İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri

Kalkınmanın temel amacı insanların ulaşabilecekleri alternatifleri artırarak daha fazla imkâna ulaşmasını sağlamaktır. İnsanların önündeki seçeneklerin artması süreci şeklinde tanımlanan insani gelişme ekonomik kalkınmanın merkezine insanı koyarak bireylerin kabul edilebilir bir yaşam kalitesine yükseltilmesine odaklanır. 1990 yılından itibaren Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), ülkelerarası sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerini karşılaştırmak için İnsani Gelişme Endeksini (İGE) oluşturmuştur. İnsani Gelişme Endeksi (İGE) insani gelişmeyi gelir, eğitim ve sağlık göstergelerini dikkate alarak ölçmeyi hedefleyen bir endekstir. UNDP tarafından 1997 yılında yayınlanan İnsani Gelişme Raporunda (İGR), mutlak ve göreli yoksulluk tanımlarını da kapsayan ancak onlardan daha geniş kapsamlı bir kavram olan insani yoksulluk kavramını, gelir yoksulluğundan farklı olarak çok temel veya tahammül edilebilir bir yaşamı sürmek için gereken olanak, fırsat ve seçimlerden yoksunluğu anlatır. UNDP insani yoksulluğu açıklamak için Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksini (ÇBYE) geliştirmiştir. ÇBYE, insani yoksulluğu, yaşam standardının yanı sıra eğitim ve sağlık ile ilgili göstergeleri de dikkate alarak ölçmektedir UNDP tarafından 2013 İGRde geçmişe dönük olarak hesaplanan İGE trend değerleri incelendiğinde, Türkiyenin istikrarlı bir insani kalkınma süreci sergilediği görülmektedir. Hızlı gelişmekte olan 8 ülke arasında yer alan Türkiye yüksek insani gelişme kategorisinde bulunmakta ancak çok yüksek insani gelişme kategorisine ulaşması için çok çaba sarf etmesi gerekmektedir. Bu bağlamda ileriye dönük olarak çok yüksek insani gelişme kategorisine ulaşmayı bir hedef olarak belirlenmeli, ortalama okullaşma ve beklenen okullaşma oranlarında yüksek endeks değerlerini elde edebilmek için eğitim alanına yönelik bütçeden daha fazla kaynak ayrılmalı ve eğitim yatırımlarına ağırlık verilmelidir. Türkiyenin çok yükse insani gelişme kategorisine geçmesini hızlandırabilecek değer politikalar ise kişi başı GSMH değerinin artırılması ile uzun ve sağlıklı bir yaşamı sağlayacak sağlık politikalarının uygulanmasıdır.

The place of Turkey ın the world ın terms of human development and human poverty

The main purpose of development is to enable human to access much more opportunity increasing their choices. Human development defined as the process of increasing of options for humankind has focused on improving the quality of life of individuals. United Notions Development Programs (UNDP) has formed Human Development Index (HDI) to compare the level of international socioeconomic development since 1990. HDI is an index aiming at measuring human development taking into income, education and health indicators. Human Development Report (HDR), published by UNDP in 1997 illustrates the concept of human poverty which involves the definitions of absolute and relative poverty. UNDP has developed Multidimensional Poverty Index (MPI)) to explain human poverty. MPI, measure the human poverty by taking the indicators related to education and health into account besides life standards. When HDI figures viewed it has been understood that Turkey exhibits a progress of a stable human development. Turkey is in the category of high human development. On the other hand, Turkey very much effort needs to in order to access the category of much highly human development. In this sense, importance should be given on the education investment to increase average schooling and expected schooling rates. In addition, other policies which will be able to quicken Turkey s transition into the category of much highly human development are to increase the value of GNP per capita, and to ensure a long and healthy life.

___

  • Alkire, S. and Foster, J. (2010), Designing the Inequality-Adjusted Human Development Index (IHDI), Human Development Research Paper, 28, Erişim tarihi: 30 Nisan 2013, http://hdr.undp.org/en/reports/ global/hdr2010/papers/ HDRP_2010_28.pdf
  • Demir, S. (2006), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye Açısında Bir Değerlendirme, DPT. Ankara.
  • Günsoy, G. (2005), “ İnsani Gelişmenin İller Bazında Farklılaşması: Eskişehir Üzerine Bir İnceleme”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 13, ss.1-15.
  • Uygur, S. ve Yıldırım, F. (2011), “Cinsiyete Bağlı İnsani Gelişme Endeks Yaklaşımları: Türkiye Örneği”, TİSK Akademi, 2011 / I, ss. 31-59
  • UNDP, Human Development Report, 2005, International Cooperation at a crossrads, Erişim tarihi: 29 Nisan 2013, http://hdr.undp. org/en/media/HDR05_complete.pdf UNDP, Human Development Report, 2010, The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development, 20th Anniversary Edition, Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012, http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2010
  • UNDP, Human Development Report 2011, Sustainability and Equity: A Better Future for All 2011, Erişim tarihi, 30 Nisan 2013, http://hdr.undp.org/en/media/ HDR_2011_EN_Complete.pdf
  • UNDP, Human Development Report 1990, Concept and Measurement of human development, Erişim tarihi: 30 Nisan 2012, http://hdr.undp.org/ en/reports/global/hdr1990/chapters
  • UNDP, Human Development Report 2013, The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World, Erişim tarihi: 28 Mayıs 2013
  • T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Kentleşme Şûrası, (2009), Kentsel Yoksulluk, Göç ve Sosyal Politikalar Komisyon Raporu, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara
  • Aksan, G. (2012) “Yoksulluk ve Yoksulluk Kültürünün Toplumsal Görünümleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, ss. 9-19
  • Aldemir, Ş. ve Özpınar, Ö. (2004). “İnsani Kalkınma ve İnsani Yoksulluk”, Eğitim Bilim Toplum, 2(7), ss. 48-58.
Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-4646
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Yayıncı: Atatürk Üniversitesi İİBF
Sayıdaki Diğer Makaleler

BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNDEKİ GELİŞMELERİN İKTİSADİ BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİ

Seyfettin ARTAN, Pınar HAYALOĞLU, Nuri BALTACI

KOBİ’LERDE KURUM KÜLTÜRÜNÜN YÖNETİM DESTEĞİ BOYUTU İLE İŞGÖRENLERİN İŞ TATMİNİ İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR SAHA ARAŞTIRMASI

Esra ÇİFTÇİ, Ali ŞENDOĞDU, Musa ÖZATA, Esra ÇİFTÇİ

NÜFUS EKONOMİK BÜYÜME KAYNAĞI OLABİLİR Mİ?: “EN AZ ÜÇ ÇOCUK” POLİTİKASINA TARİHSEL BİR BAKIŞ

Vedat KAYA, Ömer YALÇINKAYA

TÜKENMİŞLİĞİ ETKİLEYEN OLUMSUZ TUTUM VE BEKLENTİLER: SİNİK TUTUM VE PSİKOLOJİK SÖZLEŞME İHLALİ ALGISI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Alev TORUN, Alev TORUN, Dilek ÜÇOK

Morgan Stanley Gelişmekte Olan Borsa Endeksi ile BIST Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analiz Edilmesi

Ayşe YILDIZ, Emine AKSOY

TÜRKİYE’NİN KONUT TALEBİNİN ANALİZİ: 1970-2011

Fuat LEBE, Yusuf AKBAŞ

ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİN FİYAT BİLEŞENLERİ ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Pınar KAYA SAMUT, Pınar KAYA SAMUT

KOBİ'lerde kurum kültürünün yönetim desteği boyutu ile işgörenlerin iş tatmini ilişkisi üzerine bir saha araştırması

Musa ÖZATA, A. Aslan ŞENDOĞDU, Esra ÇİFTÇİ

İNSANİ GELİŞME VE YOKSULLUK BAĞLAMINDA TÜRKİYE’NİN DÜNYADAKİ YERİ

Ebül Muhsin DOĞAN, Halim TATLI

A unıvarıate nonlınear model of the returns on Istanbul stock exchange 100 ındex

Harun ÖZTÜRKLER, Selim YILDIRIM