of engaged and populist literature. By structural innovations in her novel and stories, she criticizes engaged literature. It is in this respect that her works are distinct from the other works of 12 March period. Although her themes deal with the issues of the period and ideological subjects, esthetic worry is the most significant aspect of her writing. Adalet Ağaoğlu employs irony as a means of sarcastic and implicit narration during the psychological pressure of the period of revolution.

Keywords:

Irony, Story, Adalet Ağaoğlu.,

PDF

___

AĞAOĞLU, Adalet, “Türk Aydını ve Ben Kimim Sorusu”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, (Der. Sabahattin Şen). İstanbul: Bağlam Yayınları. 1995.

_________, Hayatı Savunma Biçimleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.2005c.

_________, Sessizliğin Sesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2005a

_________, Yüksek Gerilim, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2011.

_________, Geçerken. İstanbul: Yapı kredi Yayınları. 1986.

_________, Göç Temizliği. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2008.

_________, Hadi Gidelim, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2005b

AKATLI ALTIOK, Füsun. “Sessizlikten Ses Geliyor”. Türk Dili. 322 (Temmuz /1978)

ANDAÇ, Feridun. Adalet Ağaoğlu Kitabı. İstanbul: İş Bankası Yayınları. İstanbul. 2005.

AYTAÇ, Gürsel. Edebiyat Yazıları II, Ankara: Gündoğan Yayınları, 1991.

AYVERDİ, İlhan (haz.). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. C:2, 2008

CEBECİ, Oğuz. Komik Edebi Türler – Parodi, Satir, İroni. İthaki Yayınları. 2008.

EGAN, Cort. “İroninin Kurbanı”, Kitap-lık, (Çev. Yurdanur Salman – Deniz Hakyemez). 123 (Ocak / 2009).

FRYE, Northrop. “Kış Mitosu: İroni ve Hiciv”. Kitap-lık, (Çev: Yurdanur Salman – Deniz Hakyemez). 123 (Ocak / 2009).

GÜÇBİLMEZ, Beliz. Sophokles’ten Stoppard’a İroni ve Dram Sanatı. Ankara: Deniz Kitapevi. 200 GÜLENDAM, Ramazan. Türk Romanında Dine ve Din Adamına Bakış, Hece, nr.65-66-67, Mayıs, Haziran- Temmuz 2002.

KABACALI, Alpay. “An”ların Uzun Soluklu Yazarı. İstanbul: Tüyap Yayınları. Kasım 1994.

KARPAT, Kemal. Türkiye’de Göçün ve Gecekondunun Tarihsel Kökenleri. İstanbul: İmge Yayınları. 2003.

KİERKEGARD, Soren. İroni Kavramı. (Çev. Sıla Okur), İstanbul: İş Bankası Yayınları., 2004.

MORAN, Berna. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3. İstanbul: İletişim Yayınları. 1998.

NACİ, Fethi, 100 Soruda Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme, İstanbul: Gerçek Yayınları, 198 NARLI, Mehmet. “Öykü ve İroni”. Hece. 125 (Mayıs / 2005)

O’CONNOR. William.“İroni”. Kitap-lık, 123 (Ocak/ 2009).

ÖZEN, Hayati – TONAK Hacı. “Adalet Ağaoğlu’yla Söyleşi”. Tömer Çeviri. 8 (Yaz/ 1996)

PEHLİVAN, Müge. Ömer Seyfettin’den Oğuz Atay’a Türk Öykücülüğünde İroni. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 2009.

TAŞDELEN, Vefa. “Romantik İroni”. Hece, 125 (Mayıs / 2007).

TOSUN, Necip. Modern Öykü Kuramı. İstanbul: Hece Yayınları.(Kasım/ 2011)

TOSUN, Necip. “ İronik Portreler:Tahsin Yücel’in Öykücülüğü”, Kitap-lık. 123( Ocak/ 2009)

UĞURLU, Seyit Battal. Adalet Ağaoğlu’nun Hayatı, Roman ve Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van. 2003. ÜNAL, Hayriye. “Adalet Ağaoğlu’yla Romanları, Öyküleri ve Tiyatroları Üzerine: “Hiçbir Şeyden Öğrenmedim Yazarak Öğrendiğim Kadar. Hece. 143 (Kasım/ 2008).