Cumhuriyet Döneminde Denk Bütçe Politikasına Geçiş

Ondokuzuncu yüzyılda bütçenin denk olması mali ve siyasi bağımsızlığın önemli bir ölçütü olarak görüldüğünden, bütçe açıklarından ekonomik., siyasi ve ideolojik nedenlerle kaçınılır. Bütçe açıkları borçlanmaya, karşılıksız para basımına ve enflasyona neden olur. Birinci Dünya Savaşı öncesinde, enflasyonun en önemli kaynağının bütçe açıkları olduğu kabul edilir. Bütçe açıkları, bir yanda mevcut ekonomik düzeni bozarak piyasa mekanizmasının işleyişini aksatır. Öte yanda, bütçe açıklarını kapatmak üzere devletin sürekli dış borçlanmaya gitmesi, bir ülkenin siyasi ve iktisadi bağımsızlığını yitirmesine neden olur. Bu konuda Osmanlı İmparatorluğu tipik bir örnektir (Duverger, 1955: 81- 2). Bu nedenlerle bütçe açıklarından kaçınılması ve bütçede denklik kurulması önemlidir. Cumhuriyet kurulduktan sonra açık bütçeden denk bütçeye geçişe büyük önem verilmiştir. Denk Bütçe Politikası’na geçiş nedenleri ve geçişin nasıl yapıldığı bu yazının ana konusudur. Daha sonra, kısaca Dünya Krizi bağlammda Denk Bütçe - Sağlam Para Politikası’na değinilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Bütçe, Cumhuriyet Dönemi, Denk Bütçe Dönemi

Transition to Equivalent Budget Policy in the Republican Era

The budget deficits are avoided for economic, political and ideological reasons, as the equilibrium of the budget in the nineteenth century was seen as an important measure of financial and political independence. Budget deficits cause borrowing, unrequited money printing and inflation. Before the First World War, the most important source of inflation is considered to be budget deficits. Budget deficits, on the one hand, disrupt the current economic order and disrupt the functioning of the market mechanism. On the other hand, the state's constant foreign borrowing to close the budget deficits causes a country to lose its political and economic independence. The Ottoman Empire is a typical example in this regard (Duverger, 1955: 81-2). For these reasons, it is important to avoid budget deficits and establish a balance in the budget. After the republic was established, great importance was given to the transition from open budget to equivalent budget. Reasons for transition to the Equivalent Budget Policy and how the transition is made are the main topics of this article. Then, in the context of the World Crisis, the Equivalent Budget - Sound Monetary Policy will be mentioned.

Keywords:

Budget, Equivalent Budget Period, Republican Period,

PDF

___

1925 Yılı Muvazene-i Maliye Encümeni Mazbatası 31.1.1341, Zabıt Ceridesi, Cilt 13, Devre 2, T. 2.
Mustafa Kemal Atatürk (1989). Söylev ve Demeçleri, Cilt l-lll, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi
Falih Rıfkı Atay (1969). Çankaya, İstanbul: Bateş.
Yusuf Hikmet Bayur (1938). Türkiye Devletinin Dış Siyasası, Ankara.
Mithat Cemil (1933).Lozan, Cilt I, İstanbul.
Maurice Duverger (1955). Amme Mâliyesi, Ankara: AÜ SBF.
Vedat Eldem (1973). "Cihan Harbinin ve İstiklal Savaşının Ekonomik Sorunları’, Der. Osman Okyar, Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Metinler-Tartışmalar, Ankara:Hacettepe Üniversitesi.
Cezmi Erçin (1938). Bütçe Nazariyat ve Tatbikatı, Ankara. VValker D. Hines, E.W. Kemmerer ve diğerleri (1936). Türkiye'nin İktisadi Bakımdan Umumi Bir Tetkiki 1933-1934, Cilt I, Ankara.
İsmet İnönü (1987). Hatıralar, İkinci Kitap, Ankara: Bilgi Yayınevi. (1933). "Memleketi İmar Edecek Sermaye", Ülkü Halkevleri Mecmuası, Cilt II, 11, Birinci Kanun.
Aziz Köklü (1947). Türkiye'de Para Meseleleri, Ankara: AÜ SBF. Hazım Atıf Kuyucak (1952). Bütçe, Ankara.
Gündüz Ökçün (1971). 1923 Türkiye İktisat Kongresi 1923, İzmir, Ankara: AÜ SBF.
İ. Fazıl Pelin (1944). Finans İlmi, Bütçe, Cilt I, İstanbul: İÜ İktisat Fakültesi.
Nihat Sayar (1966). Amme Mâliyesi, Cilt I—II, İstanbul.
TBMM Zabıt Cerideleri, 1924-38 Bütçe Görüşmeleri.
Yusuf Kemal Tengirşenk (1967). Vatan Hizmetinde, İstanbul. Yahya S. Tezel (1986). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950, Ankara: Yurt Yayınları.Zafer Toprak (1982). Türkiye'de Milli İktisat, Ankara: Yurt Yayınları.
Arnold J. Toynbee ve K.P. Kirkwood (1926). Turkey, London.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi