TÜRKİYE’DE KİŞİ HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNİN GELİŞİMİ BAĞLAMINDA HÜRRİYET-İ ŞAHSİYE KANUNU

İnsan haklarının en vazgeçilmez unsurlarından biri, kişi hak ve özgürlükleridir. Tarihsel süreç içerisinde kişi hak ve özgürlükleri çıkarılan kanunlarla hukuki bir zemine dayandırılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda bireyin en temel hakları korunmuştur. Milli Mücadele Dönemi’nde, Abdülkadir Kemali Bey’in 18 Nisan 1921’de kişi hak ve özgürlükleri ile ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunduğu kanun teklifi incelenmeye değerdir. Teklifin verildiği dönem düşünülürse, bu kanunun ehemmiyeti daha iyi anlaşılacaktır. Milli egemenlik hâkim kılınmaya çalışılırken, “Hürriyet-i Şahsiye Kanunu” gibi bir kanunla da kişi hak ve özgürlükleri güvence altına alınmıştır. Bu kanun kişi hak ve özgürlükleri konusunda Birinci Meclis’in çıkarmış olduğu en önemli kanunlardan biri olarak tarihe geçmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hürriyet, Kişi Hak ve Özgürlükleri, Hürriyet-i Şahsiye Kanunu, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kamu Hürriyeti

DEVELOPMENTS OF INDIVIDUAL RIGHTS AND FREEDOM IN TURKEY AND THE LAW OF FREEDOM PERSONALITY

One of the most indispensable elements of human rights is the individual rights and freedoms. In the historical process, individual rights ans freedoms have been tried to be based on a legal basis by laws. In this respect, the most basic rights of the individual are put under the protected. In the National Struggle Period, the bill of law about the individual rights and freedoms, presented by Abdulkadir Kemali to Turkish Grand National Assembly on 18 April 1921 is worthy to be examined. Considering the period in which the bill of law is presented, the importance of this law will be better unterstood. While trying to make dominant national sovereignty, the individual rights and freedoms are guaranteed by a law such as “Law Of Freedom Personality”. This law passes into the history as one of the most important laws emerged by the First Assembly on the individual rights and freedoms.

Keywords:

Freedom, Individual Rıghts and Freedoms, Turkısh Grand National Assembly, Abdulkadir Kemali Bey, Law Of Freedom Personality,

PDF

___

Düstur
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi
Tan
AKARSU Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Savaş Yayınları, Ankara, 1984.
Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedi, IX, Gelişim Yayınları, İstanbul, 1986.
DEMİR, Ömer – ACAR, Mustafa, Sosyal bilimler Sözlüğü, Ağaç Yayıncılık, İstanbul, 1992.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2010.
Meydan Larousse Büyük Lügat Ansiklopedi, VI, Meydan Yayınevi, İstanbul, 1990
ŞAFAK, Ali, Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, Selim Kitabevi, Ankara, 1996.
YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.
AKAD, Mehmet-DİNÇKOL, Bihterin Vural-BULUT, Nihat, Genel Kamu Hukuku, Der Yayınları, İstanbul, 2009.
AKBULUT, Dursun Ali, Albayrak Olayı, Erzurum, 1991.
AKIN, İlhan F., Kamu Hukuku, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1974.
AKIN, Rıdvan, TBMM Devleti (1920-1923), İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
ALDIKAÇTI, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, Yenilik Basımevi, İstanbul 1973.
BOZKURT, Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, TTK, Ankara, 1996.
CİN, Halil – AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya, 1989.
ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950),İmge Kitabevi, Ankara, 2013.
DEMİREL, Ahmet, Ali Şükrü Bey’in Tan Gazetesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1996.
DEMİREL, Ahmet, Birinci Meclis’te Muhalefet İkinci Grup, İletişim Yayınları, İstanbul, 2015.
DEMİREL, Meral, Tam Bir Muhalif Abdülkadir Kemali Bey, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006.
ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku, Orion Kitabevi, Ankara, 2011.
FERİDUN, Server, Anayasal ve Siyasi Belgeler, Aydın Güler Kitabevi, İstanbul, 1962.
GOLOĞLU, Mahmut, Türkiye Cumhuriyeti 1923, Başnur Matbaası, Ankara, 1971.
GÖÇER, Mahmut, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği ve Türk Hukuku”, Türkiye’de İnsan Hakları, TODAİE (Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü) İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
GÖZE, Ayferi, Siyasi Düşünceler ve Yönetimler, Beta Yayınları, İstanbul, 2011.
GÖZÜBÜYÜK Şeref - GÖLCÜKLÜ Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
KAPANİ, Münci, Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 1993.
KİLİ, Suna – Gözübüyük, A. Ş., Türk Anayasal Metinleri, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1982.
KİLİ, Suna, Türk Anayasaları, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1982.
MONTESQUİEU, Kanunların Ruhu I, (Çev: Fehmi Baldaş-Hayri Bildik), Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 1998.
OKANDAN, Recai G. Amme Hukukumuzun Ana Hatları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1957.
ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukuku, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1942.
ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 1995.
TANİLLİ, Server, Anayasalar ve Siyasal Belgeler, Cem Yayınevi, İstanbul, 1976.
TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2015.
TUNAYA, Tarık Zafer, Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1969.
ÜNAL, Şeref, Temel Hak ve Özgürlükler ve İnsan Hakları Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 1997.
GARİP, Zerrin, Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı ve Ceza Usulü Hukuku Bilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),Ankara, 2015.
TAŞDELEN, Esra, Türkiye’de Anayasa Hazırlık Süreçlerinin Ulusal Basına Yansımaları (1921-1924-1961-1982), Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum, 2018.
AKŞİN, Sina, “Sened-i İttifak ile Magna Carta’nın Karşılaştırılması” AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, XVI/27 (1994), s. 115-123.
AKYILDIZ, Ali, “Sened-i İttifak’ın Tam Metni”, İSAM, İstanbul, 2 (1998), s.210-222.
ALPKAYA, Gökçen, “Osmanlı Hukuk Reformu ve Kişi Özgürlükleri (1839-1908)”, İnsan Hakları Yıllığı Dergisi, XII, Ankara 1990, s. 167-182.
DEMİRTAŞ, Timur, “Kişi Güvenliği”, İÜHFM, XLVIII/1-4 (1977), s. 149-172.
FEYZİOĞLU, Metin, “Anglo Sakson ve Anglo Amerikan Hukuk Düzenlerinde Habeas Corpus Kurumu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XLIV/1-4 (1995), s. 665-688.
GÜNEŞ, Seyithan, “Özgürlük ve Güvencesi Açısından Hukuk Devleti ilkesi”, Ankara Barosu Dergisi, 3 (1997), s. 21-35.
ŞAHBAZ, İbrahim, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Kişi Özgürlük ve Güvenliği”, TBB (Türkiye Barolar Birliği) Dergisi, 55 (2004), s. 201-225.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gt /E.T. : 10.06.2019