Seyahatnameler'de Sinop

Seyahatname, Arapça gezmek, gezi anlamındaki seyâhat ile, Farsça risale, mektupanlamındaki nâme kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. En geniş anlamıyla seyahatname, herhangi bir gezgin veya gözlemcinin ziyaret ettiği belli bir coğrafi alana ve tarihsel döneme dair izlenimlerini ve topladığı bilgileri yazıya aktardığı metinlerdir. Seyyah tanımlaması, sadece yabancı topraklardan gelen gezginlerle sınırlı değildir, aynı zamanda ait olduğu topraklara dair izlenimlerini aktaran gözlemcileri de kapsar. Seyahatnameler, iletişim imkânlarının kısıtlı olduğu dönemlerde bilimsel ve kültürel gelişmelerin aktarıcısı konumunda olmuştur. 1453 öncesinde yazılan Anadoluya yönelik seyahatnameler, Haçlı seferlerine katılan görgü tanıklarının veya Anadoludan Asyaya uzanan ticaret yollarından geçen tacirlerin aktarımlarıdır. XV. yüzyılın son yarısında Suriye ve Mısırın Osmanlılar tarafından alınması, 1580li yıllarda Osmanlıdan Hindistana uzanan doğu ticaret yolunun önem kazanması, Osmanlının bir siyasi güç olarak yükselişi ve Avrupa devletleriyle yoğun ilişkilerin başlamasıyla, imparatorluk topraklarına yönelik seyahatnameler ivme kazanır. Öte yandan Doğu; hem ötekinin yaşadığı zengin ülke, hem de Hz. İsanın doğduğu, Hıristiyanlığı yaydığı ve çarmıha gerildiğine inanılan kutsal topraktır. Dolayısıyla Doğuya gitmek, Batılılar için kendi özüne dönüş anlamı taşımaktadır. Bu çalışmada Sinopun Türklere geçmesinden sonra, 13. yüzyıldan başlayarak bu şehre gelen Doğulu ve Batılı seyyahların yazdığı seyahatnameler, kronolojik olarak incelenmiştir.

Sinop at the Travelogues

Seyahatname (Travelogue), consists of two words; seyahat in Arabic and nâmein Persian. Seyahatname in the broadest sense is the texts in which travelers and observers collect their impressions of a visited specific geographical area and/or information for a particular historical period. The definition of Seyyah (traveler) is not limited only to the foreign travelers but includes local observers who transfer their impressions for their own land also. Seyahatname s are the transmitters of scientific and cultural advancements where communication facilities are limited. The seyahatname s which has been written before 1453 and intended for Anatolia were the quotations of the eye witnesses of the crusaders or merchants who travelled from Anatolia to Asia. Seyahatname s on the territory of the empire gains momentum after invading of Syria and Egypt by the Ottomans, increasing importance of east trade lines from Ottomans to India by the years of 1580 s, the rise of Ottomans as a political power and beginning of intensive relations with European countries. On the other hand, East means both the rich land where the others are living and the holy land where it s believed that the Jesus was born and crucified. Traveling to east means returning to their self-essence. In this article, the seyahatnames, which has been written by eastern and western travelers coming to town beginning with 13th cent., after the Sinope captured by Turks are chronologically analyzed

PDF

___

Aleppo, P. (1836). The Travels of Macarius, Patriarch of Antioch: Part the Ninth: Conclusion of the Travels. Black Sea. -Anatolia- Syria. Translated By F. C. Belfour, A.M. London.
Bijişkyan, P.M. (1969). Karadeniz Kıyıları Tarihi ve Coğrafyası 1817-1819. İstanbul.
Busbecg O.G. (tarihsiz) Türkiyeyi Böyle Gördüm. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
Clavijo, G. R. (1859). To the Court of Timour at Samarcand (A.D.1403-6). Trans. Clements R.Markham. London.
Çelebi, E. (1999). Evliya Çelebi Seyahatnamesi (II.Kitap). Haz. Zekeriya Kurşun-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı). İstanbul.
Çelebi, K. (2008). Cihannüma. Çev. Füsun Savcı). İstanbul.
Darkot, B. (2001). Sinop. İslam Ansiklopedisi, X,683-688. Eskişehir.
Dunn, R.D. ( 1989). The Adventures of Ibn Battuta: a Muslim traveler of the 14th century. Los Angeles.
Eyice, S. X. Hommaire de Hell ve Ressam Jules Laurens (Müşterek Türkiye seyahatnamelerinin değerlendirilmesi yolunda bir araştırma). Erişim tarihi: 06 Şubat 2012. http://unyezile.com/jules.htm
Fallmayer, J.P. (2002). Doğudan Fragmanlar, Çev. Hüseyin Salihoğlu). Ankara
İbn Battûta Tancî (2004). İbn Battûta Seyahatnâmesi I. Çev. A. Sait Aykut. İstanbul.
İldem, E,A (2012). Erişim tarihi: 06 Şubat 2012. http://www.littera.hacettepe.edu.tr/ TURKCE/21_cilt/ildem.pdf
Laurens, J. (1998). Jules Laurensın Türkiye yolculuğu - Le voyage de Jules Laurens en Turquie. (Ed. Münevver Eminoğlu). İstanbul
Maden,S. (2008). Türk Edebiyatında Seyahatnameler ve Gezi Yazıları. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 37. Erzurum.
Martin, M.E. (1998) Some Miscellaneous Notes on the Town and Antiquities of Sinop, Mainly from Travellers, Accounts. Anatolian Studies 48.
Motraye, A. ( 1723). Aubry De La Motrayes Travels. London.
Özcanoğlu, Z.Z., M.Koca-vd. (2005). Geçmişin Fotoğraflarıyla Sinop Tarihi. Sinop.
Reyhanlı, T. (1983). İngiliz Gezginlerine Göre 16. yüzyılda İstanbulda Hayat. Ankara.
Rubruck, F.W. (1990). His Journey to the Court of the Great Khan Möngke, 1253-1255. London.
Şahin, G. (2007). İngiliz Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu ve Osmanlı İmajı. İstanbul
Tavernier, J.B. (2006). Tavernier Seyahatnamesi. Ed. Stefanos Yerasimos. İstanbul
Tournefort de J. (2005). Tournefort Seyahatnamesi, Ed. Stefanos Yerasimos. İstanbul
The Museum of Foreign Literature and Science, Volume I, Chapter: Travels of M. Amedee Jaubert in Armenia and Persia in 1805-1806 (1822). Ed. Robert Walsh. Newyork
Yazıcı, H. (2009). Seyahatname. İslam Ansiklopedisi, XXXVII, 9-11. İstanbul.