Mustafa Kemal Atatürk ve Franklin Delano Roosvelt’in Dış Politikadaki Liderliklerinin Karşılaştırılması
Makale, Amerika Birleşik Devletleri başkanlarından Franklin Delano Roosevelt (1882-1945) ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün (1881-1938) dış politikadaki liderliklerini karşılaştırmalı olarak irdelemektedir. Her iki liderin politika ve uygulamalarının ne ölçüde etik ve etkin olduğu değerlendirilmektedir. Roosevelt ve Atatürk ülkelerinde köklü değişiklikler gerçekleştirmişlerdir. Onların dış politika alanındaki karar ve uygulamaları, iç politikadan bağımsız olmamıştır. Özellikle Türk dış politikasındaki gelişmeler, Kurtuluş Savaşı ve Devrim sürecine değinilmeden anlaşılamaz. Bu nedenledir ki makale, iç politika unsurlarına da yer vermektedir.
Makalede Atatürk ve Roosevelt’in dönüşümcü liderlik (transformational leadership) nitelikleri ortaya konmaktadır. Çalışmanın esas amacı her iki liderin dış politikadaki karar ve uygulamalarının ne ölçüde etkin olduğu ve sonuca ulaşırken ne derece etik ilkelere bağlı kaldıkları hususlarını ortaya koymaktır. Bu bağlamda, iki devlet adamının liderlik özellikleri Amaç, Araç ve Sonuçları temelinde irdelenmektedir.
Her iki lider de ülkelerinde büyük değişim yaratan dönüşümcü (transformational) liderler olarak tarihteki yerlerini almışlardır. ABD dış politikasında köklü değişiklilikler yapmasına rağmen Roosevelt’in özellikle toplumu ikna etme noktasında ilk hamleyi yapmada bazı zafiyetleri olduğu görülmektedir. Ülkenin dış politikasını belirli prensipler üzerinde kuran Atatürk, etkin ve sonuca ulaşan karar ve uygulamalarında ahlaki unsurları göz ardı etmeyen tarihteki sayılı liderlerden biri olmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Mustafa Kemal Atatürk, Franklin Delano Roosevelt, Liderlik, Dış Politika, Etik
Foreign Policy Leadership Comparison of Mustafa Kemal Atatürk and Franklin Delano Roosevelt
This paper compares and contrasts the effectiveness and ethics of the foreign policy leadership of Franklin Delano Roosevelt (1882-1945) and Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938). The two men had transformed their countries in a myriad of areas. The change they brought for their nations could not be analyzed completely without studying their foreign policies. While analyzing foreign policies, the paper makes references to the domestic agenda as well. In particular the transformation in Turkish foreign policy could only be comprehended with the national struggle and the Revolution.
The paper attempts to figure out the transformational leadership of bot statesmen. It explores the effectiveness of their foreign policies through anet hical dimension. Roosevelt and Atatürk’s decisions and the implementation of these decisions are analyzed based on Joseph Nye’s framework of Objectives/Means/Outcomes (Nye 2006: 164).
Both leaders emerge as transformational leaders who created great change in their countries. Even though Roosevelt eventually transformed the United States foreign policy, there have been shortcomings in the effectiveness and ethics of his initiative taking. Atatürk, whose foreign policy was bound to strict principles, is probably one of those few leaders in history who managed to pursue effective policies without leaving ethics
aside.
Keywords:
Mustafa Kemal Atatürk, Franklin Delano Roosevelt, Liderlik, Dış Politika, etik,
___
- Armstrong, Harold, Bozkurt, Arba Yayınları, İstanbul 1996
- Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, 1952
- Aydemir, Şevket Sürreya, Tek Adam Cilt 1-2-3, Remzi Kitabevi, İstanbul 1999
- Bayar, Celal, Atatürk Gibi Düşünmek, Tekin Yayınları, İstanbul 1999.
- Bektan, Ali, Atatürk’ün Kehanetleri, Sınır Ötesi Yayınları, İstanbul 2004
- Burns, James MacGregor, Transforming Leadership: A New Pursuit of Happiness, Atlantic Monthly Press, New York 2003
- Burns, James MacGregor & Dunn, Susan, The Three Roosevelts: Patrician Leaders who Transformed America, Grove Press, New York 2001
- Cebesoy, Ali Fuat, Sınıf Arkadaşım Atatürk, İnkılap Yayınları, Ankara 1966 . Çağatay, Neşet, “Barışsever ve Özgürlükçü Atatürk”, Belleten, C.47, TTK Yayınları, Ankara 1983
- Gokberk, Macit, “Aydınlanma Felsefesi, Devrimler ve Atatürk”, Çağdaş Düşüncenin Işığında Atatürk, ed.:Sarc, Ömer Celal et al., Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, İstanbul 1986
- Greenstein, Fred, Presidential Difference, Princeton University Press, 2004
- Heifetz, Ronald & Linsky, Martin, Leadership on the Line: Staying Alive bhrough the Dangers of Leading, Harvard Business School Press, Watertown, 2002
- İnan, Afet, M.Kemal Atatürk’ten Yazdıklarım, Cumhuriyet, Ankara 1998
- Kennedy, John F., Profiles in Courage, Harper Collins Publishers, New York 2003
- Kinross, Lord, Atatürk: A Biography of Mustafa Kemal, Father of Modern Turkey”, Quill, New York 1964
- Linsky, M., Mason Fellows Seminar, John F. Kennedy School of Government, Harvard University, July 2007
- Mango, Andrew, Atatürk, Murray, London, 1999.
- Nye, Joseph, “Transformational Leadership and American Foreign Policy”, ment, Harvard University, 2006 Volkan, Vamık and Itzkowitz, Norman, The Immortal Atatürk: A Psychobiography, The University of Chicago Press, Chicago 1986
- Yılmaz, Mustafa, “Harold C. Armstrong’un ‘Grey Wolf Mustafa Kemal An Intimate Study of a Dictator’ (Bozkurt Mustafa Kemal) Kitabı Üzerine”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 33, Cilt: XI, Kasım 1995
- Wills, Garry, Certain Trumpets: The Call of Leaders, Simon & Schuster, New York 1994
- ISSN: 1011-727X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1984
- Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Polis Teşkilâtı (1923-1938)
Birinci Dünya Savaşı’na Girerken Donanmada Yapılan Islah Çalışmaları ve Yabancı Uzmanlar
Atatürk Dönemi Türkiye-Bulgaristan İlişkileri
Keskin Halkevi (20 Şubat 1938-1951)
Cellât Gölü’nden Sağlık Ovası’na
İnkılâp Kanunlarının Kabulünün 86. Yılında İslâm Düşüncesinde Hilâfet Sorunu