Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Plastik Kulplu Kandil

Öz İnsanoğlunun ateşi kullanabilme ve aydınlatma özelliğinden faydalanma çabalarından doğan, günümüzde yerini modern araçların aldığı kandiller antik çağ insanının hayatında çok önemli bir yere sahiptir. Kısaca ateşin ehlileştirildiği bir nesne olarak tanımlayabileceğimiz kandiller, başlangıçta küçük ve basit kaseler şeklindeyken zamanla yerlerini daha gelişmiş ve kullanışlı biçimlere bırakmış, sanatın ve teknolojinin ilerlemesiyle kullanıldıkları dönemlerin geleneklerine bağlı kalarak çeşitli motifler ve figürlerle bezenmişlerdir. Bu çalışmada, Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesine satın alma ya da müze kurtarma kazıları sonucunda kazandırılmış, kalıp tekniğiyle yapılan, bir grup plastik kulplu kandilin tanıtılması amaçlanmıştır. Müzedeki kandiller Anadolu ya da Anadolu dışından ele geçmiş ve Dünyanın çeşitli müzelerinde yer alan benzer örnekler yardımıyla karşılaştırmalı olarak incelenmiş; yapım teknikleri, kullanım biçimleri ve yapım tarihleri açısından değerlendirilerek Doğu Roma (Bizans) Dönemine tarihlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Aydınlatma Araçları, Pişmiş Toprak Kandil

PDF

___

Aydın Tavukçu, Z. (2007). Parion Nekropolü 2005 Yılı Buluntuları (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Bailey, D. M. (1972). Greek and Roman Pottery Lamps, Oxford.
Bailey, D. M. (1975). Catalogue of the Lamps in the British Museum I. Greek, Hellenistic and Early Roman Pottery Lamps, London.
Bailey, D. M. (1988). Catalogue of the Lamps in the British Museum III. Roman Provincial Lamps, London.
Bernhard, M.L. (1955). Lampki Starozytne, Warsaw.
Broneer, O. (1930). Terracotta Lamps,Corinth Vol. IV, No. 2, Cambridge.
Bussière, J. and Lindros Wohl, B. (2017). Ancient Lamps In The J. Paul Getty Museum, Los Angeles.
Chrzanovski, L. – Zhuravlev, D. (1998). Lamps from Chersonesos In The State Historical Museum-Moscow, Roma.
Çokay, S. (1998). Antik Çağda Aydınlatma Araçları, İstanbul.
Dağlı, G. (2008). Hadrianoupolis Surları Kurtarma Kazısında Bulunan Roma ve Bizans Dönemi Kandilleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Dobbins, J. (1977). Terrakotta Lamps of The Roman Province of Syria Vol. 2, London.
Fitch, C. R.-Goldman, N. W. (1994). Cosa: The Lamps,Memoirs of the American Academy in Rome, Vol. 39, Roma.
Günay Tuluk, G. (1996). İonia Bölgesi’nde Hellenistik Dönem Kandiller (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Hayes, J. W. (1992) Excavations At Saraçhane In Istanbul Vol.2, Princeton.
Howland, R. H. (1958). Greek Lamps and Their Survivals, The Athenian Agora Vol. 4, New Jersey.
Iconomu, C. (1976). Descoperiri De Tipare De opaite La Tomıs, Pontica IX, Constanta, s. 135-146.
İnanan, F. (2007). “İzmir Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Pişmiş Toprak Kandil” Sanat Tarihi Dergisi, Sayı, XVI/1, İzmir, s. 49-65.
Jankovic, D. (1981). La Partie Danubienne De La Region D’Aquis Au VI è Et Au Debut Du VII è Siecle, Beograd.
Metin, (2012). Kibyra Kandilleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Miltner, F. (1937). “Das Cömeterium der Sieben Schlöfer”, Forschungen in Ephesos IV2, Baden, s. 96-227.
Oziol, T. (1977). Les Lampes Du Musee De Chypre Salamine de Chypre VII, Paris.
Öztürk, N. (2003). Kyzikos Kandilleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Perlzweig, J. (1961). Lamps of the Roman Period First to Seventh Century After Christ, The Athenian Agora Vol. 7, New Jersey.
Petković, S.-Tapavićki, M. -Ilıć-Andelković, J. (2015). A Portrait Oil Lamp from PontesPossible Interpretatıons And Meanings Within Early Byzantine Visual Culture, Belgrade.
Radt, W. (1986). “Lampen und Beleuchtung in der Antike”, Antike Welt 17/ 1, s. 42-58.
Schoolman, E. (2012). “Middle Imperial, Late Roman, and Early Byzantine Terracotta Oil Lamps: 2002–2005” Amorium Reports 3: The Lower City Enclosure Finds Reports and Technical Studies, İstanbul, s. 193-215
Špehar, P. (2010). Materijalna Kultura Iz Ranovizantijskih Utvrđenja U Đerdapu, Beograd.
Suceveanu, A. (1982). Les Thermes Romains, Histria VI, Bucarest.
Topoleanu, F. (2000). Ceramica Romană şi-romano-bizantină de la Halymris (sec. I – VII d.Ch.), Tulcea.
Topoleanu, F. (2012). The Ancient Oil Lamps from the Collection of Prahova County History and Archaeology Museum – Ploieşti, Ploieşti.
Topoleanu, F. (2016). Lamps from Troesmis, Troesmis A Changing Landscape. Romans And the Others in the Lower Danube Region in the First Century BC-Third Century AD Proceedings of an International Colloquium Tulcea, 7th - 10th of October 2015, Cluj-Napoca, s. 63-116.
Vitelli, Karen D. (1982). The Lamps, Yassı Ada Volume 1, A Seventh-Century Byzantine Shipwreck, Texas, s. 189-201.
Walters, H. B. (1914). Catalogue of the Greek and Roman Lamps in the British Museum, London.
Zhuravlev, D. (2014). “On One Type of Early Byzantine Lamps from Chersonesos” Slavs and Other Languages…Anniversary Of Natalia Hermanian Non-Chain, Мoscow, s. 277-281.