Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Tüketim Kültürü

Öz Toplumsal cinsiyet rolleri, kadın ya da erkeğin toplumsal statülerinin bir sonucu olarak inşa edilmiş beklentileri temsil etmektedir. Ataerkil sistemde ev hanımı olan bir anne, çocuğuna bakıp ev işleriyle ilgilenirken çalışan bir baba, evin maddi ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Ataerkil sistemde kadın, kamusal alana karışmamış özel alanda iken erkek, kamusal alandadır. Ancak günümüzde geleneksel roller yerini yeni toplumsal cinsiyet rollerine bırakmıştır. Ekonomik sistemdeki değişimin etkisiyle kadının eğitim ve iş hayatına dahil olması, onun kamusal alanda bulunmasını sağlamıştır. Artık kamusal alanda hem kadınlık hem de erkeklik rolleri ekonomik sistemin gölgesinde yeniden inşa edilmektedir. Modern toplumun kültürel özelliklerinin yanında tüketim kültürü de bireylere yeni statüler ve roller atfetmektedir. Böylelikle bireyler hem içinde bulundukları kültürün özelliklerini hem de tüketim kültürünün özelliklerini bir arada yaşamaktadırlar. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri ile tüketim kültürü davranışlarını nasıl ilişkilendirdiğinin ve inşa ettiğinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Karma araştırma metodunun kullanıldığı çalışmada plansız satın alma davranışı ölçeği ile hedonik tüketim ölçeğinden yararlanılmıştır. Mülakatlar sırasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve otuz öğrenci ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda cinsiyet ile hedonik tüketim ve plansız satın alma davranışları arasında çeşitli farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca görüşmeci olarak araştırmaya katılan kadın ve erkek görüşmecilerin, toplumsal cinsiyet rollerini farklı şekillerde inşa ettikleri ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tüketim Kültürü, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, üniversite öğrencileri

Gender Gender Roles and Consumptıon Culture

PDF

___

Açıkalın, S., Yaşar, M. (2017), Tüketim Bağlamında Tüketici Davranışlarının İncelenmesi: Gençlerin Hedonik Tüketim Eğilimlerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), 570-585.
Akturan, U. (2010), Hedonik Tüketim Eğiliminin Plansız Satın Alma eğilimi Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi, Öneri Dergisi, 9(33), 109-116.
Altunışık, R., Çallı, L. (2004), Plansız Alışveriş (Impulse Buying) ve Hazcı Tüketim Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Satın alma Karar Sürecinde Bilgi Kullanımı, 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 25-26 Kasım, Eskişehir.
Armağan, E., Danışman, E. ve Öngen, H. B., (2019), Sanal Mağaza Atmosferinin Anlık Satın Almaya Etkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(33), 29-49.
Arnold, Mark J., Reynolds, Kristy E. (2003), Hedonic Shopping Motivations, Journal Of Retailing, 79(2), 77–95.
Aydın, S. (2010), Hedonik Alışverişin Cinsiyet, Gelir Ve Yerleşim Büyüklüğüne Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 435-452.
Aytekin, A. (2015), Hedonik Tüketim ve Anlık Satın Alma İlişkisi, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 141-156.
Babacan, M. (2001), “Hedonik Tüketim ve Özel Günler Alışverişlerine Yansıması”, 6. Ulusal Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, Atatürk Üniversitesi, İİBF, Erzurum, ss. 97-106.
Baudrillard, J. (2004), Tüketim Toplumu. (Çev: Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2018), Kuşatılmış Toplum (Çev: Akın Emre Pilgir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bocock, R. (2014), Tüketim. (Çev. İ. Kutluk), Ankara: Dost Yayınevi.
Bulut, Z. A., Çımrin Kökalan, F. ve Doğan, O. (2017), Gender, generation and sustainable consumption: Exploring the behaviour of consumers from Izmir, Turkey, International IJC, 41, 597-604.
Butler, J. (2012), Cinsiyet Belası, Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, (Çev. Başak Ertür), İstanbul: Metis Yayınları.
Chang, E. (2001), The Mediating Role of Hedonic Shopping Value in Apperal Shopping Satisfaction, Submitted to Oregon State University in Partial Fullfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy.
Çakıcı, A. C., Özdamar, M. (2014), Şanlıurfa’da Kültür Turlarına Katılan Yerli Turistlerin Anlık Satın Alma Davranışları Üzerine Bir Araştırma, Balikesir University The Journal of Social Sciences Institute, 17(31), 287-306.
De Beauvoir, S. (1993), Kadın "İkinci Cins" I, (Çev. Bertan Onaran). İstanbul: Payel Yayınları.
Doğan, H. G., Gürler, A. Z. ve Ağcadağ, D. (2014), Hedonik Tüketim Alışkanlıkları Üzerine Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi (Tokat İli Örneği), Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(30), 69-77.
Erciş, A., Deligöz, K., ve Özkan, B. S. (2019). The Effect of Exploratory Buyıng on Impulse Buyıng Behavıor: The Role of Hedonıc Consumptıon. The Journal of International Social Research, 12, 1120-1130.
Ferguson, H. (1996), The Lure of Dreams: Sigmund Freud and The Construction Of Modernity, London: Routledge.
Gegez, E. (2010), Pazarlama Araştırmaları. İstanbul: Beta Yayınları.
Karaca, Ş. (2019), Materyalist Eğilimlerin Anlık Satın Alma Davranışına Etkisinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Çalışma, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 243-260.
Kim, H. (2019), An Analysis in Preference of Coffee Consumption by Gender and Age, Culinary Science & Hospitality Research, 25(9), 129-134.
Köroğlu, M. A. (2014), Tüketim Kültürünün Gençliğe Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2), 254-269.
Kükrer, Ö. (2011), Üniversite Öğrencilerinde Hedonik Tüketimin Cinsiyete Göre Farklılaşması, Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 1, 78-87.
Levy, Sidney J. (1959), SymbolsforSale, Harvard Busi- ness Review, 37 (JulyAugust), 117- 119. Odabaşı, Y., ve Barış, G., (2006), Tüketici Davranışı, Kapital Medya Hizmetleri A.Ş., İstanbul.
Özdemir, Ş., Yaman, F. (2007), Hedonik Alışverişin Cinsiyete Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 81-91.
Özgüven, N. (2013), Hedonik Tüketim ile Cinsiyet ve Gelir Değişkenleri Arasındaki İlişkinin Analizi, Journal of SocialScience, 1(6), 169-180.
Rook D. W. (1987), Thebuyingimpulse, Journal of Consumer Research, 14, 189- 199.
Rook, D. W.,& HochS. J. (1985), ConsumingImpulses. Advances in Consumer Research, 12, 23-27.
Schaugnessy J & O’Schaugnessy N. (2002), Marketing the Consumer Societyand Hedonism, European Journal of Marketing, 35(5/6), 524-547.
Scherhorn, G., Reisch, L.A., Raab, G. (1990), AddictiveBuying in West Germany: An Emprical Study, Journal of Consumer Policy, 13(4), 355- 387.
Sormaz, F , Yüksel, H . (2012). Transforming Childhood, Industrialization of Play and Toys and Consumer Culture . Gaziantep University Journal of Social Sciences , 11 (3) , 985-1008 .
Stern, H. (April 1962), The Significance of Impulse Buying Today, Journal of Marketing, 59-62.
Şener, S. (1997), Türkiye ve Gençlik, İstanbul: Suffe Yayınları.
Tifferet, S., Herstein, R. (2012), Gender differences in brand commitment, impulse buying, and hedonic consumption, Journal of Product & Brand Management, 21(3), 176-182.
Turner, B. S. (2011), Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. (Çev. Ü. Tatlıcan), Bursa: Sentez Yayıncılık.
Tükel, İ. (2014), Tüketimin Yeni Aktörleri:“Y Kuşağı”, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Elektronik Dergisi, 1-22.
Weun, S., Jones, M. A. ve Beatty, S. E. (1997), A Parsimonious Scaleto Measure Impulse Buying Tendency, in W. M. Pride ve G. T. Hult (Eds.), Chicago: American Marketing Association: Enhancing knowledge development in marketing, 206-307.
Yiğit, M. K. (2014), Onlıne Anlık Satın Alma Davranışını Etkileyen Faktörlerin Pişmanlık Ve Tatmin Üzerindeki Etkisinde Marka Bilinirliliği Ve Marka Sadakatinin Aracı Rolü, Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yücel, E. K. (2018), Beyaz Eşya Ürünlerinde Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Satın Alma Karar Tarzları Üzerine Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(33), 319-352.