CUMHURİYET TÜRKİYE’SİNİN İLK ÇOCUK HAFTASI
Milletlerin tarihlerinde anmaya ve kutlamaya değer Ulusal günleri ve milli bayramları vardır. Türk bağımsızlık mücadelesi ve Cumhuriyet Türkiye’sinin inşası sürecinde önemli yeri olan 23 Nisan1920 tarihi de bunlardan biridir. Günün anlam ve değerini yetişen kuşaklara öğretmek ve ulusal bağımsızlık bilincini sonsuza kadar yaşatmak amacıyla, bu gün “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” adıyla Mustafa Kemal Atatürk tarafından Türk çocuklarına hediye edilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren çeşitli etkinliklerle kutlanan 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 1927
tarihinden itibaren Türkiye Himaye-i Eftal Cemiyeti’nin öncülüğünde oldukça kapsamlı bir hale getirilmiştir. 1929’da ise Çocuk Haftası’na dönüştürülmüş ve hafta süresince, resmi törenlerin yanında çocukların bayram neşe ve heyecanını yaşamaları sağlanmış ve çocuk ile ilgili birçok nokta kamuoyunun gündemine taşınmıştır. Bayram ve hafta süresince Cemiyet, merkezi Ankara ve tüm şubelerinde törenler, toplantılar, yayınlar, müsamereler, eğlenceler, balolar ve yarışmalar düzenlemiştir.
Çalışmada, 23 Nisan Bayramı ve Çocuk Haftası’nın Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki heyecanı, içeriği ve yapılanlar, etkinliklerin mimarı Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin faaliyetleri bağlamında ele alınarak incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Çocuk Haftası, 23 Nisan, Himaye-i Etfal Cemiyeti, Çocuk bayramı, Dr. Fuad (Umay)
THE FIRST CHILDREN WEEK IN THE REPUBLIC OF TURKEY
There are national days and national holiday to celebrate in the history of nation. 23 April 1920, which is an important place in the process of building Republic Turkey and sutruggling the independence of Turkish people, is one of them. His day, which is named 23 April National Sovereignty and Children’s Day, was present to the
Turkish Children by Mustafa Kemal Atatürk.
23 April festival has celebrated since the establishment Republic of Turkey. This celebration has started to improve on more compressively and effectively from on the leadership of the Society of the Children Protection in 1927. 23 Apil day was converting Children’s week in 1929, has provided that childen has lived the entertainment
and enthuisiasm of festival anal it has moved to many points in related to children to agenda. During holidays and weekend, Society has organizated ceremonies, entertainment, compeditions, publication and meetingi in all branches to be central Ankara in Turkey.
In this study has tired to determine the excitement of 23 April and Children’s Week festival content and contribution of the Society of the Child Protection in the first years of Republic Turkey.
Keywords:
Children’s Week, April 23, Society of the Child Protection, Children’s day, Dr. Fuad (Umay),
___
- Akın, Veysi, Bir Devrin Cemiyet Adamı Doktor Fuad Umay, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2000.
- Annelere ve Çocuklara Salname, İstanbul 1927.
- Atatürk’ün Nöbet Defteri, (Toplayan: Özel Şahingiray), Ankara 1955.
- Banoğlu, Niyazı Ahmet, Atatürk’ün İstanbul’daki Hayatı, I, 1973.
- Bolat, Bengül Selman, Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları, (1923-1960), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2007.
- Çocuk Esirgeme Kurumu XXV Yılda Neler Yaptı, Çocuk Davamız, İzmir 1946.
- Düstur, II, ( 3. Tertip), Kanun No.112, 23 Nisan 1337, Ankara.
- Heyet-i İdare Karar Defteri, (31 Mart 1929). Kocatürk, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi, 1918-1938, Ankara 1988.
- Resmi Gazete, “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun” Kabul tarihi: 27.05.1935, Kanun no: 2739.
- SHÇEK Arşivi, 23 Nisan Çocuk Bayramı ve Haftasının 1934 tarihli programı, (21.04.1934 tarihli 3 sayfa)
- SHÇEK Arşivi, Çocuk Haftası, Ankara’da yapılacak Program, Ankara, 1931.
- Sönmez, Cemil, Atatürk’te Çocuk Sevgisi, Ankara 2004. TBMM Zabı Ceridesi, X, Devre 1, İçtima,2, Ankara, 1958 Tokat, 23 Nisan, Tokat, 1940.
- Türkiye Himâye-i Etfâl Cemiyeti İstanbul Merkezi 1340 Tarihinde İnikad eden Kongrede Kıraat ve kabul edilen 1339 Kanunisani İbtidasından 1340 Nisan Nihayetine kadar on beş aylık mahsus Umumi Rapor Bütçe ve Bilançolar ve Müfettiş Raporlarıyla Kongre Mukarreratı, İstanbul 1340.
- Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti Nizamname-i Esasisi, Ankara 1927.
- Umay Fuad, Seçmenlerimle Başbaşa, Ankara 1950.
- “23 Nisan Çocuk Gününü Bütün Millet Tesit Etti”, Gürbüz Türk Çocuğu, VIII, Mayıs 1927, s.33-37.
- “23 Nisan Her Tarafta Kutlanan İlk Çocuk Bayramı Olmuştur”, Gürbüz Türk Çocuğu, XXI, Haziran 1928, s.20-30.
- “23 Nisan Türklerin Kurtuluş Günü ve Çocuk Bayramıdır”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.2.
- “23 Nisan”, Gürbüz Türk Çocuğu, LXXIX, Mayıs 1933, s.1-3.
- “Ankara’da Çocuk Bayramı”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s. 3. “Bursa Programı”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.5-7.
- “Cemiyetimizin Muhtelif Mahallerdeki Faaliyetleri”, Gürbüz Türk Çocuğu, XVII, Şubat 1928, s.17.
- “Çocuk Bakımı”, Çocuk Haftası, II, İstanbul 1930, s.72-98.
- “Çocuk Balosu”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.4.
- “Çocuk Günü Bu Sene”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s. 22.
- “Çocuk Haftası Ankara’da Nasıl Geçti”, Gürbüz Türk Çocuğu, XXXII, Mayıs 1929, s.17-31. “Çocuk Haftasında İstanbul Ocağı”, Çocuk Haftası, II, s.131-144.
- “Dünya Himaye-i Etfal Cemiyetlerine Dair Malumat”, Gürbüz Türk Çocuğu, XV, Kanunuevvel 1927, s. 28.
- “Hafta İçinde Himaye-i Etfal Cemiyeti Umumi Merkezine Gelen Telgraflar” Gürbüz Türk Çocuğu, LXXVII-LXXVIII (23 Nisan özel sayısı), Mayıs 1931, s. 49-67.
- “Himaye-i Etfal”, Halk, I/11, 22 Nisan 1929, s. 3-4.
- “Tireste’de Himaye-i Etfal Balosu”, Gürbüz Türk Çocuğu, VII, Nisan 1927, s. 41.
- Ağaoğlu Ahmed, “Çocuk Günü”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.11.
- Ahmed Rasim, “Çocuk Günü Düğün Günü” Gürbüz Türk Çocuğu, VIII, Mayıs 1927, s.37-38.
- Ahmed Rasim, “23 Nisan”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.10.
- Akın Veysi, “23 Nisan Milli Hakimiyet ve Çocuk Bayramının Tarihçesi”, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, III, 1997, s.91-94.
- Albayrak Hasan, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Milli Bayramlar”, Tarih ve Toplum, VIII/43, Temmuz 1987, s.35.
- Aslan İffet, “23 Nisan Çocuk Bayramına Çağrı”, www.iffetaslan.gen.tr/dosyalar/24_3_1.pdf (Erişim Tarihi:15.05.2010) Bu kitapçık 15 sayfadır.
- Aslan İffet, “Cumhuriyet Dönemi Kültürel Miraslarımızdan 23 Nisan Çocuk Bayramı”, http://www.hbektas.gazi.edu.tr/dergi_dosyalar/13-198-208.pdf. (Erişim Tarihi: 21 Mayıs 2010) ATSO, Antalya Ticaret ve Sanayi Odası, XVIII/195, Nisan, 2004, s. 30.
- B.C.A. Fon kodu: 490. 0.0. Kutu: 15. Doya No: 79 Evrak No: 9, (Tarih: 14.Nisan.1935) Çocuk Haftası, II, (23 Nisan özel sayısı), İstanbul, 1929, s. 349- 360. Çocuk, III, Mart 1936, s.11.
- Cumhuriyet, “Himaye-i Etfal’de Bayram”, 7 Mayıs 1340/1924, s. 3. no.3. Dr. Reşit Galip, “Çocukları Koruyalım”, Çocuk Haftası, II, s. 268.
- Falih Rıfkı, “923 Çocuğu”, Çocuk Haftası, II, (23 Nisan Özel Sayısı) İstanbul 1930, s.14. Fuad Refik, “İsveç’te Çocuklar Haftası”, Gürbüz Türk Çocuğu, XVIII, Mart 1928, s.17-18. Halil Nimetullah, “Çocuk Haftası Eseri Hakkında”, Çocuk Haftası, II, (23 Nisan Özel Sayısı) İstanbul 1930, s.57.
- Kazım Nami, “Yarının Neslini Gürbüz Görmek” Çocuk Haftası, II, s.85-87.
- Kazım Vehbi, “Himaye-i Etfal’e Dair”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.40. M. Zekeriya, “Amerika’da Himaye-i Etfal ve Çocuk Haftası”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.44-45.
- Mehmet Şevki, “Kıymetli Bir Tarih...”, Gürbüz Türk Çocuğu, XXI, Haziran 1928, s. 12. Mehmet Zekeriya “Amerika’da Himaye-i Etfal ve Çocuk Haftası”, Gürbüz Türk Çocuğu Fevkalade Nüsha, Ankara 1927, s.44-45.
- Nurettin Ibrahim, “Çocuklarda Sanat Zevki”, Çocuk Haftası, II, s. 317-319.
- Resimli Ay, XII, Şubat 1930, s. 35.
- Resimli Ay, XV, Mayıs 1929, s 14- 15.
- Ruşen Eşref, “23 Nisan ve Himaye-i Etfal”, Gürbüz Türk Çocuğu Fevkalade Nüshası, Nisan 1927, s.27-28.
- Sabiha Zekeriya, “Ben Babam Için Çalışan üç Yaşında Bir Artistim”, Çocuk Haftası, II, s.308-309.
- Sabiha Zekeriya, “Cemiyetin Müşterek Eli ve Çocuk”, Çocuk Haftası, II, s. 88-93.
- Sabiha Zekeriya, “Çocuk Haftasının Gayesi Nedir?”, Çocuk Haftası, II, s.265.
- Sabiha Zekeriya, “Hapishanede Çocuk”, Çocuk Haftası, II, s.304- 305.
- Sabiha Zekeriya, “Sizin Için Sigara Yapan Çocuklar”, Çocuk Haftası, II, s.303.
- Sabiha Zekeriya, “Sokaktaki Çocuklar”, Çocuk Haftası, II, s. 306- 307.
- SARIKAYA, Makbule, “Bağışın Kurumsal Bir Örneği, Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti”, Kültür Tarihimizde Çeyiz, İstanbul, 2007, s.116-129.
- Selim Sırrı, “Bakımsız Çocuklar”, Gürbüz Türk Çocuğu, I, Teşrinievvel, 1926, s.11.
- Selim Sırrı, “Evlatlarımı Nasıl Büyüttüm? Bir Mürebbinin Tecrübesi” Çocuk Haftası, II, s.301-302.
- Selim Sırrı, “Sahipli ve sahipsiz Çocuklar”, Gürbüz Türk Çocuğu, VII, Nisan 1927, s.35.
- Süleyman Nazif, “ Çocuk Günü Bu Sene Büyük Bir Bayram Şeklini Aldı”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.21-23.
- Vasfi Raşit, “Çocuk ve Devlet”, Çocuk Haftası, II, s. 279-280.
- Veled Çelebi, “Himâye-i Etfâl” Gürbüz Türk Çocuğu Fevkalade Nüshası, Nisan 1927, s.36-39.
- Veled Çelebi, “Himaye-i Etfal”, Gürbüz Türk Çocuğu, IX, Haziran 1927, s.36.
- Yusuf Akçuraoğlu, “Milli Şuur ve lnsani Vicdan, Himaye-i Etfale Yardımı Emreder”, Gürbüz Türk Çocuğu Fevkalade Nüshası, Nisan 1927.
- ISSN: 1011-727X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1984
- Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi