Adil DAĞISTAN

3310

Millî Mücadele'de Mustafa Suphi Olayı

Bilindiği gibi, Millî Mücadele yıllarında Anadolu özellikle 1919 yılından 1922 yılı ortalarına kadar, çok yoğun diyebileceğimiz bir şekilde "Sol faaliyetlere sahne olmuştur. Bu durumun en belli başlı sebebinin o yıllarda adeta kendiliğinden oluşan Türk-Sovyet yakınlaşmasından dolayı olduğu malumdur.
Anahtar Kelimeler:

Milli Mücadele, Mustafa Suphi, Kurtuluş Savaşı

Muslims of British India and The Kemalist Reform in Turkey Iqbal, Jinnah and Atatürk, 1924-1938

Ever since his emergence as the leader of the Turkish nationalists, Kemal Atatürk had attracted wide support from among the Müslim of British India. Though the adulation of Kemal had sprung from the Indian in- volvement with pan-Islam but basically it was his apparent defence of the caliphate which had endeared him to his well-wishers in the Subcontinent. Thus, ali through the exuberance of the Khilafat movement (1918-1924), Mustafa Kemal was lauded for his perceived stand against Western im- perialism in the hour of Islam's grave crisis. Even when the relations between the sultan-caliph at İstanbul and the nationalists at Ankara fell to their lowest ebb, as in Nowember 1922 owing to the separation of the sultanate and the caliphate, no widespread stir w as created in India. The clash came only in March 1924, when Kemal abolished the caliphate which to him had become anomalous and anachronistic. The reaction in India was instantaneous and sharp, but somehow the break was soon repaired. After the initial shock, the Indian public opinion, spearheaded by those who understood the Turkish predicament, began to tilt again in favour of the nationalists and the new situation generally came to be accepted.
Keywords:

British India, United Kingdom Muslims, Atatürk, Turkey,

PDF

___

  • Tansel, Selahattin, Mondros'tan Mudanya'ya Kadar, C I, Ankara 1973.
  • Dumont, Paul, "L'axe Moscou, Ankara, Les Relations Turco- Sovietiques de 1919 a 1922", Chaiers du Monde Russe et Sovietique. XVIII, (3), Juillet-Septembre, 1977.
  • Bayur, Yusuf Hikmet, Türkiye Devleti’nin Dış Siyasası, Ankara 1973.
  • Tuncay, Mete, Türkiye'de Sol Akımlar, Ankara 1978.
  • Saray, Mehmet, Atatürk’ün Sovyet Politikası, İstanbul 1984.
  • Kurat, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara 1990.
  • Kaymaz, Nejat, "TBMM'de Misak-ı Mîllîye Bağlılık Andı İçilmesi Konusu-Il", Tarih ve Toplum, S 20, Ağustos 1985.
  • Bayur, Yusuf Hikmet , "Mustafa Suphi ve Millî Mücadele'ye El Koymaya Çalışan Başı Dışarda Akımlar" Belleten, S 140, Ekim 1971.
  • Goloğlu, Mahmut, Cumhuriyete Doğru, Ankara 1971.
  • Harris, Georges, Türkiye’de Komünizmin Kaynakları, İstanbul 1976.
  • Tevetoğlu, Fethi, Türkiye'de Sosyalist ve Komünist Faaliyetler 1910-1960, Ankara 1967.
  • Aslan, Yavuz, Türkiye Komünist Fırkasının kuruluşu ve Mustafa Suphi, Erzurum Üniversitesi, Erzurum 1995.
  • Nevsal-i Milli, S 194, Aydınlık Dergisi, Aralık 1968.
  • Şiş-manov, Dimiter, Türkiye İşçi ve Sosyalist Hareketi (1908- 1965), İstanbul 1990.
  • Kuran, Ahmet Bedevi, Osmanlı İmparatorluğu'nda İnkılâp Hareketleri ve Millî Mücadele, İstanbul 1956.
  • Kurat, Akdes Nimet, Ekim Devrimi Sonrası Türkiye Tarihi, SSCB, Bilimler Akademisi, Çev. A. Hasanoğlu, İstanbul 1979.
  • "Cenuptaki Türk Yoldaşlarına, Türk Kardaştarına", Çev. Ayşe Şen, Tarih ve Toplum, C VII, S 37, Ocak 1987.
  • Söylemezoğlu, Galip Kemali, 30 Senelik Hatıralarının 3. Cildi, C III, İstanbul 1953.
  • Gürün, Kamaran, Türk-Sovyet İlişkileri, Ankara 1991.
  • Kandemir, Feridun, Atatürk'ün Kurduğu Türkiye Komünist Partisi ve Sonrası, İstanbul 1966.
  • Tevetoğlu, Fethi, "Millî Mücadele'nin Gizli Kuruluşlarından Karakol Cemiyeti", Türk Kültürü, C VIII, S 95, 1969-1970.
  • Aydemir, Şevket Süreyya, Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver Paşa, C 3, İstanbul 1972.
  • Chooueri, Cosroe, Bakü Kongresi, Çev. Yuluğ Tekin Kurat, Ankara 1984.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi (ATAŞE), s. 6/2, 865, D.2/56, KI.849, F. 23-2.
  • Tarakçıoğlu, Mustafa Reşit, Trabzon'un Yakın Tarihi, Trabzon 1986.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C III, 14.8.1336, 1920.
  • Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri I-III, Ankara 1989.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A. 6/ 2865, Kİ. 849, D. 2/56, F. 30.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A. 1/4280, Kİ. 549, D. 16-A-A/4, F. 6-3.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A.1/4282, Kİ. 586, D.115/35, F.4.
  • "Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri", C IV.
  • Goloğlu, Mahmut, Cumhuriyete Doğru, Ankara 1972.
  • İleri, Rasih Nuri, Atatürk ve Komünizm, İstanbul 1970.
  • Dumont, Paul, "Bolşevizm ve Doğu: Mustafa Suphi'nin Türkiye Komünist Partisi 1918-1921", Birikim, S 61, Mart 1980.
  • Aydemir, Şevket Süreyya, "M. Suphi Olayı Hakkında", Milliyet, 21 Temmuz 1971.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A. 1/4282, Kİ. 589, D. 121-A 16, F. 1.
  • Çankaya Cumhurbaşkanlığı Atatürk Arşivi, A: 111-7, D. 18, F. 221.
  • Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi, Tarih Araştırmaları Dergisi, C Xlll, S 241, 1979-1980.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Celse Zabıtları, C II.
  • "Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri", IV, s, 386, Belge No: 373.
  • Çoruhlu, Samih, "İstiklal Savaşında Komünizm Faaliyeti", Yeni İstanbul, 15 Temmuz 1966.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A-7/3178, Kl. 935, D. 6/1-A, F. 25.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A-1/4283, Kl. 1040. D. 130/85-A F. 34-3.
  • Emre, Ahmet Cevat, “1920 Moskovasında Türk Komünistleri", Tarih Dünyası, S 2, Ocak 1965.
  • Aydemir, Şevket Süreyya, "Mustafa Suphi Olayı Hakkında", Milliyet, 21 Temmuz 1917.
  • Tunçay, Mete, "Samım Karagöz'ün Yazısı Üzerine", Mülkiyeliler Birliği Dergisi, S 107, Mayıs 1989.
  • Bayur, Yusuf Hikmet, "Mustafa Suphi Olayı", Milliyet, 12 Haziran 1971.
  • Toker, Metin, "Sağda ve Solda Vuruşanlar", Milliyet, 11 Mayıs 1971.
  • Çoruhlu, Samih, İstiklal Savaşında Komünizm Faaliyeti, Yeni İstanbul, 15 Temmuz 1966.
  • Bozdağ, İsmet, Kemal Tahir'in Söyleşileri, Milliyet, 14-17 Haziran 1980).
  • Sayılgan, Adnan, SSCB ve Sultan Galiyev, İstanbul 1967.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A-1/4282, Kİ. 590, D. 123/37, F. 41-2.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A-1/4282, Kİ. 590, D-123/37, F. 41.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A-1/4282, Kİ, 558, D. 118/36, F. 26-9.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A—1/4283, Kİ. 104, D. 139/44-B, F. 12-3.
  • Aydemir, Şevket Süreyya, "M. Suphi Olayı”, Milliyet, 21 Temmuz 1971.
  • Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi, A-1/4283, Kİ. 1041, D. 139/44-B, F. 5-5.
Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1011-727X
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1984
  • Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Çanakkale'deki Komutan ile Modern Türkiye Cumhuriyeti'ne

Hüsamettin ÖZTÜRK

Milli Mücadele Döneminde Kastamonu'da Kurulan Cemiyetler

Faruk SÖYLEMEZ

"Çanakkale Muharebelerinin Türk Şiirindeki Yeri ve Önemi" Üzerine Bir Tasnif Denemesi

Ömer ÇAKIR

Ağaoğlu Ahmet Beyin Demokrasi Anlayışı

Fahri SAKAL

Millî Mücadele'de Mustafa Suphi Olayı

Adil DAĞISTAN

Yeniden Doğan Türkiye'nin Sembolü Atatürk

Osmanokun İBRAİMOV