ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ SERBEST OKUMA METİNLERİNİN OKUNABİLİRLİK DÜZEYLERİ

Okunabilirlik düzeyi, bir metnin hedef kitleye uygun olup olmadığının tespit edilmesinde kullanılabilecek ölçütlerden biridir. Bu ölçüt doğrultusunda ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeylerini belirlemeyi amaçlayan bu çalışma, betimsel nitelikteki tarama modeline uygun şekilde gerçekleştirilmiştir. Çalışma materyalini 2021-2022 eğitim-öğretim yılında kullanılan 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri betimsel analizle incelenerek değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın inceleme nesnesi durumundaki dört adet kitapta yer alan serbest okuma metinleri daha önce belirlenmiş temalar çerçevesinde incelenmiş ve yorumlanmıştır. Metinlerden elde edilen verilerin incelenmesinde Ateşman (1997) tarafından Flesch’ten uyarlanan okunabilirlik formülünden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre 5. sınıf ders kitabında yer alan serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeylerinin kolay ile orta güçlükte olduğu; 6. sınıf ders kitabında yer alan serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeylerinin çok kolay, kolay ve orta güçlükte olduğu; 7. sınıf ders kitabında yer alan serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeylerinin kolay ve orta güçlükte olduğu; 8. sınıf ders kitabında yer alan serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeylerinin kolay olduğu tespit edilmiştir. Metin türleri açısından hem hikâye edici metinlerin hem de bilgilendirici metinlerin okunabilirlik düzeylerinin kolay olduğu; şiir türü metinlerinse birinin çok kolay, diğerlerinin kolay olduğu görülmüştür. Serbest okuma metinleri içinde bulundukları temaya uygunluğu açısından incelendiğinde metinlerin temayı yeterli oranda temsil ettiği görülmüştür. Araştırma sonucunda şiir türü metinlerde okunabilirlik kriterlerine ve Türkçe ders kitaplarında yer alan serbest okuma metinleriyle ilgili öğretmen ve öğrencilerin görüşlerini almaya yönelik çalışmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe Ders Kitabı, Okuma, Serbest Okuma Metni, Okunabilirlik Düzeyi

READABLITY LEVELS OF FREE READING TEXTS IN SECONDARY SCHOOL TURKISH TEXTBOOKS

Readability is one of the criteria used to determine whether a text is appropriate for the target audience. In line with this criterion, this study, which aims to determine the readability levels of free reading texts in secondary school Turkish textbooks, was carried out following the descriptive survey model. The study material consists of the 5, 6, 7 and 8th-grade textbooks used in the 2021-2022 academic year. The data of the study were evaluated by examining them with descriptive analysis. In this respect, the free reading texts in the four books that are the object of examination of the research were examined and interpreted within the framework of the pre-determined themes. In the analysis of the data obtained from the texts, the readability formula adapted from Flesch by Ateşman (1997) was used. According to the results of the research, it was determined that the readability of the free reading texts in the 5th-grade classes was between easy and intermediate, and the free reading texts in the 6th-grade courses were found to be very easy, easy and intermediate, the readability levels of the free reading texts in the 7th-grade textbook were easy to intermediate difficulty, and the readability levels of the free reading texts in the 8th-grade textbook were easy. In terms of text types, it was seen that the readability levels of both narrative texts and informative texts were easy, while one of the poetry type texts was very easy and the others were easy. When the free reading texts are examined in terms of their convenience to the theme they are in, it was seen that the texts adequately represent the theme. As a result of the research, it is recommended to conduct studies to obtain the readability criteria in poetry-type texts and to obtain the opinions of teachers and students about the free reading texts in Turkish textbooks.

Keywords:

Turkish Textbook, Reading, Free Reading Text, Readability Level,

PDF

___

Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi sayı:58, ISSN: 1300-35-42 s. 71-74
Aykut, B. & Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders (5, 6, 7, 8) kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(1), 222-236.
Baki, Y. (2019). Türkçe dersi 8. sınıf kitabındaki metinlerin okunabilirliği. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 30-46.
Benzer, A. (2020). Türkçe yapay zekâya dayalı okunabilirlik formülüne doğru bir adım. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 5(1), 47-82.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 1-360.
Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Çinpolat, E. (2019). Miyase sertbarut’un kitaplarının okunabilirlik düzeyleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ordu.
Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A., & Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 6(22), 206-219.
Demir, M. (2013). İlköğretim ıv. sınıflar Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 43(197), 80-94.
Dilek, E. 82021). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının tema metin ilişkisi bakımından okunabilirliği. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Giresun.
Epçaçan, C. (2018). Okuma ve anlama becerilerinin öğretim sürecine etkisi üzerine bir değerlendirme. Electronic Turkish Studies, 13(19).
Goldbord, R. (2001). Readable writting by secientist and researches. Journal of Environmental Healty, Vol.63, Issue 8, p. 40-42
Göktürk, A. (1989). Sözün ötesi yazılar. Anka Ofset, İstanbul.
Kemiksiz, Ö. (2021). Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992.
Klare, G. R. (1963). Measurement of readability.
Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları. Dil Dergisi, (153), 7-23.
MEB. (2019). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı (1-8. Sınıflar). Ankara: MEB
MEB. (2021). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait elektronik içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları.
Özbek, Y. (1996). Okumak, anlamak, yorumlamak (Vol. 96). Gündoğan Yayınları.
Özçetin, K. ve Karakuş, N (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, Cilt:5, Sayı:1 s. 175-190
Şakiroğlu, Y. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin kelime–cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1827-1834.
Temur, T. (2003). Okunabilirlik (readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi. Ankara: Bizim Büro Basımevi. Say1, 13, l69-180.
Türk Dil Kurumu Sözlükleri (2022). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/.
Yaylı, D., & Solak, M. (2009). İlköğretim ikinci kademe türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Journal Of International Social Research, 2(9).
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ziya, S. (2019). Behiç Ak’ın çocuk romanlarının söz varlığı ve okunabilirlik yönünden değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Erciyes.