Yıldız AYDIN, Hayriye BACAKSIZ, Seher SEVİNDİK

DEMOKRATİK ALMAN CUMHURİYETİ YAZININDA CUMHURİYET KAÇAĞI İZLEĞİ ÜZERİNE: JUREK BECKER, REINER KUNZE, STEFAN HEYM

Demokratik Alman Cumhuriyeti’nin (DAC) (1949-1989) ekin siyasetinde yazarlar ve sanatçılardan toplumcu gerçekçilik ilkesi çerçevesindeyapıtlar üretmeleri istenmiş ve bu ilkeye uymayan yazarların yapıtlarının çoğunun yayımlanması engellenmiş veya sansür edilmiştir. Ele alınması uygun görülmeyen izleklerden birisi ise cumhuriyet kaçağı izleğidir, çünkü bu izleğin söz konusu edilmesi halkı doğudan batıya göç etmeye özendirebilir endişesini barındırmaktadır. Buna rağmen kimi yerde kapalı, açık veya şifreli bir biçimde kimi yazarlar bu izleği ele almışlardır. DAC yazarlarından Jurek Becker, Reiner Kunze ve Stefan Heym gibi yazarların cumhuriyet kaçağı izleğini yapıtlarında farklı biçimlerde yansıttıkları dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, söz konusu yazarların cumhuriyet kaçağı izleğini neden ve nasıl ele aldıklarının incelenmesi erek edinilmiştir. Öncelikle kısaca DAC’de sınır geçişlerine uymayan kişilere uygulanan cezaların tarihsel gelişimine göz atılacak, ardından Jurek Becker, Reiner Kunze ve Stefan Heym’ın yaşamöykülerine ve Doğu Almanya yazınındaki yerine kısaca değinilecek, son aşamada ise Schlaflose Tage (Uykusuz Günler), Friedenskinder (Barışın Çocukları) ve Mein Richard (Oğlum Richard) adlı yapıtlarında cumhuriyet kaçağı izleğinin nasıl yansıtıldığı irdelenecektir. Çalışmanın sonunda cumhuriyet kaçağı izleği bağlamında genel bir değerlendirme yapılarak yapıtlarda tespit edilen ortak ve farklı öğelerin nedenleri tartışılacaktır.

On The Topic Of Desertion From Republic In German Democratik Republic Literature: Jurek Becker, Reiner Kunze, Stefan Heym

Authors and artists were asked to create their works within the frame of socialist realism principle in the literature policy of German Democratic Republic (GDR). Most of the works of the authors, who did not follow this style of writing, were faced publication ban or censored. One of the topics that were not allowed to be handled was the topic of desertion from republic, originally known as “Republikflucht”, since addressing this topic in literary works was causing distress among the government that it might encourage people migrate from the East to the West. Despite this, however, some authors addressed this topic in their works directly, indirectly or encoded. It draws attention that authors of the East Germany such as Jurek Becker, Reiner Kunze and Stefan Heym rendered this topic of desertion from republic in their works in different ways. This study aims to analyze why and how the topic of “Republikflucht” was addressed in the works of these three writers. First of all, the historical process of the border violation and the imposed penalty in GDR will be mentioned, then brief biographies of Jurek Becker, Reiner Kunze and Stefan Heym and their roles in East German Literature will be addressed, and lastly how the topic of “Republikflucht” was handled in Schlaflose Tage, Friedenskinder and Mein Richard will be discussed. The last part of the study includes a general review regarding the topic of desertion from republic and discussion about the factors affecting the common and different elements determined in these works.

PDF

___

§ 213 Strafgesetzbuch der DDR (Ungesetzlicher Grenzübertritt). (1986). 31 Mayıs 2020 tarihinde www.chronik-de-rmauer.de: http://www.chronik-dermauer.de/system/files/dokument_pdf/57139_cdm-680000-213.pdf adresinden erişildi.
Ahrends, Martin; Baron, Udo; Hertle, Hans-Hermann (2009/1). "Cetin Mert". HansHermann Hertle ve Maria Nooke (Ed.). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. Ein biographisches Handbuch. (s. 365-367). Berlin: Christoph Links.
Ahrends, Martin; Baron, Udo; Hertle, Hans-Hermann (2009/2). "Johannes Sprenger". Hans-Hermann Hertle ve Maria Nooke (Ed.). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. Ein biographisches Handbuch. (s. 354-357). Berlin: Christoph Links.
Arnold, Heinz Ludwig (1994). "Gespräch mit Jurek Becker". Heinz Ludwig Arnold (Ed.). Jurek Becker. Cilt: 116, s. 4-14. München: edition text + kritik.
Aydın, Yıldız (2016, Aralık). "Doğu Alman Yazınında Göç ve Sürgün". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 57, s. 27-32.
Aydın, Yıldız (2017). Klaus Poche'nin "Atemnot" ve Reiner Kunze'nin "Friedenskinder" Yapıtlarında Otoriter Eğitim Eleştirisine Karşılaştırılmalı Bir Yaklaşım. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı: 19, s. 1-14.
Aydın, Yıldız (2019). "Jurek Becker'in Schlaflose Tage Romanında Toplumcu Kişilik Sorunsalına Ekin Siyasal Bir Yaklaşım". H. Asutay, v.d. (Ed.). Çocuk ve Gençlik Yazınında Çokkültürcülük. (s. 279-285). Edirne: Trakya Üniversitesi.
Baron, Udo (2009). "Cengaver Katranci". Hans-Hermann Hertle ve Maria Nooke (Ed.). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. Ein biographisches Handbuch. (s. 332-333). Berlin: Christoph Links.
Baron, Udo; Hertle, Hans-Hermann (2009). "Chris Gueffroy". Hans-Hermann Hertle ve Maria Nooke (Ed.). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. (s. 429-433). Berlin: Christoph Links.
Becker, Jurek (2007/1)."'Ich glaube, ich war ein guter Genosse.' SPIEGEL-Gespräch über die Nach-Biermann-Ära in der DDR". Christine Becker (Ed.). Mein Vater, die Deutschen und ich. Aufsätze, Vorträge, Interviews. (s. 24-36). Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Becker, Jurek (2007/2). "Schriftsteller in Ost und Schriftsteller in West". Christine Becker (Ed.). Mein Vater, die Deutschen und ich. Aufsätze, Vorträge, Interviews. (s. 48-60). Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Becker, Jurek (2013). Schlaflose Tage. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Brecht, Christine (2009). "Günter Litfin". Hans-Hermann Hertle ve M. Nooke (Ed.). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. Ein biographisches Handbuch. (s. 37-39). Berlin: Christoph Links.
Consentino, Christine (2003). "Stefan Heyms Autobiografie Nachruf: Selbstporträt, Lesart seines Lebensweges, Lebenslegende". P. Hutchinson ve R. K. Zachau (Ed.). Stefan Heym: Socialist, dissenter, Jew = Stefan Heym: Sozialist, Dissenter, Jude. (s. 161-179). Bern: Peter Lang.
Costable-Heming, Carol Anne (1996). "Confronting the Wall: Images of the Berlin Wall in GDR Short Prose". Ernst Schürer, Manfred Erwin Keune ve Philip Jenkins (Ed.). The Berlin Wall: Representations and Perspectives. (s. 86- 99). New York: Peter Lang Publishing.
DDR-Zeitzeuge. (tarih yok). 16 Ağutos 2018 tarihinde https://www.ddr-zeitzeuge.de/ddr-zeitzeugen-recherchieren/ddr-zeitzeuge/detlef-hubert-peuker535.html adresinden erişildi.
Emmerich, Wolfgang (2000). Kleine Literaturgeschichte der DDR. Berlin: Aufbau. Feldkamp, Heiner (1994). Poesie als Dialog Grundlinien im Werk Reiner Kunzes. Regensburg: S. Roderer Verlag.
Freiburg, Arnold; Mahrad, Christa (1982). FDJ: der sozialistische Jugendverband der DDR. Opladen: Westdeutscher Verlag.
Hertle, Hans-Hermann (2011, Ağustos 1). "Grenzverletzer sind festzunehmen oder zu vernichten". Hans Georg Golz (Ed.). Aus Politik und Zeitgeschichte (APuZ): 50 Jahre Mauerbau. Sayı: 61, s. 22-28.
Hertle, Hans-Hermann; Nooke, Maria (Ed.). (2009). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. Ein biographisches Handbuch. Berlin: Christoph Links.
Heym, Stefan (1988). Nachruf. München: C. Bertelsmann Verlag.
Heym, Stefan (1995). "Mein Richard". Ulrich Plenzdorf, Klaus Schlesinger ve Martin Stade (Haz.). Berliner Geschichten. (s. 80-97). Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.
Internationale Pressekonferenz des Staatsrats-Vorsitzenden der DDR, Walter Ulbricht, in Ost-Berlin, 15. Juni 1961. (tarih yok). 28 Mayıs 2020 tarihinde Chronik der Mauer: http://www.chronik-der-mauer.de/material/178773/internationale-pressekonferenz-des-staatsrats-vorsitzenden-der-ddr-walter-ulbricht-in-ost-berlin-15-juni-1961 adresinden erişildi.
Jäger, Manfred (1995). Kultur und Politik in der DDR (1945-1990). Köln: Edition Deutschland Archiv.
Kowalczuk, Ilko-Sascha (2005, Eylül 30). Wer trägt die Schuld? - Schießbefehl und mauertote. 28 Haziran 2020 tarihinde Bundeszentrale für Politische Bildung:http://www.bpb.de/themen/8W5GJZ,0,0,Wer_tr%E4gt_die_Schuld_Schie%DFbefehl_und_Mauertote.html adresinden erişildi.
Kunze, Reiner (1981). Die Wunderbaren Jahre. Prosa. Frankfurt am Main: Fischer.
Kunze, Reiner (1990). Deckname Lyrik, Eine Dokumentation. Frankfurt am Main: Sachbuch Fischer.
Opitz, Martin; Hofmann, Michael (Ed.). (2009). Metzler Lexikon. DDR-Literatur. Stuttgart, Weimar: J. B. Metzler.
Orths, Markus (2012). “Herz trifft Welt. Jurek Beckers roman Schlaflose Tage (1978)”. Olaf Kutzmutz (Ed.). Der Grenzgänger. Zu Leben und Werk Jurek Beckers. Wolfenbüttel: Bundesakademie für kulturelle Bildung Wolfenbüttel , s. 70-88).
Plenzdorf, Ulrich; Schlesinger, Klaus; Stade, Martin (Haz.). (1995). Berliner Geschichten. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.
Vorbereitung zur Republikflucht. (tarih yok). 28 Mayıs 2020 tarihinde Gedenkstätte Berliner Mauer: https://www.berliner-mauer-gedenkstaette.de/de/peuker1822.html adresinden erişildi.
Wallmann, Jürgen (1977). Reiner Kunze: Materialien und Dokumente. Frankfurt am Main: Fischer.
Zachau, Reinhard (1982). Stefan Heym. München: C.H Beck Verlag