Yeni Bir Kelime Grubu Önerisi: Ölçü Grubu

Öz Türkiye Türkçesiyle ilgili söz dizimi çalışmalarında sayı grubu ve sıfat tamlaması dışında sayıların söz dizimsel kullanımına pek değinilmemiştir. Saat, süre, uzunluk, miktar, çap, tutar, hacim, alan, deprem şiddeti, puan, ortalama gibi ölçü anlatan sayılarda birden fazla ölçüm birimi varsa bunlar üst ve alt birimler olarak yan yana ifade edilir. Bu ölçüm bildirimleri -bazı durumlarda- söz dizimsel yapı özelliği taşır. Birleşen unsurlar ve bu unsurların oluşturduğu yapılar farklı alan ve birimlere ait olsa da söz dizimsel olarak aynıdır. Bunlar kelime grubu yapısında olup henüz herhangi bir inceleme veya adlandırmaya tâbi tutulmamıştır. Bu çalışma, ölçüm anlatan on otuz (10.30), bir elli (1.50), yedi virgül iki (7,2), iki seksen (2.80), on kırk (10/40) gibi sayı birlikteliklerinin yazıyla gösterildikleri sürece kısaltma grubu bünyesinde ölçü grubu(öbeği) olarak adlandırılmasını önermektedir. Ölçü grubunun derin yapısında farklı birimleri ifade eden sayıların birleşimi söz konusudur. Bu birleşim dilbilgisi kuralları çerçevesinde olmaktadır. Grup kalıplaşma nispetinde bünyesindeki ölçü birimi adını, ayırıcı işlevdeki noktalama işaretlerini düşürür. Geriye sadece veri niteliğinde söz dizimsel sayı kalıbı kalır. Dolayısıyla ölçü grubunu kısaltma grubu bünyesinde değerlendirmek gerekir.

___

Balyemez, S. (2008). “Türkiye Türkçesinde Dakikalı Saat İfadeleri Ve Saat Grubu”. Dil Araştırmaları, 2 (Bahar), 87-92.

Delice, H. İ. (2007). Türkçe Sözdizimi. İstanbul: Kitabevi.

Ergin, M. (2009). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yay.

Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Söz Dizimi. İstanbul: Kesit Yay.

Karahan, L. (2007). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yay.

Koşaner, Ö. (2016). “Numerals in Turkish”[Türkçede Sayılar]. Open Journal of Modern Linguistics, 6, 131-147.

Özkan, A., Toker, M., Aşçı, U. D. (2016). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, Konya: Palet Yayınları.

Özözen, Y. M. (2000). “Türkiye Türkçesinde Saat Anlatımlarının Sözdizimsel Yapısı”. Dil Dergisi, 89, 76-80.

TDK. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.

Lewis, G. L. (1967). Turkish Grammar. Oxford: Oxford University Press.