Dârülfünûn’un, Kurtuluş Savaşı ve İnkılâplara Bakışı

Osmanlı Devletı'nin çözülme dönemine girmesinden itibaren asıl yapılması gereken, Türk milletinin millî yapışma ve millî kültürüne uygun sosyal ve ekonomik bir kalkınmanın ve gelişmenin sağlanması idi. Türk toplumu, aydınlarının öncülüğünde, kendisini ve devlet müesseselerini hızla yenilemeli ve hiç bir ânda Batı’daki gelişme ve ilerlemelerin gerisinde kalmamalı idi. Ancak, Osmanlı medreselerinin bozulması ve modern bir üniversitenin de bir türlü geliştirilememesi gibi sebeplerle, Türk aydını halka yeteri kadar öncülük edememiş; sonuçta Türkiyemiz, büyük millî problemlerle karşılaşmağa başlamıştır. Bugün, Türk aydını ve yöneticisinin önünde çözüm bekleyen birçok millî problemler bulunmaktadır. Bilim ve üniversite problemi ise, Türkiye'nin geleceğini hazırlayan büyük meselelerden biridir. İstanbul Darülfünû'nunda (üniversite) köklü bir reform yapmak için, zamanın Türk yöneticileri tarafından Türkiye'ye yabancı danışman olarak çağırılan Prof. Albert Malche, 1932'de şöyle diyordu: "Dârülfünûn meselesi esas itibari Türkiye’nin fikrî, manevî, hatta içtimâi istikbali meselesidir" . Üniversite probleminin, günümüzde de önemli millî problemlerimizden biri olduğu açıktır. Ancak bu çalışmada üzerinde durulmak istenen konu, Dârülfünûn'un Kurtuluş Savaşı'na ve Atatürk'ün öncülüğünde gerçekleştirilen Türk İnkılâbı'na karşı gösterdiği ilgi ve tutumun kısaca incelenmesidir.

Anahtar Kelimeler:

Dârülfünûn, Kurtuluş Savaşı, Inkılâplar

Darülfünûn’s War of Independence and Is Perspective on Revolutions

The main thing to be done since the Ottoman Empire entered the dissolution period was to provide a social and economic development and development in accordance with the national adhesion and national culture of the Turkish nation. The Turkish society, under the leadership of its intellectuals, should renew itself and its state institutions rapidly and should not be left behind the developments and progresses in the West at any moment. However, due to the deterioration of Ottoman madrasas and the failure to develop a modern university in any way, Turkish intellectual could not lead the public enough; Our result, Turkey has begin to experience the great national problems. Today, there are many national problems waiting for a solution before the Turkish intellectual and his ruler. The problems of science and universities is one of the big issues that prepare the future of Turkey. Darülfünû'n in Istanbul (university) to make a radical reform, when called upon Turkey by the Turkish rulers as a foreign consultant Prof. Malcha Alberta, in 1932, he says: "Darülfünun essentially a matter of Turkey's intellectual, spiritual, matter is even muster the future." It is clear that the university problem is one of our important national problems today. However, the subject to be emphasized in this study is to briefly examine the interest and attitude of Dârülfünûn towards the War of Independence and the Turkish Revolution under the leadership of Atatürk.

Keywords:

Dârülfünûn, Independence War, Revolutions,

PDF

___

Bkz. Alberte Malche, İstanbul Üniversitesi HakkındaRapor, İstanbul 1939, s. 58.
İsmail Hakkı Baltacıoğlu'nun hayatı, şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi için bkz. Kema! Aytaç, "İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu11, A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 17, Sayı:1-2 (1984), s. 237-248. Bu hususta ayrrntılı bilgi İçin bkz. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, "Hayatım", Yeni Adam, Sayı: 315-318 (9-30 Ocak 1941).
Dârülfünûn’daki bu olayların nasıl başladığı ve geliştiği hakkında ayrıntılı bilgi için, Hakimiyet-i Milliye gazetesinde yayınlanan şu yazılara bakılabilir: "Dârülfünûn Karar¬ları'1, 4.4.1922; "Dârülfünûn Talebesinin Kuvvetli İthamları", "İstanbul Gençliğinin Fe¬veranı", 7.4.1922; "Hayasızlar ve Gençliğin Temiz Kalbi", 9.4.1922; "İstanbul Dâ- rülfünûnu'ndaki Vicdan İsyanı", 13.4.1922; Maârif Vekâleti'nin konu ile ilgili bir telg¬rafının metni, 18.4.1922. Olaylar ve sonuçları hakkında derli toplu bilgi için ayrıca bkz. Kâzım Ismaiİ Gürkan, Dârülfünûn Grevi, Harman yy., İstanbul, 1971; Abdurrah- man Siler, Türk Yüksek Öğretiminde Dârülfünûn (1863-1933), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üni. Sos. Bil, Ens., Ankara, 1992.
Ziya Gökaİp'in bu konu etrafındaki görüşlerinin ayrıntıları için bkz. "Maârif Mes'elesİ", Muallim Mecmuası, C. I, Sayı: 11-12, (1333/1917). İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Maârifde Bir Siyaset, Necm-i İstikbal Matbaası, İstanbul 1335/1919, s. 75-77.
Bkz. Cumhurbaşkanları, Başbakanlar ve Millî Eğitim Bakanlarının Millî Eğitimle İlgili Söylev ve demeçleri, C. II, Millî Eğitim Bakanlığı Yayını, Ankara 1946, s. 142-143.
Bu soru ve cevaplar hakkında daha fazla bilgi için bkz. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, "Hayatım", Yeni Adam, Sayı: 345-346 (7-14 Ağustos 1941), s. 14.
Bu hususta daha fazla bilgi için bkz. Abdurrahman Siler, aynı tez, s. 289-291.
Bkz. Birinci Türk Tarih Kongresi (Konferanslar, Müzakere Zabıtları), Maârif Vekâleti yayını, Ankara 1932.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi