Lozan Barış Antlaşmasına Göre Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Konunun T.B.M.M'de Görüşülmesi

11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, "Misak-ı Milli" sınırlarına, Musul ve Hatay hariç, ulaşmış bulunmaktaydı. Türkiye'nin diğer Batılı devletler gibi tam bağımsızlık ve eşitlik statüsünü kazandığı yer ise Lozan olmuştur. Lozan Barış Konferansı (20 Kasım 1922-24 Temmuz 1923) sonucu Türkiye, eşitliğini ve egemenliğini bütün dünyaya kabul ettirmiş oluyordu. Müttefik devletlerle imzalanan Lozan Barış Andlaşmasıyla, Musul, Hatay ve diğer bazı sorunlar dışındaki bütün sorunlar çözümlenmiş ve Türkiye, bağımsız devletler arasındaki yerini almıştır. Lozan Barış Konferansı'nın ortaya çıkardığı siyasi metinlerden biri de "Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol'dür. Bu sözleşme ile gerçekleştirilen mübadele sırasında yaklaşık olarak 350.000 Müslüman Türk ile 200.000 Hıristiyan Rum yaşadıkları yerleri terk etmek durumunda kalmışlardır. Mübadele, sözleşmenin imzalanmasından kısa bir süre sonra başlamış ve her iki ülke için de yıllarca sorun oluşturmuştur. Bu çalışmada, mübadele konusunun Lozan’da ele alınışı, konuyla ilgili Lozan görüşmelerinin ve imzalanan Mübadele Sözleşmesinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde (TBMM) ortaya çıkardığı tartışmalar İncelenmektedir. Ayrıca, mübadele sırasında ortaya çıkan "établi" ve Patrikhane sorununa da değinilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Lozan Barış Antlaşması, Nüfus Mübadelesi, Türk-Yunan

Turkish-Greek Population Exchange According to the Lausanne Peace Treaty and Discussing the Issue in the Turkish Republic

with the Mudanya Armistice was signed on October 11, 1922 the Government of the Grand National Assembly of Turkey, "National Pact" of the border, Mosul and excluding Hatay, there were reached. Turkey's status as where it gained full independence and equality and other Western states had Lausanne. Conference of Lausanne (20 November 1922-24 July 1923) as a result Turkey, equality and sovereignty that was happening to the whole world. Allied with the Lausanne Peace Treaty signed with the state, Mosul, Hatay and resolved all issues other than some problems and Turkey has taken its place among the independent states. One of the political texts created by the Lausanne Peace Conference is the "Agreement and Protocol on the Exchange of the Greek and Turkish Peoples. During this exchange, approximately 350,000 Muslim Turks and 200,000 Christian Greeks had to leave their places of residence. started soon after and formed many years the problem for both countries. in this study, dealing in Lausanne, the exchange issues, the Lausanne negotiations on the issue and signed exchange Contract of Turkey's Grand National Assembly (Parliament) debate that arises is investigated. in addition, during the exchange the "établi" and the Patriarchate problem are also addressed.

Keywords:

Lausanne Peace Treaty, Population Exchange, Turkish-Greek,

PDF

___

Baskın Oran, Türk-Yunan ilişkilerinde Batı Trakya Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, Ankara 1986, s. 46
Seçil Akgün, "Birkaç Amerikan kaynağından Türk-Yunan Mübadelesi Sorunu", Üçüncü Askeri Tarih Semineri Bildiriler, Gen. Kur. Basımevi, Ankara 1986, s. 242
Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler (Çev. Seha L. Meray), Takımı I, Cilt 1, Kitap 1, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1973, s. 23
A. Cevat Eren, "Türkiye’de Göç ve Göçmen Meselelerinin Başlaması", Türk Dünya¬sı, Sayı 1, Şubat-Mart-Nisan 1966, s. 12
TBMM Gizli Celse Zabıttan, İş Bankası Kültür Yayınları, Cilt 4, Ankara 1985. s. 6
Ali Fuat Cebesoy, Siyasi Hatıralar, II. Kısım, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1960, s. 61
Mehmet Gönlübol,. Cem Sar, Atatürk ve Türkiye'nin Dış Politikası (1919-1938), A.K.D.T. Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1990, s. 56
Nihat Erim, "Milletlerarası Daimi Adalet Divanı ve Türkiye", A.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Ankara 1944, s. 63
Haluk Ülman, "Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler (1923-1968), A.Ü. SBF Dergisi, Cilt 23, No 3, Ankara 1968, s. 250
Akşin, Sina (Editör) Türkiye Tarihi-Çağdaş Türkiye, Cilt 4, Cem Yayınevi, İstanbul 1989
Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1984
Ateş, Toktamış. Türk Devrim Tarihi, Filiz Kitabevi, İstanbul 1985.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi