Anadolu’da İnanışların ve Geleneklerin Doğa Korunması Açısından Önemi Üzerine Örnekler / Instances on the Importance of the Anatolian Beliefs and Customs on the Preservation of Nature
Ö Z E TYaşamın her alanında inanış ve kültürün etkilerini görmek mümkündür. Bunlardanönemli bir bölümü de inanç ve geleneklerin doğa koruması üzerinedir. Antik çağdüşünce sistemi içinde de bu örnekleri bulmak mümkündür. Ülkemiz bu konudailginç örneklere sahiptir. Bunun nedeni kültürel zenginliktir. Bu makale örnek birKültür Coğrafyası araştırması olarak hazırlanmıştır. Yerleşme, nüfus, ekonomikfaaliyetler ve toplumsal yaşamın çeşitli konuları üzerinde olduğu kadar, doğalyaşam ve yapılar ile bunların korunması üzerinde de kültürel yaklaşımların büyükönemi vardır. Hemen her inanışta doğa kutsal ve üretken sayılmış, dinlerin pekçoğunda doğal güçlere tapınma motifleri yer almış, doğal kaynakların temiztutulması ve korunmasına önem verilmiştir. Bu konuda adeta dini inanışlar vegelenek ve görenekler birbiriyle yarışmış hatta iç içe geçmiş durumdadır. Buçalışmamızda da din ve geleneğin etkileriyle doğa korunması konusunda açıkbirkaç örnek ele alınacaktır. Mikro örneklerden hareketle ülkemiz genelinde dahaçarpıcı örneklerin çıkarılması bakımından bu çalışma alanımızda bir ilk olmaözelliği taşımaktadır. Çalışmamızda Yozgat, Tokat illerindeki kutsal mekân özelliğiile tanınan ziyaret yerleri ile ülkemizin hemen her yöresine dağılmış birkaç adak vedilek ağacı örnekleri konu edilmiştir.Anahtar Kelimeler:Anadolu, gelenek, inanış, Sorgun, Durali Dayılı Köyü, Niksar, Ormancık Köyü,adak ağacı, dilek ağacı, yatır, ziyaretAB S T R AC TIt is possible to distinguish the impact of beliefs and customs in every field of life. Asubstantial part of such impact could be observed with regard to the preservationof nature. Such instances could also be found in the ancient thought systems.Turkey (our country) has interesting instances that exemplify such impact, thereason of which is our cultural wealth. This essay has been prepared as anexemplary research in Cultural Geography. Cultural approaches have a greatimportance on settlement, population, economic facilities and various issuesregarding the social life as well as on natural life and structures and theirpreservation. In almost all the belief systems, nature has been deemed holy andreproductive, and in most of the religions, motifs on worshipping natural forceshave been abundant in addition to the fact that it has been important to keep thenatural resources clean and preserve them. Religious beliefs, customs andtraditions seem to be intermingled with regard to this issue. In this study, a fewinstances on the preservation of nature through the impact of religion and customswill be examined. This study has the quality of being a forerunner in this field as itprovides relatively more striking instances from Turkey (our country) based on micro-examples. This study deals with the places in Yozgat and Tokat that receivevisits due to their reputation as holy spaces and with a few instances of wish treeswhich are to be found in almost all the regions of Turkey.Keywords: Anatolia, custom, belief, Sorgun, Durali Dayili village, Niksar, Ormancik village, wishtree, holy tombs, visit
___
- 1 KAYA, D., 2002, Halkbilim Araştırmaları, Kitabevi, s.211-213, İstanbul.
- 2 ERİNÇ, S, 1973, “Türkiye, İnsan ve Ortam” İstanbul Üniversitesi Coğrafya
Ensititüsü Dergisi, Cil 10, sayı 18-19, İstanbul, s.1-34 (BABİNGER,
F.:Anadolu’da İslamiyet, Darülfünun edebiyat Fakültesi Mecmuası, no. 3
1922, s. 217-18. TANYU, H.: Ankara ve çevresinde adak ve adak yerleri.
Ankara Üniv. İlahiyat Fak. Yayınları, 1967. ye atfen).
- 3 ERGUN, P., 2004, Türk Kültüründe Ağaç Kültü,Atatürk Kültür Merkezi
Başkanlığı Yayınları, Ankara, s.336-337.
- 4 ABDULKERİMOĞLU, A., 1987, Kastamonu’da Dini-Manevi Halk İnançları III.
Milletlerarası Folklör Kongresi Bildirileri, IV.Cilt, Gelenek, Görenek ve
İnançlar, Kültür ve Turizm bakanlığı, Milli Folklör araştırma dairesi
yayınları, No 86, Seminer Kongre Bildirileri dizisi; 23, s.1-18, Ankara.
- 5 KÜÇÜK; A., 1987, Erzincan ve Çevresindeki halk İnanışlarına Toplu Bakış, III.
Milletlerarası Folklor Kongresi Bildirileri, IV.Cilt, Gelenek, Görenek ve
İnançlar, Kültür ve Turizm bakanlığı, Milli Folklor araştırma dairesi
yayınları, No 86, Seminer Kongre Bildirileri dizisi; 23, 241-245, Ankara.
- 6 BORATAV, P. N., 1973, 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- 7 ŞAR, S., 1987, İç Anadolu Bölgesi Halk İlaçları, III. Milletlerarası Folklor
Kongresi Bildirileri, IV.Cilt, Gelenek, Görenek ve İnançlar, Kültür ve Turizm
Bakanlığı, Milli Folklor araştırma dairesi yayınları, No 86, Seminer Kongre
Bildirileri dizisi; 23, 371-380.Ankara.